Υπάρχουν ευτυχισμένοι έφηβοι; Πατάω καταρχάς σε μια προσωπική μου εμπειρία, για να απαντήσω θετικά. Στην καρδιά της εφηβείας μου [εκεί έκλεισα τα δέκατα τέταρτα γενέθλιά μου] βρέθηκα στη Δανία για καμιά εικοσαριά ημέρες. Συμμετέχοντας σε ένα διεθνές πρόγραμμα ανταλλαγών, δέκα έφηβοι από την Ελλάδα φιλοξενήσαμε δέκα εφήβους από τη Δανία, που στη συνέχεια μας φιλοξένησαν με τη σειρά τους. Όλοι μαζί ακολουθούσαμε ένα κοινό πρόγραμμα δράσεων, αλλά ζούσαμε και τη ρουτίνα της οικογένειας που μας αντιστοιχούσε. Πάνε τριάντα χρόνια [Παναγία μου!], αλλά δεν ξεχνώ το πολιτιστικό σοκ που είχα πάθει, παρόλο που δεν ήταν η πρώτη φορά που έζησα με μια “ξένη” οικογένεια. Η “δικιά” μου Δανέζα, η Σουζάν, ένα πανέμορφο, πανέξυπνο και συμπαθέστατο κορίτσι, μεγάλωνε σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο από αυτό στο οποίο είχα συνηθίσει. Πέραν της διευρυμένης οικογένειας, με αφμιθαλή, ετεροθαλή και θετά αδέλφια, εντελώς ασυνήθιστης για τα τότε ελληνικά δεδομένα, υπήρχε μια ελευθερία, μια χαλαρότητα, μια νοοτροπία, που φαινόταν εντελώς “προχώ” και εκτός πραγματικότητας, ακόμα και σε μένα, που μεγάλωνα σε ένα πολύ προοδευτικό, για τα δεδομένα της εποχής, περιβάλλον. Και όλη η οικογένεια ήταν ευτυχισμένη!

Πιο ήταν το βασικό χαρακτηριστικό της; Η εμπιστοσύνη στα παιδιά στους εφήβους και μια έμφυτη χαρά για κάθε βήμα κοινωνικής πρόοδού τους: Τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους, αντιμετωπίζονταν ως ισότιμα μέλη της οικογένειας με δικαιώματα, αλλά και καθημερινές υποχρεώσεις, έβγαιναν μέχρι αργά τη νύχτα με τα ποδήλατα, έπιναν μια αλλά ποτέ δυο μπίρες, διασκέδαζαν χωρίς να τα κυνηγούν ενήλικοι, ενώ τους επιτρεπόταν να φέρουν στο σπίτι το συντροφάκι τους ακόμα και για sleepover [ΤΟ ΣΟΚ!]

Έμαθα πολλά εκείνο το καλοκαίρι. Κυρίως ότι μπορώ να έχω μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Επιστρέφοντας στην Αθήνα, διεκδίκησα πολλά. Κάποια τα κέρδισα, κάποια όχι. Σίγουρα πάντως η συναναστροφή μου με τους Δανούς εφήβους -και ενηλίκους- με ωφέλησε. Δεν εκπλήσσομαι, λοιπόν, που οι Δανοί θεωρούνται ο πιο ευτυχισμένος λαός στον κόσμο. Έχουν μια πολύ υγιή κουλτούρα ζωής, χωρίς αγκυλώσεις, και φυσικά μεγαλώνουν τα πιο ευτυχισμένα παιδιά στον κόσμο.

Τα ευτυχισμένα παιδιά γίνονται και “Ευτυχισμένοι Έφηβοι“, όπως ονομάζεται το νέο βιβλίο της Iben Dissing Sandahl, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα. Αν διαβάσατε το best seller “Γιατί οι Δανοί μεγαλώνουν τα πιο ευτυχισμένα παιδιά στον κόσμο”, θα έχετε ήδη ανακαλύψει εν πολλοίς το μυστικό τους. Στη νέα της δουλειά, η γνωστή ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας δίνει έμφαση στις αξίες που αποτελούν τη βάση για την ανατροφή τον πιο ευτυχισμένων, υγιών και καλύτερα προσαρμοσμένων εφήβων στον κόσμο. Στόχος της να μεταδώσει ελπίδα και πίστη στους γονείς των εφήβων και εκτός Δανίας και να τους δείξει ότι η ζωή μαζί τους μπορεί να περιλαμβάνει πολλά περισσότερα από νεύρα ή απελπισία.

