Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες έγκυες επιλέγουν να ολοκληρώσουν την εγκυμοσύνη τους στο σπίτι, στο οικείο τους περιβάλλον. Αυτός είναι ο λόγος ο κυριότερος, άλλωστε, η εξοικείωση με τον χώρο. Εκεί όπου θα νιώσουν πιο άνετα και σαφώς πιο φιλικά από ό,τι στο νοσοκομείο. Είναι αλήθεια, όμως, ο χώρος του νοσοκομείου τόσο αφιλόξενος και αν ναι, μήπως τουλάχιστον είναι πιο ασφαλής για μια τόσο κομβική στιγμή της ζωής;

Καισαρικές τομές

Αν ανατρέξετε σε διάφορα sites σχετικά με τον τοκετό στο σπίτι, θα δείτε ότι ο κύριος λόγος μιας  τέτοιας επιλογής είναι η φιλικότητα του χώρου και βέβαια το γεγονός ότι στο νοσοκομείο όλα είναι πιο «ιατρικά»… Να δούμε, λοιπόν, τι σημαίνει αυτό. Συνήθως μια έγκυος στην Ελλάδα, όταν εισέλθει στον τελευταίο μήνα της κύησης, φλερτάρει με το ενδεχόμενο της καισαρικής τομής κατά… 60%. Ανάλογα με την περιοχή, βέβαια, μια και σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Μαιευτικής Βίας, στο λεκανοπέδιο τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν στο 60%, αλλά στο Αγρίνιο στο 83%, στα Χανιά στο 74% και στη Σύρο στο 69% για το ίδιο έτος (2016). Να σημειωθεί πως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θεωρεί επιτρεπτό ποσοστό καισαρικών το 15%.

Ιατρικοποίηση του φυσικού

Αν, ωστόσο, η επίτοκος είναι τυχερή και αποτελέσει μειοψηφία, θα γεννήσει με φυσιολογικό τοκετό, αλλά και πάλι θα έχει να αντιμετωπίσει στρεβλές καταστάσεις. Πιθανόν, θα «πρέπει» να εισαχθεί στο μαιευτήριο προγραμματισμένα, μέσω πρόκλησης του τοκετού, και πιθανόν αυτή η ημερομηνία θα είναι απλώς κοντά στις 38 εβδομάδες και ούτε καν στις 40, τότε που η ίδια φύση κατά μέσο όρο δίνει τα πρώτα σήματα για τη γέννα. Να υπενθυμίσω πως παράταση κύησης ορίζουμε εκείνη που πέρασε τις 42 εβδομάδες, αλλά πλέον στις μέρες μας έχουμε φτάσει να θεωρείται παρατεταμένη κύηση εκείνη που ξεπερνά τις 39…

Στην… τυχερή που της κληρώθηκε φυσιολογικός τοκετός, πιθανόν, λοιπόν, να πάνε τα πράγματα φυσιολογικά, αλλά όχι και τόσο φυσικά. Εκτός από τα φάρμακα πρόκλησης, μπορεί να υποβληθεί σε επισκληρίδειο αναλγησία, σε περινεοτομή και γενικώς σε μια «ιατρικοποίηση του φυσικού», με φάρμακα και παρεμβάσεις περιττές. Πιθανόν, τα φάρμακα αυτά δεν έχουν επιπτώσεις στο νεογνό, όπως άλλωστε εξηγεί και η βιβλιογραφία, ωστόσο το να «σπρώχνεις» τη φύση να βιαστεί, δεν είναι πάντα ασφαλές, γιατί μπορεί να σε «εκδικηθεί», δημιουργώντας συνθήκες πιθανής περιγεννητικής ασφυξίας σε ένα νεογνό, το οποίο δεν έχει ακόμη εμπεδωθεί, ενώ εσύ μαστιγώνεις τη μήτρα με ωκυτοκίνη.

