Αυτή η περίοδος είναι εξαιρετικά δύσκολη για όλους μας, ιδίως για τα παιδιά που αντιμετωπίζουν μια μεγάλη ανατροπή στη ζωή τους. Τα νέα μέτρα προστασίας και η καραντίνα έχουν επηρεάσει ραγδαία την αίσθηση του φυσιολογικού μέσω της μείωσης των καθημερινών δραστηριοτήτων που φαίνεται πως έχει αυξήσει την αίσθηση μοναξιάς, άγχους και θλίψης. Με τα (περισσότερα) σχολεία κλειστά, τα παιδιά έχουν απολέσει ένα σημαντικό μέρος της αίσθησης πλαισίωσης και δομής που δίνει το σχολικό περιβάλλον. Έχοντας λιγότερες επαφές με τους φίλους τους, απολαμβάνουν όλο και λιγότερο την κοινωνική και ψυχική αλληλοϋποστήριξη που χρειάζονται απαραιτήτως για την υγιή ανάπτυξή τους. Ταυτόχρονα, καλούνται να αυξήσουν την ψυχική τους ανθεκτικότητα, να κάνουν υπομονή με τις νέες συνθήκες, να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στα νέα δεδομένα που έχουν άγνωστη διάρκεια.
Τι νιώθουν τα παιδιά στην καραντίνα;
Τα παιδιά είναι πιθανό να βιώνουν αρνητικά συναισθήματα όπως ανησυχία, άγχος και φόβο και αυτό μπορεί να περιλαμβάνει φόβους παρόμοιους με εκείνους των ενηλίκων, όπως φόβο θανάτου, φόβο απώλειας αγαπημένων προσώπων ή φόβο της ίδιας της νόσου και της επακόλουθης απομόνωσης. Αυτό μάλιστα συμβαίνει χωρίς να έχουν τα μέσα ψυχικής εκφόρτισης και εκτόνωσης όπως το κοινωνικό παιχνίδι, τα αθλήματα ή τους φίλους τους.
Το κοινωνικό παιχνίδι και οι κοινωνικές συναναστροφές σε έναν αναπτυσσόμενο ψυχισμό είναι απαραίτητα συστατικά ψυχικής δόμησης και η έλλειψή τους φέρνει τα παιδιά αντιμέτωπα με μια καθημερινή αίσθηση βαρεμάρας. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως η περίοδος της πανδημικής κρίσης που περνάμε είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για την εμφάνιση καταθλιπτικών και αγχωδών διαταραχών στα παιδιά και τους εφήβους με βασικούς προγνωστικούς παράγοντες την άγνωστη διάρκεια της πανδημίας και των περιορισμών της, τον φόβο μόλυνσης, την απογοήτευση και τη βαρεμάρα, τις μη συγκεκριμένες πληροφορίες, την απώλεια της πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνίας με τους φίλους τους, τους συμμαθητές τους, τους δασκάλους τους, την έλλειψη προσωπικού χώρου στο σπίτι, τις οικονομικές αλλαγές στην οικογένεια. Αυτά δημιουργούν φαύλους κύκλους διαρκούς ψυχικής διέγερσης για τα παιδιά χωρίς αντίστοιχη ψυχική ανακούφιση.
Τι θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη πηγών ανθεκτικότητας στα παιδιά μας αυτή τη δύσκολη για όλους μας περίοδο; Η ουσιαστική επικοινωνία με τα παιδιά μας: να τους ακούσουμε να μας μιλάνε για όλα όσα θέλουν να πουν αλλά πρωτίστως να ακούσουμε το συναίσθημά τους χωρίς να προσπαθήσουμε να το φέρουμε αμέσως στο πλαίσια της λογικής.
Η σημασία της επικοινωνίας και της ρουτίνας μέσα στην καραντίνα
Επικοινωνήστε στα παιδιά σας πως κάθε συναίσθημα έχει σημασία να βιωθεί και να ακουστεί. Με τη δική σας παρουσία και δεκτικότητα, επιβεβαιώστε στα παιδιά σας πως όλοι μαζί θα φροντίσετε και θα στηρίξετε ο ένας τον άλλον. Η εστιασμένη, αποτελεσματική και κατάλληλη για την κάθε ηλικία πληροφόρηση θα λειτουργήσει προστατευτικά για τις πιθανές ψυχικές συνέπειες της πανδημίας.
Ξεκινήστε από το μηδέν: ρωτήστε τα παιδιά σας τι γνωρίζουν και διερευνήστε τις απορίες τους. Τα παιδιά και οι έφηβοι συνήθως θα κάνουν ερωτήσεις που αφορούν συγκεκριμένα δικά τους θέματα, ειδικά ερωτήματα για το πώς όλη αυτή η συνθήκη θα αλλάξει τη ζωή τους, τα οικογενειακά πλάνα. Ακούστε τις αγωνίες και δώστε τους ασφαλείς οδηγίες για το καλύτερο που μπορούν να κάνουν.
Προσπαθήστε να παραμείνετε συνδεδεμένοι με τα παιδιά σας μέσα από κοινές δραστηριότητες, οργανώστε συνομιλίες με φίλους και συγγενείς, διατηρήστε τις ανθρώπινες κοινωνικές συνδέσεις. Προσπαθήστε να διατηρήσετε μια σταθερή ρουτίνα σε ορισμένες τουλάχιστον πτυχές της καθημερινότητας, όπως το πρόγραμμα των μαθημάτων, του φαγητού και του ύπνου που θα βοηθήσει τα παιδιά να μην απομονώνονται και αποσύρονται για μεγάλα διαστήματα. Κρατήστε όμως στο νου σας να επιτρέψετε ευελιξία ψυχικά και πρακτικά, αυτήν την περίοδο προτεραιότητα έχουν οι σχέσεις και τα συναισθήματά μας κι όχι η αυστηρή τήρηση των προγραμμάτων.
Προσπαθήστε να ενθαρρύνετε και να συμμετέχετε σε κοινές αθλητικές δραστηριότητες με τα παιδιά σας. Με αυτόν τον τρόπο βοηθάτε στην ψυχική εκφόρτισή τους, στη σωματική έκφραση των συναισθημάτων τους, στο χτίσιμο της αίσθησης αυτοπεποίθησης και της κοινωνικής συμμετοχής. Διαφυλάξτε τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών και το ελεύθερο παιχνίδι. Χορέψτε, τραγουδήστε, ακούστε μουσική, ζωγραφίστε. Όλες αυτές οι δραστηριότητες ενισχύουν την αίσθηση του ανήκειν και της ομάδας αλλά ταυτοχρόνως ενισχύουν τους γονεϊκούς μας δεσμούς που τα παιδιά χρειάζονται περισσότερο από ποτέ.
Σε αυτές τις δύσκολες μέρες χρειάζεται να βρούμε την ουσία στις σχέσεις μας και στους ψυχικούς δεσμούς με τα παιδιά μας για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στη φροντίδα μας και στη φροντίδα τους. Και, εν τέλει, τα οδηγήσουμε με ασφάλεια στην επόμενη μέρα.
H Καλλιόπη Κρεμαστιώτη είναι Ψυχολόγος(Bsc)-Ψυχοθεραπεύτρια(PgD) στα Εκπαιδευτήρια Καίσαρη.