Ως μητέρα δύο εφήβων, μετά την πρώτη κρυάδα ή μάλλον μετά την πρώτη μεγάλη κρυάδα, κατάλαβα ότι το πάω λάθος. Μιλώ για τον εαυτό μου, γιατί ο σύντροφός μου, που συναναστρέφεται καθημερινά εκατοντάδες εφήβους, ήταν πολύ πιο ψύχραιμος και εξαρχής προσπαθούσε να με πείσει να κάνω κάποια βήματα πίσω. Το βασικό πρόβλημά μου ήταν το γεγονός ότι εμπλεκόμουν σε ανόητους καβγάδες με αφορμή το διάβασμα, και τίποτα άλλο, που κανένα θετικό αποτέλεσμα δεν είχαν.  Πάνε τρία τέσσερα χρόνια από τότε και τώρα όλα είναι μία χαρά ή τελοσπάντων όσο μια χαρά μπορεί να είναι με δύο παιδιά στην εφηβεία, που θέλουν πολύ λεπτούς και διακριτικούς χειρισμούς. 

Όταν ήρθε στα χέρια μου το βιβλίο “Ευτυχισμένοι έφηβοι. Πώς οι Δανοί μεγαλώνουν ισορροπημένους, υγιείς και ευτυχισμένους εφήβους”, έπεσα με τα μούτρα στο διάβασμα. Αν και ξέρω ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να γίνει Δανία, μία χώρα με σαφώς καλύτερη οικονομία και κοινωνικές συνθήκες, ήμουν σίγουρη πως θα βρω μέσα στις σελίδες του τόσο αναμνήσεις από τη δικιά μου, έντονη, εφηβική εμπειρία στη χώρα όσο και ένα σωρό επιπλέον χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλές που θα μπορέσουμε να υιοθετήσουμε ως οικογένεια για το καλό όλων μας και πάνω απ’ όλα των εφήβων μας. Η συγγραφέας χωρίζει το βιβλίο σε 10 κεφάλαια, στα οποία περιγράφει και από  ένα στοιχείο της δανέζικης ανατροφής. Θα γράψω μόνο λίγα λόγια για το καθένα από αυτά και θα σας αφήσω να ανακαλύψετε τις λεπτομέρειες διαβάζοντας το βιβλίο.

Αυθεντικότητα

Αυθεντικότητα σημαίνει να είμαστε συνδεδεμένοι με τον πραγματικό μας εαυτό, να έχουμε τη δυνατότητα να συνδεθούμε σε βαθύτερο επίπεδο με άλλους ανθρώπους. Αυθεντικότητα είναι να ακολουθούμε τις πεποιθήσεις και τις αξίες που θα μας κάνουν να εξελιχθούμε. Πόσο εύκολο είναι για έναν έφηβο να είναι αυθεντικός;  Καθόλου, ιδιαίτερα στην αρχή της νέας του ζωής, όπου οι αλλαγές είναι τεράστιες και οι διαφοροποιήσεις μεγάλες. Η ευαίσθητη αυτή περίοδος προκαλεί αβεβαιότητα και οδηγεί πολλούς εφήβους στην αυτοκριτική. Τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε μία γενιά που ζει την εμπειρία της εφηβείας εντελώς διαφορετικά από ό,τι ζήσαμε εμείς; Επεμβαίνουμε και υποχωρούμε, κρατώντας ουσιαστικά μία ισορροπία, κάτι που δεν επιτυγχάνεται άκοπα. Κάνουμε ειλικρινή διάλογο με τους εφήβους, ώστε να βρουν τις απαντήσεις που ζητούν στο πιο ασφαλές μέρος που θα μπορούσαν, στο σπίτι: ανοιχτές συζητήσεις για τα συναισθήματα, το σώμα, τα όρια περιορίζουν τις αμφιβολίες και την ανασφάλεια και γεμίζουν τον έφηβο με αυτοπεποίθηση. Σε μία περίοδο γεμάτη συναισθηματικές αλλαγές οι έφηβοι σκέφτονται αδιάκοπα και συχνά αρνητικά. Η γνωστική υπερφόρτωση μπορεί να τους προκαλέσει ανησυχία. Οι ενήλικοι συνεχίζουμε να βάζουμε όρια, τα οποία τροποποιούμε με βάση τις ανάγκες της οικογένειάς μας αλλά και την πραγματικότητα γύρω μας. Μη σας ξεγελούν οι φωνές τους. Οι έφηβοι συνεχίζουν να χρειάζονται όρια που έχουν τεθεί από τους γονείς Χρειάζονται ένα αναμενόμενο περιβάλλον και χρειάζονται ακόμα κάποιον “μεγάλο” που μπορεί να εκφράσει τι είναι σωστό και τι λάθος, ακόμα και αν φαινομενικά διαφωνούν μαζί του. 

