Έπειτα από σχεδόν 3 χρόνια κορονοϊού, διαδοχικά επιδημικά κύματα εξάρσεων και αρκετά μικρά και μεγάλα λοκντάουν, η έναρξη των σχολείων με χαλαρότερα μέτρα προστασίας και χωρίς μάσκες, γεγονός που βασίζεται αφ’ ενός στο ότι οι τελευταίες μεταλλάξεις έχουν ηπιότερη συμπεριφορά στη νόσηση, σε ό,τι τουλάχιστον αφορά τα παιδιά αλλά και στο γεγονός ότι πλέον αρκετά μεγάλο κομμάτι του παιδικού πληθυσμού έχει νοσήσει, κάτι που ναι μεν δεν μπορεί να εξασφαλίσει μακροχρόνια ανοσία για την προστασία από την επαναλοίμωξη, όμως ενδεχομένως δημιουργεί μια κάποια ανοσιακή μνήμη με καλύτερη συμπεριφορά στην επαναμόλυνση από τον ιό. Επιπλέον, οι συνέπειες στην ψυχοκοινωνική υγεία των παιδιών από τον εγκλεισμό απαιτούν επάνοδο σε μια ρουτίνα όσο το δυνατόν  πιο κοντά στην προ κορονοϊού εποχή.
Ο κορονοϊός, από την άλλη, είναι ακόμη εδώ και τα ερωτήματα και οι ανησυχίες των γονιών για το πώς θα προστατευτούν τα παιδιά τους μετά τη χαλάρωση των μέτρων, και από την Covid και από όλες τις ιώσεις του φθινοπώρου και του χειμώνα, είναι αρκετές. Αν μάλιστα κρίνουμε από την κινητικότητά τους μέσα στον Αύγουστο, όταν καταγράφτηκε ακόμα και έξαρση κρουσμάτων γρίπης, αναγκάζοντας τον ΕΟΔΥΥ να εκδώσει σχετικό δελτίο τύπου, καταλαβαίνουμε ότι οι ιώσεις που θα αντιμετωπίσουν τα παιδιά φέτος στην εποχή της φυσιολογικής τους έξαρσης, το φθινόπωρο και τον χειμώνα, θα είναι πρόκληση για την υγεία τους, ιδιαίτερα μετά την αδρανή από πλευράς νοσηρότητας περίοδο (λόγω των μέτρων) των τελευταίων χρόνων.
Οι ασπίδες προστασίας που θα πρέπει να χτίσει, λοιπόν, η οικογένεια για τα παιδιά της και για όλα τα μέλη της αποσκοπούν σε μια ρουτίνα υγιεινής ζωής, που θα  ενισχύσει την άμυνα απέναντι στα μικρόβια και στους ιούς και περιλαμβάνει το διαχρονικό τρίπτυχο: διατροφή, καλή ποιότητα ύπνου, άσκηση/διατήρηση σωστού σωματικού βάρους.

Διατροφή
Ο Ιπποκράτης έλεγε ότι είμαστε ό,τι τρώμε και σήμερα όλες οι σχετικές με τη διατροφή και την υγεία επιστήμες το έχουν τεκμηριώσει πλήρως. Η διατροφή δεν είναι μόνο το σωστό εφόδιο για την ανάπτυξη των παιδιών. Το είδος της διατροφής συνδέεται ειδικότερα με την κατάσταση του ανοσοποιητικού μας, αλλά και την εκπαιδευτική και μαθησιακή διαδικασία. Δυστυχώς, μελέτες αναδεικνύουν ότι τα παιδιά στην Ελλάδα απομακρύνονται από την παραδοσιακή ελληνική/μεσογειακή διατροφή.
Χρυσός κανόνας και κομβικής σημασίας διατροφική συνήθεια είναι το πρωινό! Μια συνήθεια που πρέπει να εφαρμόζει όλη η οικογένεια καθώς τα παιδιά αντιγράφουν και επαναλαμβάνουν τις συνήθειες  των γονιών τους. Στο σύνολο της, η διατροφή των παιδιών πρέπει να περιλαμβάνει

• γαλακτοκομικά, τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες, δημητριακά, όσπρια
• φρούτα και λαχανικά
• αυξημένη πρόσληψη απαραιτήτων λιπαρών οξέων (ψάρια)
• μειωμένη πρόσληψη κορεσμένων λιπών και επεξεργασμένης ζάχαρης

