Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί μεγαλώνουμε τόσο διαφορετικά οι άνθρωποι; Γιατί κάποιοι από εμάς, με το πέρασμα του χρόνου, αισθανόμαστε πιο γαλήνιοι, πιο ικανοποιημένοι, πιο δυνατοί, πιο γεμάτοι ενώ άλλοι όχι; Ποια χαρακτηριστικά προσωπικότητας ή μηχανισμοί άμυνας επηρεάζουν αυτή την εξέλιξη; Ο μόνος τρόπος για να απαντήσουμε ένα τέτοιο περίπλοκο ερώτημα θα ήταν να βρούμε μια ομάδα ανθρώπων που θα δεχόταν να τεθεί υπό περιοδική παρακολούθηση, συνεντεύξεις και μετρήσεις για μια ολόκληρη ζωή. Αυτό, όμως, θα αποτελούσε μια φοβερά δύσκολη και χρονοβόρα έρευνα. Και ξέρετε σε ποιους αρέσουν αυτές οι έρευνες… Στους υπερεπιστήμονες του Harvard!
Το έκαναν λοιπόν: πριν από 80 χρόνια μάζεψαν 260 φοιτητές, οι οποίοι δεσμεύτηκαν να παρακολουθούνται εφ’ όρου ζωής με σωματικές και ψυχολογικές εξετάσεις, αξιολογήσεις προσωπικότητας, καριέρας, κοινωνικής και συζυγικής ζωής, καταχρήσεων, εξαρτήσεων κ.λπ… Ακόμα, η έρευνα συμπεριλάμβανε περιοδικές αυτοβαθμολογήσεις ευτυχίας και αισθήματος πληρότητας. Στην πορεία έκαναν προσαρμογές, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι τα συμπεράσματα τους θα παρέμεναν έγκυρα σε μια κοινωνία που συνεχώς εξελίσσεται και έτσι ολοκλήρωσαν με επιτυχία μια από τις πιο χρονοβόρες έρευνες στην ιστορία.
Τα ευρήματά τους ήταν πολλά και ιδιαίτερα ενδιαφέροντα. Ένα από αυτά αφορούσε τους μηχανισμούς άμυνας που χρησιμοποιούμε, έτσι ώστε να διαχειριστούμε δύσκολες ή στρεσογόνες καταστάσεις. Οι μηχανισμοί άμυνας είναι πολλοί… Στη συγκεκριμένη έρευνα, όμως, φάνηκε ότι κάποιοι είναι ανώτεροι, πιο ώριμοι και πιο λειτουργικοί από άλλους. Οι συμμετέχοντες, λοιπόν, που τελικά έζησαν μια ευτυχισμένη και γεμάτη νόημα ζωή χρησιμοποιούσαν – όλοι! – τις ακόλουθες άμυνες:
Μετουσίωση: η διοχέτευση του άγχους ή της έντασης σε μία κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά (π.χ. η άσκηση ως μέσο εκτόνωσης τους άγχους).
Καταστολή: η ικανότητα ελέγχου της συμπεριφοράς μας, έτσι ώστε να μη μας δημιουργεί περαιτέρω προβλήματα (π.χ. παρόλο που έχουμε θυμώσει με το αφεντικό μας ή με τον τροχονόμο που μας δίνει κλήση, επειδή σταματήσαμε για μισό λεπτό σε απαγορευμένο σημείο, δεν μπαίνουμε σε αντιπαράθεση γιατί γνωρίζουμε ότι αυτό θα κάνει τα πράγματα χειρότερα).
Πρόβλεψη: η προσπάθεια αντιμετώπισης στρεσογόνων γεγονότων με λειτουργικές συμπεριφορές, όπως η προετοιμασία ή η ενημέρωση σε αντίθεση με την αναβλητικότητα ή την πλήρη αποφυγή (π.χ. οργανωμένη και μεθοδική προετοιμασία για ένα επερχόμενο ραντεβού αξιολόγησης στη δουλειά ή μια δύσκολη συζήτηση με τον σύντροφό μας παρά ακύρωση ή μετάθεση του ραντεβού).
Αλτρουισμός και ευγένεια: φαίνεται ότι αντλούμε γνήσια ικανοποίηση, όταν συμπεριφερόμαστε καλά και βοηθάμε τους συνανθρώπους μας. Ακόμα και οργανικά, οι θετικές αυτές συμπεριφορές επηρεάζουν τη βιοχημεία μας με τέτοιο τρόπο που μας κάνει να αισθανόμαστε δυνατότεροι και ικανότεροι να διαχειριστούμε καταστάσεις.
Χιούμορ: Ο βασιλιάς των μηχανισμών άμυνας! Η ικανότητα να βρεις κάτι για να γελάσεις μέσα σε μια δυσάρεστη κατάσταση είναι, κατά τη γνώμη μας, μια ιδιαίτερη έκφραση του αισθήματος αυτοσυντήρησης που όλοι μας κουβαλάμε γενετικά.
ΑΓΑΠΗ (και δεν τη γράφουμε κατά λάθος με κεφαλαία): Περισσότερο από τα χρήματα, τη δόξα, την επαγγελματική επιτυχία, την κοινωνική καταξίωση, τον δείκτη νοημοσύνης και ακόμα και τη γενετική προδιάθεση, αυτό που συνδέεται περισσότερο με μια μακρά και ευτυχισμένη ζωή είναι οι ποιοτικές σχέσεις και η ύπαρξη αγάπης στη ζωή μας.
Συμπερασματικά, διοχετεύστε το άγχος σας σε υγιείς συμπεριφορές, διατηρήστε τον αυτοέλεγχό σας, προετοιμαστείτε και αντιμετωπίστε οποιαδήποτε δύσκολη κατάσταση όσο νωρίτερα και καλύτερα μπορείτε… Να είστε ευγενείς, να μην περιμένετε ανταλλάγματα, να κάνετε μπόλικη πλάκα και να αγαπάτε με την ψυχή σας… Και όλα θα πάνε καλά… Και αν δεν πάνε, θα αντέξετε γιατί θα τα ξανακάνετε όλα αυτά από την αρχή!
Η Νικολέττα Γεωργίου είναι πτυχιούχος Μ.Α. Κλινικής Ψυχολογίας και δημιουργός των παιδικών & εφηβικών ημερολογίων προσωπικής ανάπτυξης και θετικής σκέψης με τίτλο “Το κυνήγι της Ευτυχίας”. www.earlylifenotes.gr