Αναπλαισίωση

Αναπλαισίωση σημαίνει να αλλάζουμε μία φανταστική συναισθηματική οπτική σχετικά με το πώς βιώνουμε μία κατάσταση και να την αντιμετωπίζουμε διαφορετικά. Η αναπλαισίωση συνδέεται με τον επαναπροσδιορισμό αρνητικών ανασταλτικών πεποιθήσεων και τη μετατροπή τους σε θετικές υποστηρικτικές πεποιθήσεις. Εδώ χρειάζεται προσοχή μήπως οι δικές μας πληγές γίνουν πληγές των παιδιών μας, μήπως με τον καιρό μήπως ο πόνος από τη δική μας εφηβεία μεταφερθεί σε εκείνα. Χρειάζεται δουλειά ώστε να εντοπίσουμε πρώτα τι συμβαίνει μέσα μας και έπειτα θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας. Οφείλουμε να πάρουμε στα χέρια μας υποσυνείδητα συναισθήματα και να τα αντιμετωπίσουμε με περισσότερη αγάπη και κατανόηση, Με τον τρόπο αυτό βοηθάμε πρώτα από όλα τον εαυτό μας και φυσικά τα εφηβάκια. Αν δεν το κάνουμε, θα συνεχίσουμε να κατευθυνόμαστε από τα παλιά, βαθιά ριζωμένα, μοτίβα μας, βάζοντας και τα παιδιά μας σε έναν φαύλο κύκλο, που δεν μας επιτρέπει να ξεφύγουμε. Με άλλα λόγια. πρέπει να κάνουμε το ασυνείδητο συνειδητό μέσα από ενδοσκόπηση. Πρέπει να είμαστε εμείς αυθεντικοί για να μπορέσουμε να χτίσουμε αυθεντικά παιδιά. 

Εμπιστοσύνη

Εμπιστοσύνη είναι αυτό που βιώνει ένα άτομο όταν έχει την προσδοκία ή την πεποίθηση ότι ένα άλλο άτομο είναι αξιόπιστο. Εδώ, οι Έλληνες πάσχουμε. Αργούμε πάρα πολύ να εμπιστευτούμε τα παιδιά μας, με αποτέλεσμα να τους κόβουμε τα φτερά. Όμως, η δανέζικη κοινωνία είναι ένας τόπος εμπιστοσύνης. Η Ελλάδα δεν είναι. Πώς θα το αλλάξουμε αυτό; Εφόσον έχουμε πετύχει την προαναφερθείσα αναπλαισίωση, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να δείξουμε εμπιστοσύνη στους εφήβους. Αν είμαστε φοβικοί, καταπιεστικοί, αυστηροί ή τους παρέχουμε τα πάντα,  θεωρώντας τα ανίκανα να τα κάνουν μόνα τους,  απλώς τα καταστρέφουμε. Όταν διαβάσετε το κεφάλαιο για την εμπιστοσύνη και το τι συμβαίνει στη Δανία, θα μείνετε με το στόμα ανοιχτό, όπως και εγώ όταν είχα βρεθεί έφηβη εκεί. Η εμπιστοσύνη δεν είναι στη δική μας κουλτούρα και πρέπει να την εισαγάγουμε σταδιακά, στις νέες γενιές. Να σημειώσω ότι η εμπιστοσύνη, ιδανικά, δεν χτίζεται ξαφνικά στην εφηβεία, αλλά ήδη από τι νηπιακή, για να μην πω βρεφική, ηλικία. Όμως κάλλιο αργά πάρα ποτέ. 

