Θα ξεκινήσω το σκεπτικό μου με κάποια ερωτήματα. Προάγουν οι μαθητικές παρελάσεις την ιστορική μνήμη; Πότε και πού ξεκίνησαν; Έχουν νόημα ύπαρξης σήμερα ως προέκταση της σχολικής εκπαίδευσης; Τι μηνύματα περνάμε στους/στις μαθητές/μαθήτριές μας μέσα από τους διαχωρισμούς αρτιμέλειας που αυτές υπαγορεύουν; Τι ακριβώς τιμάμε τελικά;
Οι παρελάσεις βαδίζουν χέρι χέρι με τα νεοσύστατα εθνικά κράτη των αρχών του 18ου αιώνα, την ύπαρξη των οποίων, όπως και του σχολικού θεσμού, τη «χρωστάμε» στην Πρωσία, όταν ο τότε Βασιλιάς, Φρειδερίκος Γουλιέλμος, ίδρυσε το πρώτο τάγμα παρελάσεων, τους «Γίγαντες του Πότσδαμ». Ο λόγος που έλαβαν αυτή την ονομασία ήταν φυσικά το ύψος που έπρεπε να είχαν οι «εκλεκτοί» του, άνω του 1.80.
Από τότε, πολλά κράτη υιοθέτησαν τη λογική τους (πολύ πιο πριν από την εμφάνιση -ή και ως προεόρτιο- της φασιστικής ιδεολογίας), μεταξύ των οποίων και η χώρα μας, συμπεριλαμβάνοντας πλέον και παιδιά. Με μια διαφορά όμως. Μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μόνο η χώρα μας, από το σύνολο σχεδόν των δυτικών ευρωπαϊκών κρατών, συνεχίζει να θέτει τα παιδιά ενώπιον ενός μιλιταριστικού θεσμού, ο οποίος έλαβε χαρακτηριστικά υποχρεωτικότητας από τη δικτατορία του Μεταξά και έπειτα και μέχρι των ημερών μας, με ελάχιστες εξαιρέσεις, κανείς δεν τολμά να αμφισβητήσει.
Τι είδους ιστορική μνήμη προάγουν οι παρελάσεις; Απαντώντας: Την αρχέγονη μνήμη του ανθρώπινου ελλείμματος και των διαχωρισμών: μικρός-μεγάλος, αγόρι-κορίτσι, καλός-κακός. Την προσπάθεια επιβολής μιας μηχανικής, μαζικής πειθαρχίας, η οποία (ακόμη και αυτοί που την επιθυμούν δεν θα διαφωνούσαν) στις μέρες μας έχει καταντήσει φαρσοκωμωδία, με τους μαθητές να βρίσκονται στις διεργασίες των παρελάσεων, όχι για να αποδώσουν κάποια τιμή για τους αγώνες της ελευθερίας, αλλά για να σαχλαμαρίσουν και να χάσουν μάθημα από ένα σχολείο που θυμίζει στρατόπεδο.
Λες και δεν υπάρχουν άλλοι τρόποι – βιωματικοί και μη- για να μάθουμε την ιστορία του τόπου μας… Αν θέλουμε να τιμάμε την ελευθερία μας, ας το κάνουμε φροντίζοντας ώστε τα σχολεία μας να γίνουν μέρη ελεύθερης και ισότιμης διαμόρφωσης πολιτών και όχι μικρών, υπάκουων στρατιωτών ή ουδέτερων τεχνοκρατικά σκεπτόμενων γραφειοκρατών, που θα πατήσουν το κουμπί ή θα φτιάξουν τη βόμβα, γιατί τα υπόλοιπα δεν θα είναι δική τους ευθύνη. Αυτά εν ολίγοις.
Η φωτογραφία είναι από τη δική μας «παρέλαση» στο βουνό και από την 1η δράση του συλλόγου μας, Γονέων & Κηδεμόνων Δημοτικού σχολείου Διστόμου.
