Το θεατρικό έργο της Σοφιάννας Θεοφάνους «Καλά Χριστούγεννα, αγαπητέ μου Τσάρλυ» παρουσιάζεται στη σκηνή του Θεάτρου Σταθμός, σε σκηνοθεσία Μαρίας Ξανθοπουλίδου, για λίγες παραστάσεις. Το κείμενο, που τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο παιδικού/εφηβικού έργου το 2020, βασίστηκε σε πραγματικές ιστορίες ασυνόδευτων προσφύγων μέσα από ένα workshop που πραγματοποιήθηκε στο Μικρό Εθνικό.

Ο βασικός σκελετός του υπήρχε από το 2015 σε ένα τετράδιο της Σοφιάννας, περιμένοντας τη σειρά του να γίνει «κανονικό» θεατρικό. Τον Ιούλιο του 2017, ξεκίνησε στο Μικρό Εθνικό το «Θέατρο στα Ελληνικά», ένα εντατικό εργαστήριο, στο οποίο συμμετείχαν έφηβοι πρόσφυγες, έφηβοι Έλληνες και ηθοποιοί του Εθνικού Θεάτρου. Τότε, η καλή της συνάδελφος Έλενα Μαρσίδου, γνωρίζοντας την ύπαρξη αυτού του ανεκμετάλλευτου υλικού, της πρότεινε να χρησιμοποιηθεί ως όχημα στα εργαστήρια, που η ίδια έτρεχε κάτω από την ομπρέλα του συγκεκριμένου προγράμματος. Ένα καταπληκτικό timing! Μέσα από αυτοσχεδιασμούς, προσωπικές καταθέσεις των εφήβων, προσφύγων και Ελλήνων, σιγά σιγά χτίστηκε όλο το υλικό, ο τοίχος αυτός που είναι και το βασικό δραματουργικό στοιχείο του έργου. «Μια μοναδική εμπειρία, ένα έργο που τους το αφιερώνω μέσα από την καρδιά μου, γιατί χωρίς τους συμμετέχοντες, αυτούς τους μοναδικούς συνεργάτες, πιθανότατα να έμενε ακόμα στο τετράδιό μου», συγκινείται.

Η παράσταση

Η γνωριμία της Σοφιάννας με τη σκηνοθέτιδα Μαίρη Ξανθοπουλίδου μετράει πολλά χρόνια. «Με έχει σκηνοθετήσει, οπότε και τώρα είναι σαν να με σκηνοθετεί –με έναν άλλο τρόπο. Έχει διαβάσει και παλαιότερα κείμενά μου, διάβασε κι αυτό, έτρεξε γι’ αυτό και θα το ταξιδέψει από το Θέατρο Σταθμός στο ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας. Εγώ ενεπλάκην μόνο στο… “τι θέλει να πει ο ποιητής”, σε συγκεκριμένα σημεία, λύνοντας απορίες. Παρεμπιπτόντως, πολύ χρήσιμες απορίες, που με έβαλαν να σκεφτώ ουσιαστικά πάνω σε διάφορα σημεία. Η συγγραφή είναι μια μοναχική δουλειά, οπότε είναι μεγάλη η χαρά να συνδιαλέγομαι πάνω στο κείμενο, γιατί έτσι καταλαβαίνω ότι στέκει, ότι δεν πηγαίνω τζάμπα πάνω κάτω παίζοντας όλους τους ρόλους την ώρα που γράφω. Και αυτά τα δύο παιδιά που πρωταγωνιστούν, η Ζωή Μυλωνά και ο Πανάγος Ιωακείμ, είναι μαγικά! Και ταιριαστά!»

Το έργο Καλά Χριστούγεννα, αγαπητέ μου Τσάρλυ είναι ευέλικτο ηλικιακά, οπότε παρακολουθείται άνετα από παιδιά μεγάλων τάξεων του δημοτικού έως και παιδιά λυκείου και ενηλίκους. «Προσπαθώ να είμαι ευέλικτη, παρόλο που γράφω κυρίως για παιδιά στην εφηβεία, ας πούμε young adult και new adult. Βεβαίως, αυτές οι ταμπέλες σχετικά με το είδος είναι μια τεράστια συζήτηση που κάνω κατά καιρούς και ακόμα απάντηση δεν έχω δώσει μέσα μου. Επιθυμία μου είναι να μπορεί όλη η οικογένεια να το παρακολουθήσει και συμβαίνει», εξηγεί. Άλλωστε, το «Καλά Χριστούγεννα, αγαπητέ μου Τσάρλυ» ανέβηκε για πρώτη φορά στο ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, σε σκηνοθεσία Βαλεντίνας Παπαδημητράκη, οπότε έχει «δοκιμαστεί» επί σκηνής. «Ευτυχές ανέβασμα και μεγάλη συγκίνηση! Πέρυσι, την ίδια εποχή, ήμουν στο κοινό και με χαρά και ανακούφιση επιβεβαιώνω ότι είναι μια παράσταση για όλους», λέει η Σοφιάννα και συμπληρώνει: «Νιώθω ιδιαίτερα τυχερή που ανεβαίνει ξανά σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Δεν είναι δεδομένο ότι ένα έργο που βραβεύεται θα βρει απαραίτητα και τον δρόμο του σε κάποια θεατρική σκηνή…»