Παιχνίδι

Το παιχνίδι διδάσκει αυτοέλεγχο, εσωτερικό κίνητρο, διαχείριση του άγχους, διαπραγμάτευση και συνεργασία, ενθαρρύνει τη δημιουργικότητά, τη φαντασία και την ενσυναίσθηση και αυξάνει την ευεξία. Φυσικά, κανένας έφηβος δεν θα δεχτεί να συνεχίζει να παίζει μαζί μας όπως όταν ήταν παιδί. Τι σημαίνει παιχνίδι για τους εφήβους; Μη φρικάρετε: η μίμηση των ενηλίκων συνηθειών. Θέλουν να παίξουν στοίχημα, να πιούν αλκοόλ, να καπνίσουν ή να γίνουν influencers. Πλέον μιλάμε για ελεύθερο και όχι δομημένο παιχνίδι, το οποίο πιθανόν να μη γίνει αντιληπτό από τα παιδιά ως τέτοιο. Ένα παράδειγμα; Το να μοιράζονται ισότιμα τις δουλειές του σπιτιού και να συνεχίσουν να το κάνουν περνώντας στην εφηβεία. Ένας ρόλος στο σπίτι είναι μέρος της διαδικασίας διάπλασης. Ελάχιστοι άνθρωποι ζουν μία ζωή όπου τους φροντίζουν οι άλλοι και δεν χρειάζεται να συνεισφέρουν στην κοινότητα και αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό στους εφήβους. Φυσικά, δεν μπορούμε να τους γλιτώσουμε από το ψηφιακό παιχνίδι. Έρευνες αποδεικνύουν ότι το κόλλημα των εφήβων με τις οθόνες βλάπτει την ψυχική τους υγεία, ενώ ακόμα και οι Δανοί έφηβοι περνούν  5 ώρες τη μέρα στα κινητά τους -λιγότερες βέβαια από τις ώρες που ξοδεύουν οι συνομήλικοί τους σε Ευρώπη και Αμερική. Τι κάνουμε; Καλή ενημέρωση και όρια, όπως προαναφέρθηκε. Στο κομμάτι της οθόνης ούτε η καν η συγγραφέας είναι αισιόδοξη…  Πρέπει να κάνουμε τα πάντα ώστε να γεμίσουμε την εφηβεία τους από πολύ πειραματισμό και ελεύθερο παιχνίδι. Αφήστε τα να βγουν έξω, παρακίνησε τα να βγουν έξω. Να μάθουν την πόλη, τις συγκοινωνίες, να πάνε για ψώνια ή για φαγητό ή σε μια συναυλία. Με ή χωρίς εσάς. Λογικά χωρίς…

Μόρφωση και καλλιέργεια

Εδώ έρχεται νέο πολιτιστικό σοκ. Οι Δανοί έχουν τα λεγόμενα efterskoles. Ελάχιστοι γνωρίζουν για αυτά τα μοναδικά, ανεξάρτητα, εσωτερικά σχολεία που υπάρχουν στη Δανία, για μαθητές μεταξύ 14 και 18 ετών και στα οποία φοιτά αυτή τη στιγμή σχεδόν το 40% των εφήβων για ένα δύο ή τρία χρόνια. Δηλαδή, τα παιδιά εγκαταλείπουν, εφόσον το επιθυμούν, την ασφάλεια του σπιτιού και του σχολείου τους και συγκατοικούν σε ένα “οικοτροφείο” με αγνώστους συνομηλίκους τους. Εκεί δεν έχουν κανέναν περιορισμό. Είναι ένας χώρος γεμάτος συντροφικότητα, ελεύθερο παιχνίδι και… σοφία. Σας ακούγεται ουτοπικό; Στη Δανία αποτελεί παράδοση και θεωρώ ότι μπορεί να γίνει παντού. Θα δεχόμασταν όμως οι Έλληνες γονείς να αποχωριστούμε για κάποιο χρονικό διάστημα τα παιδιά μας, τα οποία θα βάλουν για κάποιο διάστημα στο πλάι τα μαθήματά τους και θα ζήσουν απλώς τη ζωή τους χαλαρά;  Οι Δανοί έχουνε φτιάξει efterskoles, εμείς  φροντιστήρια. Ποιος από τους δύο λαούς λέτε να είναι πιο ευτυχής; Συμβουλή: Μη φορτώνετε τα παιδιά με δεκάδες υποχρεώσεις. Δώστε τους χώρο και χρόνο για πνευματική και σωματική ελευθερία, για ουσιαστική καλλιέργεια και εξοικείωση με την κοινωνία. Γιατί για efterskoles δεν μας βλέπω σύντομα. 

