Ένα παλιό ρητό έλεγε πως χρειάζεται ένα χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί. Και, όντως, παλιότερα ο ερχομός ενός παιδιού ήταν κάτι που άγγιζε μικρές κοινωνίες, γειτονιές, οικογένειες. Το… θείο βρέφος έμπαινε από την αρχή σε μια μεγάλη αγκαλιά με πολλά χέρια που το τάιζαν, το κοίμιζαν, το έπαιζαν, του τραγουδούσαν, του μιλούσαν, το μάλωναν. Όλα αυτά τα χέρια συνέθεταν ένα πεδίο, αν όχι πιο εύκολο, σίγουρα λιγότερο αγχωτικό για τις νέες μαμάδες τότε. Γιατροσόφια και συμβουλές που ως δια μαγείας δούλευαν-μπορεί και ως placebo-σε συνδυασμό με mini sessions απενοχοποιημένου baby sitting, έκαναν τις μαμάδες να αισθάνονται ότι δεν είναι μόνες.
Οι κοινωνίες άλλαξαν, τα χωριά έχουν αδειάσει και τα σπιτάκια στις γειτονιές έχουν μεταμορφωθεί σε διαμερίσματα με τις πόρτες κλειστές. Η μητρότητα είναι πλέον υπόθεση του ζευγαριού και το μεγάλωμα ενός μωρού μοιάζει να έχει βαθμό δυσκολίας διδακτορικής διατριβής. Το ενστικτώδες αντικαταστάθηκε από το επιστημονικά τεκμηριωμένο. Και αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, μάλλον είναι σίγουρα καλύτερο, όμως το επιστημονικά ή το –πολλές φορές-«σαν» επιστημονικά τεκμηριωμένο, είναι διάχυτο παντού και ανεξέλεγκτα. Στο ψηφιοποιημένο ταξίδι της ανατροφής, οι μαμάδες έρχονται αντιμέτωπες με πολλές και διαφορετικές… διαμεσολαβημένες Σειρήνες. Οι ψηφιακές κοινότητες έχουν αντικαταστήσει το χωριό, τη θεία, τη γιαγιά, τη γειτονιά. Στο διαδίκτυο οι νέες… digital μαμάδες συνδέονται μεταξύ τους, επικοινωνούν, μοιράζονται χαρές και λύπες, προβληματισμούς και ανησυχίες, γνώσεις και ανασφάλειες. Κυρίως όμως αισθάνονται ότι δεν είναι μόνες.
Αυτά τα σύγχρονα ψηφιακά χωριά έχουν και τις παγίδες τους. Μαμαδοπόλεμοι, mommy shaming, εμμονές, εμπάθειες, κόντρες. Η ανωνυμία, το προσωπείο που προσφέρει το διαδίκτυο, η έλλειψη αλληλεπίδρασης, αφαιρούν κάθε επίφαση ευγένειας και ορίων στην επικοινωνία και καθιστούν τρομακτικά εύκολη την εκφορά οποιασδήποτε μη εμπεριστατωμένης άποψης. Κάθε τι διαφορετικό από αυτό που εφαρμόζει μια μαμά στην ανατροφή του παιδιού της θεωρείται λάθος εν γένει.
Ένα απλό ερώτημα μιας θηλάζουσας μητέρας για το αν πρέπει να δώσει συμπλήρωμα στο μωρό της που δεν παίρνει βάρος μπορεί αυτόματα να εγείρει σχόλια περί ανεπάρκειας, ανευθυνότητας, οκνηρίας, «μα δε μελετάς», «η σκόνη κάνει κακό στο μωρό», «είσαι ανεύθυνη», «μόνο αν θηλάζεις προσφέρεις το καλύτερο στο παιδί σου», «είσαι κακή μαμά», φράσεις που –λόγω ανωνυμίας λέγονται πολύ πιο εύκολα.
Μαμάδες που κάνουν τους γιατρούς, πραγματοποιούν ψηφιακές διαγνώσεις και… συνταγογραφούν, αφορίζοντας τις συμβουλές των παιδιάτρων, απαντούν σε εκείνες που μοιράζονται ερωτήματα και προβληματισμούς με τις διαδικτυακές φίλες τους και όχι με τον επιστήμονα που έχουν επιλέξει για τη φροντίδα του παιδιού τους. Άλλες μοιράζονται το πάθος τους υπέρ του αντιεμβολιαστικού κινήματος, άλλες ψάχνουν συνοδοιπόρους στον θηλασμό μέχρι το παιδί να πάει φαντάρος, άλλες αναζητούν συμμάχους στους καβγάδες με την πεθερά και την κουνιάδα τους.
