Αχιλλέας Ραζής: Εικονογράφηση από “Το Χελιδόνι της 25ης Μαρτίου”, της Αγγελικής Βαρελά (Εκδόσεις Πατάκη, 2021)

Ο εικαστικός Αχιλλέας Ραζής γεννήθηκε το 1975 στη Μυτιλήνη. Φοίτησε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας στο Εργαστήριο του Χρόνη Μπότσογλου / Β’ Εργαστήριο Ζωγραφικής και αποφοίτησε το 2004. Έχει πραγματοποιήσει 8 ατομικές εκθέσεις, ενώ έχει συμμετάσχει πολλές ομαδικές. Επιπλέον, έχει κάνει εικονογραφήσεις και εξώφυλλα σε βιβλία, καθώς και εξώφυλλα και σελίδες της ATHENS VOICE. Έχει λάβει το Κρατικό Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου 2017 και Βραβείο Παιδικού Βιβλίου με εικονογράφηση στα Λογοτεχνικά Βραβεία του Αναγνώστη για την παραγωγή του 2016 για το Μελάκ, μόνος, της Αργυρώς Πιπίνη (Εκδόσεις «Καλειδοσκόπιο» 2016), ενώ το ίδιο βιβλίο ήταν στη λίστα White Ravens της Διεθνούς Παιδικής Βιβλιοθήκης του Μονάχου για το 2017. Από το 2005 διδάσκει εικαστικά σε σχολεία της Ειδικής Αγωγής, ενώ είναι μπαμπάς δίδυμων αγοριών. Τον συναντήσαμε και συζητήσαμε για την ενασχόλησή του με την εικονογράφηση παιδικών βιβλίων. 1. Πώς ξεκίνησες να εικονογραφείς παιδικά βιβλία; Η εικονογράφηση με απασχολούσε πολύ καιρό πριν ασχοληθώ επαγγελματικά με αυτήν, σαν να με πήγαινε η ζωγραφική μου προς τα εκεί. Επαγγελματικά, όμως, όλα ξεκίνησαν τον Μάιο του 2016, όταν μου τηλεφώνησε η Αργυρώ Πιπίνη για να μου ζητήσει να εικονογραφήσω το Μελάκ, μόνος. Μέχρι τότε, δεν ήμουν καθόλου σίγουρος για το εάν η δουλειά μου ήταν κατάλληλη για παιδικό βιβλίο. Η ανασφάλεια μου υποχώρησε κάπως όταν, έπειτα από λίγον καιρό, στο γραφείο των εκδόσεων Καλειδοσκόπιο έδειξα τα πρώτα storyboards για το βιβλίο και άρεσαν πολύ και στην εκδότρια Αλέξα Αποστολάκη. Εκείνη και η γραφίστρια Εριφύλη Αράπογλου, που έστησε αυτό το μοναδικό βιβλίο με το πολύ ιδιαίτερο σχήμα και την ποιότητα χαρτιού, με βοήθησαν να καταλάβω πως μια ωραία εικονογράφηση για παιδικό βιβλίο δεν είναι απλώς ωραίες εικόνες βαλμένες στη σειρά.

Αχιλλέας Ραζής: Εικονογράφηση από “Μελάκ, Μόνος”, της Αργυρώς Πιπίνη (Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, 2016)

2. Ποιες προκλήσεις κρύβει η εικονογράφησή τους; Tα σημερινά παιδιά είναι κριτές αυστηρότατοι. Καταλαβαίνουν αμέσως όταν είσαι ψεύτικος ή όταν πας να τα κολακέψεις. Έχουν μπουχτίσει από ηθοπλαστικές  ιστορίες, στρογγυλεμένες,  όλο υποκοριστικά και παλ χρωματισμούς, που δήθεν τους ταιριάζουν περισσότερο. Πρόκληση, λοιπόν, για έναν σύγχρονο δημιουργό είναι να τα αποφύγει αυτά και να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο ο εαυτός του, να δείξει στα παιδιά αυτά που τον γοητεύουν αλλά κι αυτά που τον στεναχωρούν, γιατί όχι;  Μου αρέσουν οι εικονογραφήσεις αλλά και τα κείμενα που οξύνουν τις αισθήσεις, την αντίληψη, την παρατηρητικότητα, όπου δεν είναι όλα τονισμένα, ούτε όλα σε πρώτο επίπεδο. Αν δεν «ωθήσουμε» τους μικρούς αναγνώστες να παίξουν με τις εικόνες μας και τα κείμενα και να φανταστούν τον κόσμο όπως θα έπρεπε, ολόκληρο, θα έχουμε αποτύχει ως εικονογράφοι ή συγγραφείς.