Σε κάθε περίπτωση, οι τεχνικές και οι πρακτικές είναι συχνά επιθετικές και επεμβατικές, μια και ‒στην καλύτερη περίπτωση‒ η επίτοκος πρέπει να μείνει νηστική, με έναν ορό στο χέρι, συνήθως σε μια συγκεκριμένη στάση και συχνά «τρώγοντας» αγκωνιές στην κοιλιά τη στιγμή της εξώθησης. Ναι, έτσι εκπαιδεύτηκαν γενιές συναδέλφων μου από τους παλαιότερους τους και πολύ φοβάμαι πως ορισμένοι εξ αυτών επιλέγουν συχνά το δρόμο της καισαρικής τομής, απλώς γιατί δεν ξέρουν τον άλλο. Kι όμως, οι αρκετά παλαιότεροι (προ 30 ετών) μαιευτήρες φώναζαν ότι η τέχνη της μαιευτικής χρειάζεται ένα μόνο πράγμα: την υπομονή! Δηλαδή, να είσαι διατεθειμένος/η να περάσεις και 20 ώρες πάνω από την έγκυο μέχρι να γεννήσει και όχι να έχεις έπειτα από εκείνη άλλες τρεις στη σειρά…

Στο σπίτι, ναι. Αλλά το νεογέννητο;

Υποθέτω πως όλα όσα προανέφερα, λίγο πολύ γνωστά σε όλους, είναι αρκετά για να στρέψουν μια μερίδα (όχι μεγάλη ακόμη) γυναικών στην επιλογή να φέρουν το παιδί τους στη ζωή μέσα στο υπνοδωμάτιο ή στο σαλόνι τους. Και προφανώς, οι μαίες που το εφαρμόζουν αυτό είναι προσανατολισμένες σε τεχνικές πιο φιλικές και εξοπλισμένες με υπομονή και γνώση. Άλλωστε, και σε νοσοκομείο να διεκπεραιωθεί ο τοκετός, μια μαία είναι συνήθως αυτή που στηρίζει την έγκυο από την αρχή έως το πέρας του τοκετού.

Αυτό που με κάνει να αναρωτιέμαι και να ανησυχώ για την επιλογή του τοκετού στο σπίτι, σχετίζεται με το παιδί, με το νεογέννητο. Είναι σύνηθες το ζευγάρι, ή τουλάχιστον η μέλλουσα μητέρα, να ψάχνει τον καλύτερο γυναικολόγο για να παρακολουθήσει την κύηση, να ενδιαφέρεται για το μαιευτήριο και όσα αυτό προσφέρει, αλλά να μην αναρωτιέται αν υπάρχει διαθέσιμη μονάδα εντατικής νοσηλείας νεογνών (ΜΕΝΝ) κοντά στην αίθουσα τοκετού. Κι όμως δεν είναι τυχαίο ότι οι ΜΕΝΝ βρίσκονται συνήθως στον ίδιο όροφο με τον χώρο του τοκετού. Κατανοώ πως δεν θέλει κανείς να σκέφτεται αρνητικά, αλλά επιτέλους πρέπει οι μέλλοντες γονείς να ενημερωθούν ότι ακόμα και υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις, σε ένα χαμηλό ποσοστό τοκετών, κάτι μπορεί να πάει στραβά στο τέλος. Συγκεκριμένα, στο 1-2% των τοκετών θα χρειαστεί να γίνει ανάνηψη νεογνού, είτε αυτό αφορά σε απλή υποστήριξη  για τη μετάβασή του στην εξωμήτρια ζωή, είτε σε πιο σοβαρή περίπτωση αναζωογόνησης. Αυτή η βοήθεια εφαρμόζεται από τον παιδίατρο, τον νεογνολόγο, αλλά και από τη μαία. Για μεγαλύτερη ασφάλεια χρειάζονται συνήθως δύο άτομα και για ακόμη μεγαλύτερη, βέβαια, είναι απαραίτητη η άμεση πρόσβαση σε ΜΕΝΝ. Αυτό το μικρό αλλά υπαρκτό ρίσκο πώς εκμηδενίζεται με τον τοκετό στο σπίτι; Είναι η μαία αρκετά έμπειρη με την ανάνηψη νεογνού, όταν τις περισσότερες φορές αυτή γίνεται από τους παιδίατρους; Είναι δύο τουλάχιστον οι μαίες σε κάθε τοκετό στο σπίτι; Υπάρχει η δυνατότητα άμεσης πρόσβασης σε ΜΕΝΝ αν κάτι δεν πάει καλά; Το ασθενοφόρο περιμένει προληπτικά κάτω από το σπίτι ή μήπως θα κολλήσει στο μποτιλιάρισμα της πόλης;

