Ένα από τα πιο ξεχωριστά βιβλία της πρόσφατης παραγωγής είναι Ο προφήτης, μια ιδιαίτερη έκδοση του αριστουργήματος του Χαλίλ Γκιμπράν, προσαρμοσμένη για παιδιά ‒και όχι μόνο. Τα κείμενα έχει επιλέξει ο Balthazar Pagani και την εικονογράφηση έχει κάνει η Anna Pirolli. Για αυτό συζητάμε σήμερα με τη Λύντη Γαλάτη, που εργάζεται ως υπεύθυνη παιδικών βιβλίων στις Εκδόσεις Διόπτρα και βρίσκεται πίσω από μια πλειάδα εξαιρετικών κειμένων που έχουν μεταφραστεί στη γλώσσα μας.

Κλασικά έργα για παιδιά

Η Λύντη στο λύκειο είχε την τύχη να έχει έναν καθηγητή-ποιητή, που επέλεγε ‒εκτός ύλης‒ να διαβάζει στην τάξη λογοτεχνικά αποσπάσματα.  «Τότε διάβασα για πρώτη φορά Γκιμπράν. Σε εκείνη την ηλικία δεν ήταν εύκολο να κατανοήσω ή να ταυτιστώ με πολλά από τα νοήματα που εξέφραζε, όμως αρκετά χρόνια μετά μπόρεσα να διαβάσω πίσω από τις γραμμές και να δω πόσο σπουδαίο κείμενο είναι ο Προφήτης», εξηγεί. Όσον αφορά την προσαρμογή του για παιδικό/νεανικό κοινό, η Λύντη έχει εντοπίσει πολλά βιβλία που θα μπορούσαν να διασκευαστούν για μικρές ηλικίες· είναι μια ιδέα που «κλωθογυρίζει» στο μυαλό της και έχει ήδη εντάξει διασκευές στο εκδοτικό πρόγραμμα της Διόπτρας. «Στην αρχή της χρονιάς παρουσιάσαμε τη Φάρμα των Ζώων για παιδιά σε διασκευή του Μιχάλη Μακρόπουλου. Ήταν ένα εκδοτικό τόλμημα, αλλά το αποτέλεσμα μας δικαίωσε. Το ίδιο πράξαμε και με τον Προφήτη», υπογραμμίζει.

Δεν φοβήθηκε, άραγε, πως θα θεωρηθεί «πολύ φιλοσοφικό» ανάγνωσμα; Κατηγορηματικά όχι. «Πιστεύω ότι η πρώτη σκέψη είναι και η καλύτερη. Έχουμε ήδη εκδώσει ορισμένα βιβλία φιλοσοφίας για παιδιά και Ο Προφήτης είναι μια εξαιρετική προσθήκη σε αυτή τη λίστα. Η συγκεκριμένη έκδοση, μάλιστα, μπορεί να διαβαστεί και από μικρούς και από μεγάλους. Το “δύσκολο” για τα παιδιά καθορίζεται περισσότερο από τους γονείς παρά από τα ίδια, ενώ ένα κλασικό έργο διαβάζεται και ξαναδιαβάζεται… Σε κάθε ηλικία, ο αναγνώστης ανακαλύπτει κάτι καινούργιο, κάτι που τον συγκινεί εκείνη τη στιγμή, τον αντιπροσωπεύει, τον εκφράζει. Ακόμα και όταν κλείσουμε το βιβλίο, αυτό που μένει μέσα μας είναι διαφορετικό κάθε φορά», απαντά.