 Συντροφικότητα

Τα έχουμε ξαναγράψει. Οι Δανοί έχουν το Hygge, αλλά και εμείς οι Έλληνες -αν και με εντελώς διαφορετικό τρόπο- δίνουμε πολλή σημασία στις κοινωνικές μας σχέσεις. Σύμφωνα με τη συγγραφέα, το Hygge έχει μία μοναδική αόρατη ενέργεια, που βασίζεται σε μία κοινή επιθυμία να είμαστε μαζί, σαν μία κατάσταση του μυαλού όπου αισθανόμαστε συνδεδεμένοι και μοιραζόμαστε εγγύτητα και κοινές αξίες, με κυρίαρχη την αίσθηση συντροφικότητας. Μία καλή παρέα σε μία ελληνική ταβέρνα που τρώει, πίνει και τραγουδάει δεν έχει παρόμοια χαρακτηριστικά;  Όταν τα παιδιά μας γίνουν έφηβοι, όση συντροφικότητα και να έχουμε μοιραστεί μαζί τους τα προηγούμενα χρόνια, θα μας κάνουν πέρα, γιατί χρειάζεται να συνδεθούν περισσότερο με τους συνομηλίκους τους και να διαμορφώσουν τον χαρακτήρα τους. Δεν πρέπει να το πάρουμε προσωπικά. Δύσκολο. Επιτυγχάνεται ευκολότερα στο δεύτερο παιδί. Για, θυμηθείτε, όμως. Εσείς στην εφηβεία κάνετε παρέα με τους γονείς σας; Αυτό που χρειάζεται είναι να συνεχίζετε να χτίζετε μία ευχάριστη σχέση εμπιστοσύνης με τα παιδιά σας. Ας είναι το σπίτι σας το ασφαλές καταφύγιο και για εκείνα και για τους φίλους τους. Το μέρος όπου θα μπορούν να επιτρέψουν στον εαυτό τους να νιώσει τι είναι σημαντικό για εκείνα, αφήνοντας τις άμυνές τους να πέσουν. Βρείτε τρόπους να χτίσετε το προσωπικό σας τοπίο, που τόσο θα αγαπούν όταν συχνά-πυκνά θα επιστρέφουν. Θυμηθείτε ότι όσο περισσότερους φίλους έχουν οι έφηβοι, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες να αποκτήσουν κατάθλιψη. Όταν τα εφηβάκια σας αποκτήσουν σχέση (προσωπική μου κρίση, σπρώξτε τα προς αυτή την κατεύθυνση), καλό θα ήταν να μπορούν να σας το πουν και να ανοίξετε το σπίτι και την αγκαλιά σας στον φίλο ή στη φίλη τους.  Και θα γνωρίζετε καλά το εφηβάκι με το οποίο είναι ερωτευμένο το δικό σας εφηβάκι και θα μάθετε να εμπιστεύεστε το παιδί σας. Μεγάλωσε. Τέλεια. Α, και όταν πληγωθεί, γιατί και αυτό θα γίνει, δώστε του χώρο να μπορεί να κλάψει και στη δική σας αγκαλιά. 