Τα φρούτα και τα λαχανικά φαίνεται να συνδέονται ιδιαίτερα με την ενίσχυση του ανοσοποιητικού, καθώς περιέχουν ουσίες όπως η βιταμίνη C, ο ψευδάργυρος και αλλά ιχνοστοιχεία με αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση, αλλά και συστατικά όπως τα καροτενοειδή που, εκτός από την αντιφλεγμονώδη δράση τους, προστατεύουν τους νευρώνες και ενισχύουν διάφορες διεργασίες στη μαθησιακή διαδικασία, στη λειτουργία της μνήμης και στις ακαδημαϊκές επιδόσεις. Περιέχονται  στα σκούρα πράσινα λαχανικά (λαχανίδες, σπανάκι), στα σταυρανθή λαχανικά (μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών, λάχανο, κουνουπίδι, σέσκουλα), στις κίτρινες και κόκκινες πιπεριές, στην τομάτα, στο καλαμπόκι και σε φρούτα όπως τα βερίκοκα, τα δαμάσκηνα και τα μανταρίνια. Ένας χρυσός κανόνας είναι η κατανάλωση 3-5 μερίδων φρούτων ή/και λαχανικών τη μέρα!

Ρύθμιση του ύπνου
Το καλοκαίρι στις διακοπές, αλλά και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, απορρυθμίστηκε η σωστή ρουτίνα του ύπνου σε όλες τις ηλικίες των παιδιών, γεγονός που έχει επιπτώσεις στον οργανισμό σε πολλαπλά επίπεδα. Κατά τη διάρκεια του ύπνου γίνεται εξισορρόπηση του οργανισμού, καθώς τη νύχτα λαμβάνει χώρα ένα είδος «επανεκκίνησης» σε πολλές λειτουργίες, μεταξύ άλλων του ανοσοποιητικού συστήματος και των γνωστικών διεργασιών, ενώ ρυθμίζονται ορμονικά διαδικασίες που σχετίζονται με τη σωματική αύξηση των παιδιών. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας χρειάζονται οπωσδήποτε 8-10 ώρες ποιοτικού ύπνου. Τουλάχιστον 8 ώρες ύπνου έχουν θετική επίδραση:

• στο καρδιαγγειακό σύστημα
• στον μεταβολισμό της γλυκόζης
• στο ανοσοποιητικό σύστημα
• στο νευρικό σύστημα
• θετική επίδραση στην επίλυση των προβλημάτων και στην κοινωνική συμπεριφορά
• θετική επίδραση στη μάθηση και στη λειτουργία της μνήμης

Άσκηση και ρύθμιση του βάρους
Ο ΠΟΥ, η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία και άλλοι επίσημοι φορείς συστήνουν ως ελάχιστη καθημερινή άσκηση για ένα παιδί σχολικής ηλικίας όλων των βαθμίδων τουλάχιστον μια ώρα αερόβιας άσκησης. Και αυτό το θεωρούν απαραίτητη προϋπόθεση για την καλή κατάσταση της υγείας και ευεξίας του παιδιού, με οφέλη σε οργανικό, ψυχολογικό και κοινωνικό επίπεδο. Κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει μόνο συγκεκριμένες σχολικές και εξωσχολικές αθλητικές  δραστηριότητες, οι οποίες πολλές φορές, λόγω του φόρτου των σχολικών υποχρεώσεων αλλά και έλλειψης χρόνου, δεν προγραμματίζονται στη συχνότητα που απαιτείται. Θα πρέπει καθημερινά να ενσωματωθούν στις δραστηριότητες του παιδιού απλούστερες συνήθειες, όπως το περπάτημα, το ποδήλατο και το ελεύθερο παιχνίδι, κυρίως σε ανοιχτούς χώρους.
Ένα από τα οφέλη που θα έχουν, μεταξύ άλλων τα παιδιά, είναι η ρύθμιση του βάρους τους, καθώς η υπερβαρότητα και η παχυσαρκία –ένα τεράστιο πρόβλημα για τα Ελληνοπούλα τα τελευταία χρόνια– πέραν των πολλών βλαβερών συνέπειων που έχουν στην υγεία των παιδιών, έχουν συσχετιστεί με βαρύτερη νόσηση στις  λοιμώξεις, ιδιαίτερα του αναπνευστικού, με χαρακτηριστικότερες αυτές της γρίπης και του κορονοϊού.
Τέλος, με την έναρξη των σχολείων, απαιτείται μια επίσκεψη στον/στην παιδίατρο, προκειμένου να συζητηθούν η γενική κατάσταση της υγείας του παιδιού, να διενεργηθεί προληπτικός εργαστηριακός έλεγχος, εφόσον απαιτείται, να συμπληρωθούν εκκρεμείς εμβολιασμοί και να συζητηθούν πλανά για την ομαλή σωματική και ψυχοσυναισθηματικη υγεία του παιδιού, απαραίτητα για την ομαλή προσαρμογή και τη συνέχεια της σχολικής χρονιάς.

Η Άννα Παρδάλη είναι παιδίατρος, MSc Αναπτυξιακή και Εφηβική Υγεία, μέλος ΔΣ Ένωσης Ελ/τιών  Παιδιάτρων Αττικής.