Η Λυδία είναι μία υπέροχη μικρή πιανίστρια! Όλοι θαυμάζουν το παίξιμό της και ενθουσιάζονται στις συναυλίες της. Μυστική της φίλη είναι η Ταλεντίνα, που της δίνει τη δύναμη να παίζει υπέροχα. Έτσι νιώθει η Λυδία, γι’ αυτό  και κάθε φορά την ευχαριστεί κρυφά. Όμως μετά από μία συναυλία το ξεχνάει και τότε… Ο καταξιωμένος συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης γράφει μια γλυκιά ιστορία για μικρά παιδιά, που δείχνει ότι ταλέντο και προσπάθεια πρέπει να πηγαίνουν πάντα μαζί. Με αφορμή το νέο του βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτης, κάναμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση για τα παιδιά, τα χαρίσματά τους και βέβαια τον ρόλο των γονέων στην ορθή καλλιέργειά τους.Αγαπητέ κ. Σταμάτη, παρακαλώ συστηθείτε στο κοινό του Τaλκ.
Με λένε Αλέξη Σταμάτη, έχω γεννηθεί στην Αθήνα, στο μαιευτήριο Αλεξάνδρα,  έχω περάσει τη μισή και πάνω ζωή μου στο τρίγωνο Σόλωνος- Εξάρχεια – Κολωνάκι. Έκανα σπουδές Αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και έκανα μεταπτυχιακά στο Λονδίνο. Τέλη της δεκαετίας του 90 παράτησα την αρχιτεκτονική για τη συγγραφή. Από τότε έχω γράψει πάνω από 40  βιβλία σχεδόν όλων των ειδών.

Αν και έχετε γράψει σχεδόν 40 βιβλία, η Ταλεντίνα είναι μόλις το δεύτερο παιδικό σας και το πρώτο για παιδιά προσχολικής ηλικίας και έρχεται 15 χρόνια μετά το πρώτο σας, Ο Άλκης και ο Λαβύρινθος. Τι μεσολάβησε μέσα σε αυτά τα χρόνια και τι σας ώθησε να απευθυνθείτε και πάλι σε παιδιά και μάλιστα πολύ μικρά;
Νομίζω ότι αυτό που μεσολάβησε είναι η γέννηση του παιδιού μου του Ερμή το 2019. Φαίνεται πως ξύπνησε μέσα μου κάτι που είχε να κάνει με το παρελθόν αλλά και με τα βιβλία που διαβάζουμε με τη γυναίκα μου την Εύα στον Ερμή. Η Ταλεντίνα απευθύνεται σε παιδιά 3-7 ετών.

Ταλεντίνα ονομάζεται στο βιβλίο, Λυδία η πρωταγωνίστρια. Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για αυτά τα κορίτσια; Πώς τις εμπνευστήκατε;
Ίσως επειδή ο Ερμής ασχολείται τόσο πολύ με τη μουσική έτσι κι εγώ εμπνεύστηκα μία μικρή ηρωίδα που είναι μια μεγάλη πιανίστα, ένα παιδί – θαύμα. Αυτή είναι η Λυδία. Η Ταλεντίνα δεν είναι ακριβώς κορίτσι, είναι αστέρι, ενέργεια, δύναμη.

Γιατί η Λυδία χρειάστηκε μια Ταλεντίνα για μυστική φίλη;
Γιατί όλοι οι καλλιτέχνες κάπου χρειαζόμαστε μία μυστική δύναμη για να απευθυνόμαστε. Μια μυστική δύναμη με την οποία συναλλασσόμαστε, η οποία ναι μεν προέρχεται από μέσα μας στο τώρα αλλά πιθανότατα έχει κι άλλες ρίζες. Μπορεί να εδράζεται στο παρελθόν και να κουβαλάει μέσα της αρχέγονα και πρωτογενή στοιχεία.

Εσείς ως παιδί είχατε δείξει τα ταλέντα σας προς τις τέχνες; Χρειαστήκατε έναν μυστικό φίλο για συμπαράσταση; Με άλλα λόγια, πόσος Αλέξης έχει χωρέσει μέσα στη Λυδία;
Εγώ δεν είχα ακριβώς Ταλεντίνα. Η Ταλεντίνα μου ήταν μια εσωτερική δύναμη την οποία θα μπορούσα βέβαια να είχα ονοματίσει όπως θα ήθελα. Νομίζω ότι στη δική μου περίπτωση η Ταλεντίνα ήταν ο άλλος μου εαυτός. Ένας εαυτός που θα μπορούσε ταυτόχρονα να παρατηρεί αλλά και να πρωταγωνιστήσει στις εκάστοτε συνθήκες.
Η Ταλεντίνα μου, αυτή η εσωτερική μου δύναμη μάλλον ήταν η παρατήρηση. Από πολύ μικρός παρατηρούσα με μεγάλη περιέργεια το τι συνέβαινε γύρω μου, όχι τόσο τα μεγάλα γεγονότα, αλλά τα μικρά, τα πολύ μικρά, τον μικρόκοσμο. Για παράδειγμα, παρατηρούσα ένα φύλλο, ένα έντομο, επί ώρα. Με ενδιέφερε επίσης το πως σε μια συγκεκριμένη γωνία λόγου χάρη σκάει το φως και τι είδους σχήματα δημιουργεί. Πράγματα που ήταν δεδομένα για τους άλλους ανθρώπους, τα οποία σπάνια κανείς δεν θα τα ξεχώριζε ή θα συνελάμβανε την ειδική τους θερμοκρασία, για μένα ήταν αφορμές για να τρέχει ο νους μου.
Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργούνται στο νου μου κάποιες μικροιστορίες. Μιλάμε για πολύ μικρή ηλικία. Σε συνδυασμό βέβαια με το, αδηφάγο θα έλεγα, διάβασμα. Ήμουν πολύ βιβλιόφιλος, πάρα πολύ διαβαστερός. Βιβλιοφάγος. Ταυτιζόμουν αγρίως με τους ήρωες. Όταν ήμουν πιτσιρικάς είχα ταυτιστεί με τον Όλιβερ Τουίστ. Νόμιζα ότι ήμουν ορφανός.

