Η αξία της φιλίας διαμορφώνεται κατά τα 2 πρώτα χρόνια ζωής. Γύρω στην ηλικία των 4 ετών, τα παιδιά μπορούν πια να εκδηλώσουν και λεκτικά τις προτιμήσεις τους με τη χρήση της λέξης “φίλος”. Έχει παρατηρηθεί ότι η συμπεριφορά τους τροποποιείται ανάλογα με το παιδί που συναναστρέφονται. Μπορεί, για παράδειγμα, να επιλέξουν να ασχοληθούν με τα lego ώστε να προσελκύσουν την παρέα παιδιών που προτιμούν τέτοιου είδους κατασκευές. Όμως, υπάρχουν και οι φανταστικοί φίλοι! Η επινόηση του φανταστικού φίλου εκδηλώνεται κυρίως στη διάρκεια της προσχολικής ηλικίας και συγκεκριμένα σε ηλικίες από 3 έως 5 ετών.
Είναι φυσιολογικό το παιδί μου να έχει φανταστικό φίλο;
Πολλοί γονείς αναζητούν τη βοήθεια ειδικών ώστε να προσδιορίσουν αν οι φανταστικοί φίλοι είναι μια φυσιολογική αντίδραση στην πορεία ανάπτυξης του παιδιού ή χρειάζεται εξειδικευμένη αντιμετώπιση. Το φαντασιακό στοιχείο είναι ιδιαίτερα οξυμένο στη συγκεκριμένη ηλικιακή περίοδο. Για αυτόν τον λόγο τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν τους φανταστικούς τους φίλους με ιδιαίτερα λεπτομερείς περιγραφές χαρακτηριστικών, ονομάτων, ηλικίας. Οι διάφοροι τύποι φανταστικών φίλων (άνθρωποι, ζώα, σούπερ ήρωες) αποτελούν μια απόδειξη της δύναμης της φαντασίας των παιδιών και δεν αποτελούν ανησυχητικό παράγοντα της ανάπτυξής τους. Οι τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι το φαινόμενο του φανταστικού φίλου δεν υπονοεί ότι το παιδί που έχει φανταστικό φίλο είναι ντροπαλό ή αντιμετωπίζει κάποια δυσκολία στις κοινωνικές του σχέσεις, όπως υποστηριζόταν παλιότερα.
Γιατί το παιδί μου έχει φανταστικό φίλο;
Συχνά τα παιδιά αναφέρονται στους φανταστικούς τους φίλους τονίζοντας την ενθάρρυνση, την ανακούφιση, τη συντροφιά αλλά και τις συμβουλές που λαμβάνουν από αυτούς. Ωστόσο, πολλά παιδιά αναφέρουν μέχρι διαφωνίες και συγκρούσεις που καλούνται να διαχειριστούν στη σχέση με τους φανταστικούς τους φίλους. Μέσα από αυτήν την ιδιότυπη σχέση καλούνται να διερευνήσουν τόσο τα θετικά όσο και τα δύσκολα κομμάτια των σχέσεων και πολλές φορές οι φανταστικοί φίλοι λειτουργούν ως “πρόβα” για τις σχέσεις με τους πραγματικούς τους φίλους. Διαπραγματεύονται θέματα που τους προβληματίζουν ψάχνοντας λύσεις και τρόπους διαχείρισης μέσα από τη συνδιαλλαγή με τους φανταστικούς τους φίλους.
Τι ΔΕΝ πρέπει και τι πρέπει να κάνουν οι γονείς σε σχέση με τους φανταστικούς φίλους των παιδιών;
Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να υποβαθμίσουν ή ακόμα και να διακωμωδήσουν την ανάγκη των παιδιών τους. Τόσο οι γονείς όσο και οι παιδαγωγοί θα πρέπει να προσεγγίσουν αυτήν την ιδιότυπη σχέση με διακριτικότητα και σεβασμό. Πιο συγκεκριμένα:
- Ρωτήστε να μάθετε περισσότερα για τον φανταστικό φίλο του παιδιού σας (αγαπημένες δραστηριότητες, χρώματα κτλ).
- Εμπλακείτε παρέα σε μια δραστηριότητα.
- Παρακολουθήστε την πορεία έκφρασης της δημιουργικής σκέψης του παιδιού σας.
- Προσπαθήστε να εντοπίσετε κοινές ανησυχίες και προβληματισμούς που επαναφέρει συχνά και προχωρήστε σε ένα διάλογο μαζί του για να μάθετε περισσότερα.
Χρησιμοποιήστε αυτήν τη φαντασιακή δημιουργική κατασκευή για να έρθετε πιο κοντά με τα παιδιά σας και ενδεχομένως να ανακαλύψετε προβληματισμούς, ανησυχίες αλλά και φόβους τους.
Η Μαριλένα Παπαδαντωνάκη είναι ψυχολόγος στα Εκπαιδευτήρια Καίσαρη.