Συμπερασματικά

Γράφοντας τον επίλογο, θέλω να πω ότι δεν είναι όλοι οι μαιευτήρες παραγωγοί σε μια μονότονη γραμμή βιομηχανίας και πως πλέον, τουλάχιστον οι νεότεροι, αφουγκραζόμενοι τα εύλογα παράπονα και τα αιτήματα της εγκύου, έχουν την τάση να την προσεγγίσουν με περισσότερο φιλικό και φυσικό τρόπο. Κι αυτό πρέπει να το τονίσω όχι τόσο για να μην αδικήσω τους συναδέλφους, αλλά κυρίως για να μην αδικήσω τη γυναίκα που πιθανόν φοβάται υπέρμετρα την ιδέα ενός «νοσοκομειακού» τοκετού. Παράλληλα θα της πρότεινα να βρει τον μαιευτήρα που της ταιριάζει, να του θέσει τα ερωτήματά της, να επισκεφτεί το μαιευτήριο, να τον ρωτήσει εάν θα μπορούσε να τη στηρίξει ακόμα και στην επιλογή της για τοκετό στο σπίτι (γιατί όχι;) και βέβαια, από την άλλη, να μιλήσει το ίδιο αναλυτικά και με τις μαίες που τον αναλαμβάνουν. Όμως πρέπει σίγουρα να μιλήσει και με κάποιον παιδίατρο. Διότι έχει κι εκείνος θέση να πάρει. Δυστυχώς, δεν είναι λίγες οι φορές που κατέληξαν επειγόντως στα χέρια μας νεογνά «κουρασμένα» από έναν τοκετό στο σπίτι που δεν εξελίχθηκε καλά…

Ο τοκετός στο σπίτι είναι πιθανόν μια όμορφη εμπειρία, πολύ διαφορετική από μιαν αντίστοιχη στο νοσοκομείο. Όμως δεν είναι παρά μόνο μια από τις πολλές όμορφες εμπειρίες που θα έρθουν με το μωρό… Και, πιστέψτε με, η χαρά τού να σου φέρνουν το υγιές μωρό σου στην αγκάλη σου είναι ίδια, είτε είσαι στο κρεβάτι του χειρουργείου μιας καισαρικής είτε στο κοκοφοινικοστρώμα σου…

Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος MD, PhD, είναι Επιμελητής Β΄ Παιδιατρικής ΓΝ Σύρου. iordanispapado@hotmail.com

ΠΗΓΕΣ :

1. https://www.ethnos.gr/ellada/38425_ena-sta-dyo-paidia-gennioyntai-stin-ellada-me-kaisariki-poioi-nomoi-einai-protathlites
2. http://www.ivfnews.gr/ivf-news
3. Wyckoff MH, et al Use of volume expansion during delivery room resuscitation in near term and term infants. Pediatrics 2005;115
4. . Palme-Kilander Methods of resuscitation in low Apgar score in newborn infants – a national survey. Acta Paediatr 1992;81
5. Effects on the fetus and newborn of maternal analgesia and anesthesia: a review [Les effets de l’analgésie et de l’anesthésie de la mère sur le fœtus et le nouveau-né : une revue] Judith Littleford MD BSc FRCPC
6. Effects of obstetric analgesics and anesthetics on the neonate: a review. Jay E Mattingly et al  Paediatr Drugs 2003. DOI: 10.2165/00148581-200305090-00004