Η Χριστίνα Κοπανά, ιδιοκτήτρια διαφημιστικής και υπεύθυνη επικοινωνίας γνωστής φαρμακευτικής εταιρείας που-μεταξύ άλλων- διαθέτει βρεφικές τροφές, λέει χαρακτηριστικά πως «κάτω από μια διαφημιστική ανάρτηση στο facebook, που αφορά έτοιμα γεύματα της εταιρείας, μπορεί να ξεσπάσει… μαμαδοπόλεμος χωρίς τελειωμό». Η διατροφή μάλιστα είναι ίσως και το πιο δημοφιλές θέμα συζήτησης στα…μαμαδογκρούπ.
Ένα επίσης ιδιαίτερα δημοφιλές και-ταυτόχρονα-πολωτικό θέμα, είναι ο θηλασμός. Και εκεί, οι αναγωγές είναι πολύ συγκεκριμένες. Θηλάζεις αποκλειστικά-είσαι καλή μάνα, δίνεις συμπλήρωμα-σκέφτεσαι τον εαυτό σου και βλάπτεις το μωρό σου, θηλάζεις μέχρι το παιδί σου να γίνει πέντε-θα του δημιουργήσεις ψυχολογικά προβλήματα.
Τι κάνει τελικά τις μαμάδες τού σήμερα να αναζητούν διαδικτυακή συντροφιά, λόγω της οποίας-πολλές φορές-αμφισβητούν τον ειδικό; Η Μαρία Χ., μητέρα μιας κόρης 2,5 ετών μάς λέει: «Η Ελένη είναι το πρώτο μου παιδί και οι απορίες που γεννιόνται καθημερινά σε μένα ακούγονται ίσως παιδιάστικες. Υπάρχουν φορές που ντρέπομαι να τις εκστομίσω στον παιδίατρο. Οπότε προτιμώ να τις μοιράζομαι με τα μέλη του γκρουπ. Εκεί βλέπω ότι υπάρχουν και άλλες με τις ίδιες απορίες και δεν ακούγομαι τόσο παράλογη τελικά». Η Κατερίνα Κ. έγινε μέλος ενός αντίστοιχου γκρουπ αναζητώντας συμπαράσταση και όχι ιατρικές συμβουλές για την καθημερινότητα με τον 5 ετών αυτιστικό Παναγιώτη. «Είναι πολύ καθησυχαστικό για μένα να ξέρω ότι υπάρχουν και άλλες οικογένειες που περνούν τα ίδια, αισθάνομαι ότι δεν είμαι μόνη». «Ζω στην επαρχία, έχω ελάχιστους ανθρώπους γύρω μου που αισθάνομαι ότι μπορούν να με βοηθήσουν, να κουβεντιάσω, να απευθυνθώ. Το βράδυ χαλαρώνω μιλώντας με τις φίλες μου στο γκρουπ, ακούω τα νέα τους, γελάω, κλαίω, βλέπω φωτογραφίες των παιδιών τους. Αισθάνομαι ότι τις ξέρω πραγματικά».
Απέναντι σε όλη αυτή τη διαμεσολαβημένη επαφή, η επιστημονική κοινότητα προφανώς και στέκεται αρκετά αμήχανη. «Σήμερα συμβαίνει το εξής παράδοξο: στα ραντεβού με τους γονείς που μας επισκέπτονται αισθανόμαστε ότι συνομιλούμε όχι μόνο με την μητέρα και τον πατέρα, αλλά με ένα άγνωστο πλήθος που έχει γεμίσει το κεφάλι τους με αγωνίες, ερωτήσεις, ανησυχίες και αμφισβήτηση. Πρέπει να απαντήσουμε σε όλα αυτά λοιπόν, κάποια είναι βάσιμα, κάποια όχι. Τίθεται λοιπόν υπό αίρεση αυτή η σχέση εμπιστοσύνης με τον γιατρό, αυτή που θα οδηγήσει τον γονιό σε οργανωμένες αποφάσεις», μοιράζεται μαζί μας η Ιφιγένεια Μπότσου, παιδίατρος.
Πού μπορεί να βρεθεί σήμερα η πολυπόθητη ισορροπία ανάμεσα στην απεραντοσύνη της θάλασσας των πληροφοριών που μπορεί να βρει ένας γονιός και σε όλα όσα πραγματικά χρειάζεται να γνωρίζει; Στην αγκαλιά, απαντάμε. Περισσότερες ώρες αγκαλιά με το μωρό σας, εντός της αγκαλιάς των ανθρώπων που αγαπάτε-μικρών και μεγάλων-και εκτός οθόνης.