Στο βιβλίο κάνετε μια σαφή αναφορά στη μητέρα σας, την Μπέτυ Αρβανίτη, που εμφανίζεται βέβαια ως ηθοποιός, αλλά και ως γιαγιά της Λυδίας. Καταρχάς, πώς αποφασίσατε να τη χωρέσετε στις σελίδες σας; Το γνώριζε ή ήταν έκπληξη;
Όχι, δεν το ήξερε καθόλου, ούτε κι εγώ το είχα προγραμματίσει.Ήταν σαν εισέβαλε στο βιβλίο, κάτι που με χαροποιεί μια και η Ταλεντίνα είναι αφιερωμένη στον γιο μου τον Ερμή.

Κι έπειτα, τα λόγια που λέει η γιαγιά Μπέτυ στη Λυδία, ότι δηλαδή το ταλέντο από μόνο του δεν αρκεί, αλλά χρειάζεται και σκληρή εξάσκηση, είναι λόγια δικά της; Μήπως τα έχετε ακούσει κάποτε ή τα ακούτε ακόμα και εσείς; Αρκούν τα λόγια ενός μέντορα ή μιας μεντόρισσας για να κινητοποιήσουν ένα ταλέντο που κουράστηκε;
Ναι, θα μπορούσε να είναι δικά της λόγια και μετά από τόσα χρόνια εμπειρίας νομίζω ότι πραγματικά το πιστεύει, γιατί είναι ένας άνθρωπος οποίος δεν εφησυχάζει και για την οποία το ταλέντο «Δεν είναι δεδομένο», πρέπει να επιβεβαιώνεται σε κάθε παράσταση. Η δουλειά, η εξάσκηση είναι για τη μητέρα μου εξαιρετικά σημαντικά. Σε αυτή την ηλικία έχει μια διαδικασία προσέγγισης του εκάστοτε ρόλου της εξαντλητική. Επίσης, έχει μια σταθερή συνομιλία με το τώρα. Ένας μέντορας μπορεί όντως να κινητοποιήσει ένα κουρασμένο ταλέντο, μια και τα παραδείγματα που θα χρησιμοποιήσει θα είναι μέσα από την εμπειρία του, το ταλέντο θα ταυτιστεί με τον πεπειραμένο «άλλο» και θα προσπαθήσει.

Η Λυδία είναι αναμφίβολα ένα παιδί χαρισματικό, ένα παιδί-θαύμα, όπως αναφέρετε και μέσα στο βιβλίο. Κάποια στιγμή, κάνοντας πέρα την Ταλεντίνα, ουσιαστικά τα βρόντηξε. Μήπως ήταν πολύ το βάρος που είχε πέσει επάνω της; Μήπως δεν άντεξε να ζει παρέα με την Ταλεντίνα και τη μουσική; Γιατί τη βλέπω να κάνει πατίνι πολύ ευτυχισμένη…Τουλάχιστον στην αρχή. Και ξέρω καλά για πολλά παιδιά-θαύματα που κάηκαν, που πνίγηκαν μέσα στο ταλέντο τους, με πολλούς τρόπους. Πώς μπορούν οι γονείς -γιατί οι γονείς είναι αυτοί που έχουν αρχικά λόγο- να βρουν μια χρυσή τομή ανάμεσα στην παιδικότητα και την καλλιέργεια μιας ιδιαίτερης δεξιότητας;
Πολύ ωραία η ερώτησή σας. Εάν δεχτούμε ότι η Ταλεντίνα είναι ένα παιδί με ιδιαίτερες δεξιότητες, τότε ναι, κάποια στιγμή η πίεση την κατέβαλε. Υπάρχουν γονείς με τέτοια παιδιά που θα τα άφηναν να ανθίσουν με το δικό τους τρόπο, υπάρχουν όμως κι άλλοι που με ανεβασμένες τις προσδοκίες τα αγχώνουν με αποτέλεσμα αυτό το ταλέντο να «καίγεται». Πόσα παιδιά-θαύματα δεν ξέρουμε που κάηκαν πολύ νωρίς. Ο εκπληκτικός Μακόλεϊ Κάλκιν κέρδισε τις καρδιές των θεατών στην ταινία «Μόνος στο σπίτι» και σύντομα έπεσε στις καταχρήσεις Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι ο μόνος δρόμος είναι η δουλειά.