3. Από πού εμπνέεσαι;  Απ’ τα γύρω μου πράγματα κυρίως. Θαυμάζω πολύ την τάση των σύγχρονων εικονογράφων που πάνε πιο κοντά στο χειροποίητο, στις ζωγραφικές ποιότητες, στις εμμονές τους, και δεν ψάχνουν έτοιμες συνταγές. Μου αρέσει, επίσης, που εντάσσουν στις δουλειές τους  τον πλούτο και τις ιδιαιτερότητες που έχει ο κάθε  τόπος. Με εκπλήσσει ότι βρίσκω πολλούς «συγγενείς» μέσα στην ιστορία της τέχνης. Με παρηγορεί το να βρίσκω εκεί πράγματα που αφορούν  το σήμερα. Εμείς, των σύγχρονων καλών τεχνών, σνομπάραμε στην αρχή την ιστορία της τέχνης, νομίζοντας πως είναι μόνο «κανόνες» και «δέος για τους δάσκαλους». Κάναμε τεράστιο λάθος…

Αχιλλέας Ραζής: Εικονογράφηση από “Μελάκ, Μόνος”, της Αργυρώς Πιπίνη (Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, 2016)

4. Πού ζωγραφίζεις συνήθως και ποιες τεχνικές χρησιμοποιείς; Ζωγραφίζω κυρίως σ’ ένα εργαστήριο που νοικιάζω στην πόλη όπου μένω, τη Χαλκίδα. Πάω εκεί τα απογεύματα, μετά τη δουλειά μου στο σχολείο. Δουλεύω καθημερινά, έχω ωράριο εργασίας. Μάλιστα, όταν έχω πράγματα που πρέπει να τελειώσουν παίρνω δουλειά μαζί μου και στις διακοπές. Παλαιότερα δούλευα με λάδια κυρίως, τώρα με τις εικονογραφήσεις δουλεύω σχεδόν με τα πάντα: Χρωματιστά μολύβια, λαδοπαστέλ και ξηροπαστέλ, σκόνες αγιογραφίας, μελάνια, ακόμα και κολάζ. Δεν υπάρχει αυστηρή ιεραρχία στον τρόπο που χρησιμοποιώ τα υλικά μου, τα ανακατεύω με κάπως ανορθόδοξο τρόπο. Χρησιμοποιώ, για παράδειγμα, πενάκι ή μαρκαδοράκι επάνω σε μια επιφάνεια ζωγραφισμένη με ακουαρέλα, προκειμένου να πετύχω αυτό που θέλω. Βλέποντας τo πώς δουλεύει η Beatrice Alemagna, τόλμησα τελευταία να βάλω πολύ σκούρους τόνους, σχεδόν μαύρους, δίπλα σε πολύ έντονα χρώματα π.χ. στο φλούο πορτοκαλί. Δεν χρησιμοποιώ ποτέ υπολογιστή.

5. Ποιο είναι το αγαπημένο σου βιβλίο από όλα όσα έχεις εικονογραφήσει; Και ποιος ο αγαπημένος σου ήρωας; Δεν έχω κάνει και τόσα πολλά βιβλία ακόμα. Νιώθω πως τώρα ξεκινάω. Παρ’όλα αυτά, ο Μελάκ, η Ιόλη απ’ την Κερύνεια, ο Λευτέρης της κατοχικής Αθήνας, το Χελιδόνι του ’21 είναι όλοι τους αγαπημένοι ήρωες. Άλλωστε, αφιέρωσα αρκετούς μήνες με τον καθένα ξεχωριστά και, κατά κάποιον τρόπο, συμβολίζουν τις διαφορετικές περιόδους της δουλειάς μου, αλλά και της ζωής μου.