Μοναδικότητα

Εδώ τίθεται το υπαρξιακό ερώτημα “Ποιος είμαι;” Αυτό δεν είναι κάτι σταθερό. Η διαμόρφωση της ταυτότητάς μας είναι μία ισόβια διαδικασία, στην οποία οι ενήλικοι είμαστε συνηθισμένοι. Όμως οι έφηβοι δεν είναι. Δεν μπορούν ακόμα να βιώσουν τον εαυτό τους ως ανεξάρτητα άτομα και να νιώσουν άνετα με την ταυτότητά τους. Συζητήστε μαζί τους για ό, τι τα απασχολεί, για τη συμπερίληωη και για τις οποίες διαφορετικότητές τους, ενώ ταυτόχρονα αφήστε τους να ταυτιστούν με διαφορετικά πρότυπα ενηλίκων. Παιδιά που έχουν μάθει να αποδέχονται τη διαφορετικότητα και να μην την κοροϊδεύουν, θα έχουν περισσότερη αυτοπεποίθηση για τις δικές τους διαφορετικότητες, που μπορεί να είναι κάτι τόσο απλό όσο ένα σπυράκι, οι αλλαγές στη φωνή ή η έναρξη της έμμηνου ρύσης. Επειδή πλέον είναι αρκετά συνηθισμένο και στην ελληνική κοινωνία οι έφηβοι να μην επιθυμούν να ορίζονται απαραίτητα ως αγόρια ή ως κορίτσια, αποδεχτείτε ό,τι κι αν ακούσετε, μιλήστε τους για τη διαφορά ανάμεσα στο φύλο και στη σεξουαλικότητα και αφήστε τα να πειραματιστούν μέχρι να καταλήξουν στην οριστική ταυτότητά τους. Προσοχή! Μην αφήσετε τη σεξουαλική εκπαίδευση των παιδιών σας στο πορνό, όπως συμβαίνει κατά κόρον τα τελευταία χρόνια. Είναι άκρως προβληματικό. Οι έφηβοι δεν συνειδητοποιούν ότι αυτό που παρακολουθούν είναι μία παράσταση με σενάριο, σκηνοθεσία και ηθοποιούς, Τουναντίον, είναι πεπεισμένοι ότι το σεξ γίνεται κάπως έτσι και γεμίζουν ανασφάλειες όταν οι δικές τους πρώτες προσπάθειες καταλήγουν κάπως… διαφορετικά. 

Όχι τελεσίγραφα

To τελεσίγραφο είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγραφούν οι τελικές απαιτήσεις μιας διαπραγμάτευσης. Είναι αναπόφευκτο και μη αναστρέψιμο από τη φύση του. Ένας γονιός που πιστεύει στα τελεσίγραφα είναι αυταρχικός. Μπορεί να θυμώνουμε με τους εφήβους μας για χίλια δυο πράγματα, αλλά σε κάθε περίπτωση πρέπει να ενθαρρύνουμε την ανεξαρτησία και την αυτονομία τους, να συζητάμε κάθε τόσο για τα όρια και να στεκόμαστε ως στοργικοί γονείς δίπλα στις ανάγκες τους. Χτίζουμε έναν ασφαλή δεσμό που θα τα βοηθήσει να αποκτήσουν ψυχική ανθεκτικότητα, την οποία χρειάζονται ώστε να ανακάμπτουν ευκολότερα τις αναποδιές. Κάθε τελεσίγραφο είναι μια μονόδρομη επικοινωνία και ένας οδυνηρός τρόπος άσκησης εξουσίας, όταν είμαστε θυμωμένοι ή απογοητευμένοι και δεν μπορούμε να βρούμε τρόπους να επιβληθούμε στους εφήβους. Όμως, τα τελεσίγραφα είναι καταδικασμένα να αποτυγχάνουν επειδή αποκλείουν οποιαδήποτε νέα μάθηση μέσα από εξηγήσεις ή συζήτηση. Σπάνιες είναι οι περιπτώσεις στις οποίες δεν υπάρχει τίποτα άλλο που μπορεί να κάνει ένας γονιός. Στόχος μας είναι να γίνουμε δημοκρατικοί γονείς και όχι αυταρχικοί, επιτρέποντας στους εφήβους να αναζητήσουν και να κερδίσουν την αυτονομία και την ανεξαρτησία τους. Όχι αυστηροί έλεγχοι. Ας έχουμε την εποπτεία της συμπεριφοράς των εφήβων μας και ας τη διορθώνουμε όποτε χρειάζεται. Αν και η εφηβεία προσφέρει καθημερινά πολλές ευκαιρίες για συγκρούσεις, καλό είναι να αποστασιοποιούμαστε. Ό, τι κι αν ακούσουμε από το στόμα τους, μαθαίνουμε να λέμε “δεν πειράζει”, εξηγούμε και προχωράμε. 