Θα κάνω μια προβοκατόρικη ερώτηση, γνωρίζοντας ότι απευθύνομαι σε έναν ταλαντούχο άνθρωπο που έχει ζήσει και συνεχίζει να ζει με ταλαντούχους ανθρώπους: Μπορεί ένας ταλαντούχος άνθρωπος να είναι πραγματικά ευτυχισμένος, αν χτίσει όλη του τη ζωή πάνω στο ξεχωριστό χαρακτηριστικό του και εγκλωβιστεί μέσα του.
Όχι βέβαια. Αλλιώς γίνεται μονομανία, κάτι που παρατηρώ συχνά στο χώρο μας. Μεγαλώσαμε πια. Δεν είμαστε στο 1980 όπου ζούσαμε δανεικές ζωές και μυθοποιούσαμε καταστάσεις. Εδώ και πολύ καιρό έχει έρθει η σειρά μας να γράψουμε τη δική μας ιστορία, η οποία χωράει και πολύ απλά πράγματα, πολύ κέφι, χαρά και ανεμελιά. Πόσο βοηθάει ο Ερμής σε αυτό!

Πριν από λίγα χρόνια γίνατε πατέρας. Πόσο άλλαξε η γονεϊκότητα τον τρόπο ζωής σας και την αντίληψή σας για τον κόσμο; Είστε παιδί ηθοποιού και ο γιος σας είναι επίσης παιδί ηθοποιού. Επηρεάστηκε η παιδική σας ηλικία από το επάγγελμα της μητέρας σας; Ποια θετικά θέλετε να κληροδοτήσουν στον Ερμή η γιαγιά του και η μαμά του και από τι να τον προστατεύσουν;
Η γονεϊκότητα πραγματικά μου άλλαξε τον κόσμο. Από τη στιγμή που ήρθε ο Ερμής στη ζωή μου ένιωσα πως από τη δική μου περιπέτεια μπαίνω στην περιπέτεια ενός άλλου. Η δική μου εμπειρία με τη μητέρα μου και τη δουλειά της έπαιξε όντως σημαντικό ρόλο. Μπορεί να μην έγινα ηθοποιός, περνώντας ωστόσο τόσο χρόνο στα παρασκήνια εν τέλει κατέληξα να ασχοληθώ με την τέχνη χωρίς να φαίνομαι. Να δημιουργώ μόνος και να μην είμαι παρόν όταν ο άλλος – το κοινό, ο αναγνώστης – «καταναλώνει» αυτό που έχω κατασκευάσει. Η μαμά του Ερμή και η γιαγιά του έχουν κάτι κοινό. Είναι πάρα πολύ ευθείς και ασυμβίβαστοι άνθρωποι. Ποτέ δεν ασχολήθηκαν με το περιτύλιγμα, με τη δηθενιά. Δεν ξέρω λοιπόν από τι θα τον προστατεύσουν, αλλά ελπίζω να λειτουργήσουν σαν πρότυπα συμπεριφοράς.

Τέλος, με το χέρι στην καρδιά, θα θέλατε ο γιος σας να ακολουθήσει τα καλλιτεχνικά βήματα της οικογένειάς του; Άλλωστε και ο πατέρας σας ήταν, όπως και εσείς, επίσης καλλιτέχνης, αρχιτέκτονας… Ή θεωρείτε, μέσα από την εμπειρία σας, ότι ίσως θα ήταν καλύτερα να μη στρέψει επάνω του τα φώτα της δημοσιότητας, παρά τα όποια ταλέντα θα έχει κληρονομήσει;
O Ερμής είναι ένας ελεύθερος άνθρωπος που όμως ακόμη δεν έχει καταλάβει καλά καλά τον κόσμο. Δεν πρόκειται να τον επηρεάσουμε σε τίποτα και θα τον ενθαρρύνουμε σε όποια κατεύθυνσή κι αν θελήσει να στραφεί. Εμένα ο πατέρας μου δεν με πίεσε να γίνω αρχιτέκτονας. Ήταν μια δική μου απόφαση που δεν την απαρνιέμαι γιατί εν τέλει μου έκανε πολύ καλό. Η Αρχιτεκτονική με βοήθησε δραστικά αργότερα στη λογοτεχνία. Η εγγενής δομή, η οπτική γωνία κι ένα σωρό αλλά κοινά που ενώνουν τις δυο επιστήμες-τέχνες συμπλήρωσαν ιδανικά η μια την άλλη. Μπορεί λοιπόν να επιλέξει κάτι στο οποίο η καλλιτεχνία να παίζει σημαντικό, αλλά όχι πρωταγωνιστικό ρόλο. Ποιος ξέρει; Έχουμε χρόνια μπροστά μας για να το μάθουμε.Διαβάστε: Αλέξης Σταμάτης, Ταλεντίνα, Εκδόσεις Καστανιώτη, εικονογράφηση: Νικολέττα Φιλιππίδη