Η ιστορία και τα Χριστούγεννα

Η ιστορία μιλά για τη γνωριμία δύο παιδιών γύρω στα 14-15 και το πώς αυτή εξελίσσεται με εμπόδιο έναν τοίχο ανάμεσα τους, στα σύνορα ενός κάποιου κράτους, μιας κάποιας χώρας. Στην πραγματικότητα το προσφυγικό και η μετανάστευση ήταν το όχημα της Σοφιάννας για να μιλήσει για τη μοναξιά στην εφηβεία, την ανάγκη για συντροφιά, σε όποια μεριά ενός τοίχου και αν βρίσκεται κάποιος. Είναι η ιστορία μιας πρώτης αγάπης που δεν έχει καμία σημασία πού βρίσκεται ή από πού είναι. Αυτής της αγάπης που θέλεις απλώς να είσαι με τον άλλον και να κάνεις παρέα, να λες πράγματα που δεν έχεις πει πουθενά, να νιώθεις πως το βάρος μοιράζεται.

Τα Χριστούγεννα έλυσαν τα χέρια της Σοφιάννας, ώστε να μην αναλωθεί σε περιγραφές και αχρείαστα βιογραφικά στοιχεία. Χρησιμοποιώντας τη γιορτή ως δραματουργική συνθήκη, καταλαβαίνουμε κατευθείαν από ποιο μέρος του κόσμου έρχεται το κάθε παιδί. Όπως αναφέρεται στο σκεπτικό της βράβευσής της, το κείμενο αναδεικνύει αναγνωρίσιμα στοιχεία κοινωνικών, έμφυλων και πολιτισμικών συμπεριφορών, αλλά αποφεύγει εύστοχα τη στερεοτυπική λειτουργία τους. Και αυτό το στοίχημα η Σοφιάννα το κέρδισε χρησιμοποιώντας τα Χριστούγεννα! Και μιλώντας για Πόκεμον, Σνούπι και Τσάρλι Μπράουν. Βάζοντας τον συμβολισμό ενός απέραντου, υπαρκτού τείχους ανάμεσά τους. «Έχω μια ιδιαίτερη προτίμηση στο να μην περιγράφω τα ευκόλως εννοούμενα, όταν μπορώ να το κάνω με κάποιον άλλο τρόπο. Δεν είναι καθόλου εύκολο. Προσπαθώ να μιλώ διακριτικά. Έτσι προσπάθησα να μιλήσω και γι’ αυτά τα παιδιά και έτσι διακριτικά μου φανερώθηκαν κι εκείνα για να με αποχαιρετίσουν, όμως, εκκωφαντικά», χαμογελά.

Αν αναρωτιέστε πώς είναι δυνατόν να κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος ένα προσφυγόπουλο με ένα παιδί του δυτικού κόσμου που –θεωρητικά τουλάχιστον– έχει ό,τι χρειάζεται για να ζει ευτυχισμένο, η Σοφιάννα έχει την απάντηση: «Η μοναξιά αφήνει την ίδια κρύα αίσθηση, χωρίς να έχει καμία σημασία από πού προέρχεται. Οι πολλές παροχές και η μηδενική συναισθηματική εμπλοκή φέρνουν μοναξιά. Οι μηδενικές παροχές και η απουσία το ίδιο. Το να χάνεις τους δικούς σου κυριολεκτικά με το να μην τους έχεις μεταφορικά είναι μια λέξη δρόμος. Το να σε αγνοούν είναι μοναξιά, το να μην υπάρχεις για κανέναν είναι επίσης μοναξιά. Οι γιορτές είναι για κάποιους μοναξιά. Γι’ αυτό και τα δύο παιδιά μου δεν έχουν ονόματα. Είναι ένα οποιοδήποτε αγόρι και ένα οποιοδήποτε κορίτσι οποιασδήποτε περιοχής, χώρας, πατρίδας. Μια εφηβική μοναξιά, οικουμενική και συγχρονισμένη σε κάθε μέρος του πλανήτη. Δεν είναι τυχαίο που το κείμενο έχει και μια γωνιά του βαμμένη με τα “Μελαγχολικά Χριστούγεννα του Τσάρλι Μπράουν”, ως κρυφή, προσωπική μου αφιέρωση στο αγαπημένο κινούμενο σχέδιο».