Ο Γιώργος Λούκας είναι εκπαιδευτικός. Θα τον βρείτε στο Δημοκρατικό σχολείο του Βουνού “Ataxia School”
Συμπληρωματικά, επίσης…
7) Σχετικά με το ζήτημα αυτενέργειας ή υπακοής (“θα πατήσουν το κουμπί ή θα φτιάξουν τη βόμβα, γιατί τα υπόλοιπα δεν θα είναι δική τους ευθύνη”), είναι γνωστό το πείραμα του Milgram… Όπως φάνηκε, στους ανθρώπους τα πράγματα δεν είναι απλά, άσπρο ή μαύρο… Μάλιστα, αυτό το πείραμα διδάσκεται στους περισσότερους φοιτητές παιδαγωγικών
Βλ. https://psychomed.gr/milgram/
8) Το θέμα της υποχρεωτικότητας της στράτευσης, που θίγεις, είναι ιδιαίτερο… Κάνεις σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όμως δεν έχουν εκείνες οι χώρες τις ίδιες συνθήκες (και τους ίδιους γείτονες) με εμάς… Να μιλήσουμε για τις τωρινές συζητήσεις σε άλλες χώρες για επαναφορά της υποχρεωτικής στράτευσης, λόγω της ρωσικής εισβολής;
9) Ο παππούς μου, μαζί με μια ολόκληρη γενιά, πολέμησαν στον πόλεμο. Μου άρεσε να τους τιμώ παρελαύνοντας. Τους χρωστάμε πολλά. Η νεότητά τους στιγματίστηκε από τη φρίκη του πολέμου (όπως συμβαίνει σήμερα με τόσους άλλους δίπλα μας… όπως θα μπορούσε να συμβεί και σε εμάς…)
Καλή δύναμη στο εκπαιδευτικό έργο
Αγαπητέ, όλα είναι θέμα ερμηνείας. Μερικά σχόλια:
1. Θες να πεις ότι η πειθαρχία δεν χρειάζεται στα παιδιά; Αν ένα παιδί μάθει πχ σύγχρονο χορό, δεν θα πρέπει να πειθαρχήσει και να συγχρονιστεί με τη μουσική και τους συγχορευτές; Τον κάνει αυτό ένα “υπάκουο στρατιώτη ή ουδέτερο τεχνοκρατικά σκεπτόμενο γραφειοκράτη”; Δεν θεωρείς την πειθαρχία έναν τρόπο επίτευξης στόχων (μαθησιακών ή επαγγελματικών) και μέσο ελέγχου του εαυτού σου;
2. Όπως λέμε, τα παιδιά χρειάζονται ένα συνδυασμό τρόπων, μεθόδων και μέσων για να κατακτήσουν τη μάθηση και να οικοδομήσουν γνώση, στάσεις και αξίες. Γι’ αυτό και μιλάμε για πολυτροπικότητα, βιωματικότητα, μάθηση έξω από την τάξη, κλπ. Επίσης, λέμε ότι τα πράγματα γίνονται εργαλεία στα χέρια των δασκάλων, εξαρτάται πώς τα αξιοποιούν. Με ένα μαχαίρι μπορείς να κόψεις ψωμί αλλά και να σκοτώσεις. Με το καλύτερο ιστορικό βιβλίο μπορείς να χτίσεις ιστορική κατανόηση, αλλά και να κάνεις τα παιδιά να μισήσουν την ιστορία. Αντίστοιχα και με τις παρελάσεις… Πώς τις προσεγγίζεις σαν δάσκαλος στην τάξη; Πώς μιλάς στα παιδιά γι’ αυτές; Τι λες;
3. Η διδακτική της ιστορίας λέει ότι η ιστορική μνήμη είναι συλλογικό και σύνθετο φαινόμενο. Και ναι, οι παρελάσεις βοηθούν στη διατήρησή της. Υπάρχει επίσης η δημόσια παιδαγωγική/public pedagogy (της οποίας μέρος αποτελούν οι παρελάσεις), μάλλον όμως σου είναι άγνωστη έννοια…
4. Το ότι μερικά παιδιά θέλουν να κάνουν παρέλαση για να γλιτώσουν από το μάθημα, σημαίνει ότι ΟΛΑ τα παιδιά είναι έτσι; Επίσης… δεν σε συμφέρει να λες κάτι τέτοιο. ΑΣ ΜΗΝ ΕΚΑΝΕΣ ΒΑΡΕΤΟ ΜΑΘΗΜΑ, για να μην ήθελαν τα παιδιά να γλιτώσουν από αυτό…
5. Μιλάς για τις δικές σας “παρελάσεις”/περιπάτους στη φύση. Γιατί; Προάγουν αυτές την ιστορική μνήμη; Αν όχι, πού κολλάνε με όσα λες νωρίτερα; Τι εναλλακτική θα πρότεινες για την καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης; (Μήπως δεν τη θεωρείς σημαντική;)
6. Τι σε κάνει -πραγματικά- να έχεις αυτή τη στάση για τις παρελάσεις;
Ένας συνάδελφος δάσκαλος