Αχιλλέας Ραζής: Εικονογράφηση από “Το Χελιδόνι της 25ης Μαρτίου”, της Αγγελικής Βαρελά (Εκδόσεις Πατάκη, 2021)

6. Πώς συνεργάζεσαι συνήθως με τους συγγραφείς; Δουλεύετε παράλληλα ή παίρνεις το κείμενο μετά την ολοκλήρωσή του; Παίρνω το κείμενο αφού ολοκληρωθεί. Δεν μου έχει συμβεί να το δουλεύουμε παράλληλα, τουλάχιστον έως τώρα. Στην αρχή, το διαβάζω όλο. Μετά ανταλλάσσουμε κάποια mail με τον συγγραφέα  προκειμένου να καταλάβω τι θέλει αυτός από μένα και γενικά να του πω πώς το σκέφτομαι εγώ. Κάνω κάποια σκίτσα και storyboards, πολύ απλές, γρήγορες σημειώσεις με μολύβι ή ακουαρέλα. Τα στέλνω να τα δει ο συγγραφέας  ή καμιά φορά και ο γραφίστας που επιμελείται το βιβλίο. Κι αφού συζητήσουμε πάλι, ξεκινάω να στήνω τα «σαλόνια» μου.  Στην πορεία, μπορεί να χρειαστεί να  μιλήσουμε για κάτι που θα προκύψει. Το εξώφυλλο έρχεται πάντα στο τέλος. Εκεί πάλι το ψάχνουμε αρκετά.

7. Ποιον εικονογράφο, Έλληνα ή ξένο, θαυμάζεις; Από Έλληνες μου αρέσουν πολύ η Μάρια Μπαχά, ο Χρήστος Κούρτογλου και ο Κώστας Μαρκόπουλος. Από ξένους o Μanuel Marsol, και o Jockum Nordström.

8. Ποιο βιβλίο θα ήθελες να έχεις εικονογραφήσει; Δυο από τα αγαπημένα μου κλασικά που διαβάζω και στα παιδιά μου πριν κοιμηθούν: Τις «Περπέτειες του Τομ Σόγιερ» και τον «Ρομπέν Των Δασών». Αλλά και τα Άγια πάθη, όπως τα διαβάζουμε στα Ιερά Ευαγγέλια και τα «ξαναζούμε» κάθε χρόνο, τη Μεγάλη Εβδομάδα.

9. Τι δουλεύεις αυτή τη στιγμή; Δουλεύω για πρώτη φορά κάτι δικό μου, ένα εικονοβιβλίο με ελάχιστες έως καθόλου λέξεις. Το έχω ήδη καθυστερήσει, το ξανακοιτάζω συνεχώς, γιατί νιώθω πως η ευθύνη είναι μεγάλη. Ελπίζω να βγει έως τον Δεκέμβριο. Επίσης, δουλεύω ακόμα ένα βιβλίο με παραμύθια, ένα των Ρομά και δυο απ’ την Αφρική, επιλεγμένα και διασκευασμένα από τη Λίλη Λαμπρέλλη.

10. Τέλος, πώς θα σύστηνες τον εαυτό σου σε ένα παιδί; «Γεια σας! Έχω πολλές εικόνες να σας δείξω. Το ξέρω άργησα πολύ, ελπίζω να καταλαβαίνετε».

Αχιλλέας Ραζής: Εικονογράφηση από “Όταν παίζαμε για τη νίκη, Καραγκιόζη μου”, της Γιώτας Αλεξάνδρου (Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική, 2019)

Ο Αχιλλέας Ραζής διατηρεί την ιστοσελίδα achilleasrazis.gr, όπου θα βρείτε συγκεντρωμένη τη δουλειά του.