Για τους ορατούς και αόρατους τοίχους, που μας εγκλωβίζουν καθημερινά χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε, η Σοφιάννα δεν είναι αισιόδοξη. «Δεν θα σταματήσουμε να φτιάχνουμε συνεχώς καινούργιους, χωρίς καν να προλαβαίνουμε να γκρεμίζουμε τους παλιούς. Διαβιούμε στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού μας, διαβάζουμε τους τοίχους των social των άλλων, είμαστε ό,τι θέλουμε μέσα από αυτούς, τείχη στα σύνορα, καμία τύχη για κάποιους που χάνονται μπροστά σε αυτά τα τείχη, πίσω τους».

Για το αν θα πέσει ή όχι ο τοίχος στο έργο, χρειάστηκε να γίνει… δημοψήφισμα μεταξύ των φίλων της Σοφιάννας, που το είχαν διαβάσει. «Νομίζω πως όλη η προσμονή βρίσκεται ακριβώς εκεί: αν επιτέλους θα γκρεμιστεί αυτός ο τοίχος», επισημαίνει και κλείνει με μια ευχή: «Να χρησιμοποιήσουμε τη φόρα με την οποία μπαίνει το 2024 και να γκρεμίσουμε αυτούς τους τοίχους, σε πείσμα των καιρών και κόντρα στην απαισιοδοξία. Να πηγαίνουμε θέατρο, γιατί βοηθάει στο γκρέμισμα. Και να διαβάζουμε περισσότερο, γιατί και αυτό βοηθάει. Και υγεία. Για να κάνουμε όλα τα προηγούμενα!»

Τη φωτογραφία της Σοφιάννας έβγαλε η Βάσια Αναγνωστοπούλου. 

«Καλά Χριστούγεννα αγαπητέ μου Τσάρλυ»-Ταυτότητα παράστασης
Κείμενο: Σοφιάννα Θεοφάνους
Σκηνοθεσία, Μουσική επιμέλεια: Μαρία Ξανθοπουλίδου
Εικαστική Επιμέλεια: Εύα Νάθενα
Κίνηση: Μαριέλα Νέστορα
Φωτογραφίες: Μαριλένα Αναστασιάδου
Αφίσα: Γιάννης Σταματόπουλος
Επικοινωνία: Ευαγγελία Σκρομπόλα
Παίζουν: Πανάγος Ιωακείμ, Ζωή Μυλωνά
Παραγωγή Kart Productions
Συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας

Αναλυτικές ημερομηνίες παραστάσεων
Τρίτη 19/12 στις 17.00
Τετάρτη 20/12 στις 21.00
Παρασκευή 22/12 στις 17.00
Σάββατο 23/12 στις  12.00
Δευτέρα 25/12 στις  17.00
Τρίτη 26/12 στις 17.00
Παρασκευή 29/12 στις 17.00
Σάββατο 30/12 στις 12.00
Δευτέρα1/1 στις 17.00
Τρίτη 2/1 στις 17.00
Τετάρτη 3/1 στις 17.00
Παρασκευή 5/1 στις 17.00
Σάββατο 6/1 στις 12.00
Δευτέρα 8/1 στις 17.00
Σάββατο 13/1 στις 12.00 

Διάρκεια: 60 λεπτά
Εισιτήριο: 10 και 8 ευρώ
Ομαδικό: 7 ευρώ
Προπώληση: https://www.more.com
Κρατήσεις για ομαδικά εισιτήρια Ευδοξία Σβάρνα 6979348135 

Θέατρο Σταθμός
Βίκτωρος Ουγκώ 55, Μεταξουργείο Αθήνα (πλησίον του ΜΕΤΡΟ ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΕΙΟ)
τηλ. 210 52 30 267

Τη φωτογραφία της Σοφιάννας έβγαλε η Βάσια Αναγνωστοπούλου.