Ελευθερία και υπευθυνότητα

Στο κεφάλαιο αυτό, η συγγραφέας βάζει στο επίκεντρο το αλκοόλ, μία βασική συνήθεια και μέρος της κουλτούρας των Δανών. Όταν ο έφηβος αρχίζει να πίνει, ο γονιός φοβάται και κάνει τρομακτικά σενάρια. Όμως, δεν πρέπει να φορτώνουμε την ανασφάλεια και τον φόβο μας στους ώμους των παιδιών μας. Προφανώς, το αλκοόλ η τσιγάρο ή η κάνναβη μας τρομάζουν. Εδώ χρειάζεται να τους εμφυσήσουμε ελευθερία με υπευθυνότητα. Δηλαδή, τους εξηγούμε ότι για να απολαύσουν την ελευθερία, την ασφάλεια και τις ευκαιρίες που τους παρουσιάζονται, πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για τις πράξεις τους. Η δημοκρατία αρχίζει με την προσωπική ευθύνη. Όσο απαγορεύουμε, τόσο σπρώχνουμε τα παιδιά προς καταχρήσεις και εθισμούς. Ας βάλουμε λογικά όρια και ας απομυθοποιήσουμε κάποιες κατάστασεις. Αναφορικά, πάντως, με το αλκοόλ, καλό είναι τα παιδιά να αρχίσουν να πίνουν σε προστατευμένο περιβάλλον, μαζί με τους γονείς τους.

Ενσυναίσθηση 

Η ενσυναίσθηση, που αναπτύσσεται ήδη από τη νηπιακή ηλικία, διευκολύνει τη σύνδεσή μας με τους άλλους. Όσο πιο ανοιχτός είσαι με τα δικά σου συναισθήματα, τόσο πιο ικανός γίνεσαι στο να διαβάζεις τα συναισθήματα των άλλων. Οι έφηβοι αρχίζουν να μη μας χρειάζονται, τουλάχιστον με τον τρόπο που μας χρειαζόταν έως τώρα. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε τα πράγματα όπως πριν, αλλά αλλιώς; Πρέπει να αλλάξουμε τη λογική της έως τώρα στάσης μας ως γονέων. Πάντα έχει νόημα να χτίζουμε τη σχέση μας με το παιδί μας, ακόμα και αν είναι στην εφηβεία, και να συνεχίσουμε ακόμα και όταν αυτό μεγαλώσει και φύγει από το σπίτι. Είναι δύσκολο, αλλά ταυτόχρονα θα έπρεπε να μας κάνει υπερήφανους. Το παιδί μας θα γίνουν ενήλικος με τις δικές του επιλογές, τα δικά του σωστά και τα δικά του λάθη. Οφείλουμε να του μάθουμε να στέκεται στα δικά του πόδια και να διαχειρίζεται τον εαυτό του ανεξάρτητα από εμάς και χωρίς να το σπρώχνουμε προς κάποια συγκεκριμένη κατεύθυνση, για λόγους προσωπικής μας ικανοποίησης. Με αυτοεπιγνωση και αυτογνωσία, όλα θα πάνε καλά. Αυτό που πρέπει να φροντίσουμε είναι να απαλλαγούμε έγκαιρα από το βάρος των αποσκευών των προηγούμενων γενιών που συνεχίζουμε να κουβαλάμε τις πλάτες μας και να μην το κληροδοτήσουμε σε καμία περίπτωση στις επόμενες. 

Μπορεί όλα αυτά να σας φαίνονται δύσκολα, σχεδόν ουτοπικά. Θα σας πω, όμως, ότι επειδή ως οικογένεια έχουμε εφαρμόσει την πλειονότητα όλων όσων προαναφέρθηκαν πολύ πριν διαβάσουμε το βιβλίο, πες από  ένστικτο και έπειτα από πολλή ενδοσκόπηση, όχι μόνο δεν είναι ουτοπικά, αλλά γίνονται πραγματικότητα πολύ πιο εύκολα από όσο φαντάζεστε. Όσο χώρο δίνεις στον έφηβο να χτίσει τη δική του προσωπικότητα, τόσο χώρο κερδίζεις και στην καρδιά του, Δεν πειράζει που συνήθως δεν το δείχνει αμέσως. Θα το δείξει σύντομα. Τίποτα στον κόσμο δεν είναι σπουδαιότερο από την αγάπη των παιδιών μας και αυτά θα μας βοηθούν πάντα να φωτίζουμε τον δικό μας ουρανό. Αρκεί να τους το επιτρέψουμε. 

Για να πάρετε και μια γεύση μπορείτε να διαβάσετε εδώ τις πρώτες σελίδες του βιβλίου

Διαβάστε: Ευτυχισμένοι έφηβοι. Πώς οι Δανοί μεγαλώνουν ισορροπημένους, υγιείς και ευτυχισμένους εφήβους, της Iben Sandahl Dissing, Εκδόσεις Διόπτρα.