Ποιητές και ποιήματα

Την απόδοση στα ελληνικά ανέλαβε ένας ποιητής, ο Δημήτρης Αθηνάκης, που αρχικά μελέτησε το πρωτότυπο έργο, συζητήσε με τη Λύντη κάποιες λεπτομέρειες και έπειτα προχώρησε στη μετάφραση ‒που είναι εξαιρετική και ιδιαίτερα ελκυστική για τον μικρό αναγνώστη. «Επέλεξα πρώτα τον φίλο Δημήτρη και μετά τον ποιητή», εξηγεί για να προσθέσει, όμως, πως «ένας ποιητής μπορεί να δει το κείμενο με τη δική του ματιά, να αποδώσει τον ρυθμό, να χρησιμοποιήσει τις λέξεις σαν στολίδια πάνω σε έναν πολύτιμο καμβά…» Στο σημείο αυτό, αναρωτιέμαι γιατί η ποίηση για παιδιά είναι ένα είδος που, τουλάχιστον στη χώρα μας, είναι σχεδόν ανύπαρκτο. Όλοι ξέρουμε πως πέραν από κάποιες εικονογραφημένες συλλογές και τα σχολικά ανθολόγια, δεν υπάρχουν εκδόσεις που να είναι αμιγώς παιδική ποίηση. «Πράγματι, πολλοί γονείς θεωρούν την ποίηση “δύσκολη και ακαταλαβίστικη”, ενώ η πλειονότητα των νέων ποιητών καταπιάνεται με ενήλικη ποίηση», αναφέρει η Λύντη, ενώ εικάζει ότι για να γίνει ένα ποίημα αγαπητό στα σημερινά παιδιά θα πρέπει να έχει μουσικότητα, φαντασία, να το χαρακτηρίζει η απλότητα και η λιτότητα στον λόγο και ταυτόχρονα να μην είναι απλοϊκό και παρωχημένο. «Αλλά ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι έχουμε στα χέρια μας ένα τέτοιο υλικό, πάλι θα χρειαζόταν ένα εκδοτικό “εφεύρημα” για να προσελκύσει το κοινό.  Τελικά, η ποίηση για παιδιά είναι μια δύσκολη εξίσωση για πολλούς εκδότες», διαπιστώνει.Η εικονογράφηση

Επιστρέφοντας στον Προφήτη, παρατηρώ ότι η εικονογράφηση της Anna Pirolli «απογειώνει» το κείμενο, καθιστώντας το πιο προσιτό προς τους νεαρούς αναγνώστες. «Όσοι ασχολούμαστε με το παιδικό βιβλίο γνωρίζουμε ότι η επιλογή του εικονογράφου είναι η απόλυτη επιτυχία ή αποτυχία. Η παλέτα της Pirolli αναπαριστά τον Προφήτη με φως και ζωηρά χρώματα. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς… Ο Προφήτης φωτίζει την ψυχή μας και η εικονογράφος το έδωσε αυτό σε απόλυτο βαθμό», συμφωνεί η Λύντη. Όσο για το αγαπημένο της απόσπασμα; Αυτό δεν είναι άλλο από την Αγάπη· είναι θείο δώρο για έναν άνθρωπο να νιώσει την αγάπη που περιγράφει ο Γκιμπράν.

Στο σπίτι και στην τάξη

Γιατί θα πρότεινε η Λύντη Γαλάτη σε έναν γονιό να προμηθευτεί το βιβλίο; Επίσης, πώς θα μπορούσε να δουλευτεί Ο Προφήτης από τους εκπαιδευτικούς; «Στους γονείς θα έλεγα αυτό που είναι το βιβλίο: Ο Προφήτης του Γκιμπράν σε εικονογραφημένη έκδοση για παιδιά! Τίποτε περισσότερο…» χαμογελά.  «Όσον αφορά την τάξη, τα μικρά παιδιά θα μπορούσαν να προσεγγίσουν κάθε ενότητα με τη ζωγραφική. Πώς θα ζωγράφιζαν την Ελευθερία ή τη Φιλία; Τι σχήμα θα έδιναν και ποια χρώματα θα διάλεγαν; Έπειτα θα μπορούσε να γίνει μια συζήτηση για τα ποιήματα σε συνδυασμό με τις ζωγραφιές. Για τα μεγαλύτερα παιδιά, θα μπορούσαν να τεθούν απλά φιλοσοφικά ζητήματα, όπως Τι είναι ο εαυτός μας; Γιατί υπάρχουμε; Γιατί νιώθουμε αγάπη; και ύστερα να στηθεί μια θεατρική παράσταση βασισμένη στον Προφήτη». Δάσκαλοι και καθηγητές, πάρτε ιδέες!

«Ο Γκιμπράν βάζει μπροστά και πάνω απ’ όλα τον άνθρωπο. Ντύνεται την αλήθεια του πνεύματος και της ψυχής του. Στοχάζεται για την αγάπη, την προσφορά, τα παιδιά, για τη χαρά και τη λύπη, για την ελευθερία, με λόγια που εξυψώνουν την ανθρώπινη ύπαρξη. Αν αυτό δεν είναι διαχρονικό, τότε τι είναι; » κλείνει τη συζήτησή μας η Λύντη. Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο… Καλή ανάγνωση.«Ο Προφήτης», μια ανθολόγηση του ομώνυμου έργου του Χαλίλ Γκιμπράν, εικονογραφημένη από την Anna Pirolli, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα.