Η Γιάννα Δεληγιάννη αγαπά την ποίηση, το θέατρο, τα σύννεφα, τις βροχερές μέρες, τις βόλτες στα μουσεία, τα ταξίδια με πλοίο, τα παιδιά… Μα πάνω απ’ όλα, αγαπά τον κινηματογράφο. Η σχέση της με το σινεμά είναι σχέση ζωής. Από παιδί, την πήγαινε ο πατέρας της στα θερινά της γειτονιάς, ο αδελφός της την έπαιρνε μαζί του σε μεταμεσονύχτια ταινιοράματα στον κινηματογράφο Αλφαβίλ στην Νεάπολη, ενώ, ως μαθήτρια, παρακολουθούσε εργαστήρια κινηματογράφου στο τότε Πολυκλαδικό Αμπελοκήπων. Οι πρώτες της σπουδές ήταν στη Σχολή Κινηματογράφου Ευγενίας Χατζίκου, όπου γυρίζαν μικρομηκάκια με φίλους και έτρεχαν σε φεστιβάλ. Ξεκίνησε να δουλεύει δίπλα σε εξαιρετικούς σκηνοθέτες και κινηματογραφιστές από πολύ νωρίς και έζησε μια ανεκτίμητη, μποέμικη ζωή, γεμάτη γυρίσματα και ταξίδια. Αργότερα, δούλεψε πολλά χρόνια στο θέατρο δίπλα σε εξαιρετικούς ανθρώπους, και έζησαν μαζί χαρές και λύπες, πρεμιέρες, περιοδείες, σχέσεις ζωής και συναπαντήματα ανθρώπων και φίλων. Μέχρι που ήρθε η ώρα να δημιουργήσει κάτι ολοδικό της πάνω στο αντικείμενό της. Αγαπητοί αναγνώστες, πάμε να γνωρίσουμε τη Cinemathesis.
Η γέννηση ενός ονείρου
Η ιδέα της Cinemathesis γεννήθηκε από την έμπνευση και με τη βοήθεια αγαπημένων παλιών και καινούργιων φίλων, τους οποίους η Γιάννα θα ευγνωμονεί πάντα. «Ήταν ένα όνειρο χρόνων, μια προσπάθεια να συνδυάσω τη μεγάλη μου αγάπη, που είναι ο κινηματογράφος, με την άλλη μου αγάπη, τα παιδιά. Έχοντας περάσει χρόνια δίπλα στην Ξένια Καλογεροπούλου και στο θέατρο για παιδιά και νέους, αισθανόμουν την ανάγκη να μιλήσω για τον κινηματογράφο ως εργαλείο έκφρασης για παιδιά και νέους και να συμβάλω με τον τρόπο μου στην προσπάθεια που γίνεται για την ένταξή του στην εκπαίδευση και στο σχολικό περιβάλλον», εξηγεί. Σίγουρα έπαιξε ρόλο και το γεγονός ότι η ίδια προέρχεται από ένα σχολείο ιδιαίτερα ανοιχτό σε εξωσχολικά προγράμματα και βιωματικές δράσεις, οπότε ουσιαστικά γνώρισε τις τέχνες ήδη από τα μαθητικά της χρόνια και βρήκε εκεί μια δίοδο έκφρασης κατά τη διάρκεια της δικής της εφηβείας.
«Το στήσιμο μιας αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας με νομική μορφή ήταν μια τρέλα σε δύσκολους καιρούς, αλλά θεώρησα πως η στιγμή είχε έρθει και έπρεπε να το τολμήσω και να ρισκάρω. Άλλωστε, έχω συνηθίσει να παλεύω σε προσωπικό, οικογενειακό και επαγγελματικό επίπεδο, έχω ασχοληθεί χρόνια με τον εθελοντισμό και ο συνδυασμός όλων αυτών με καθημερινή, σκληρή δουλειά δεν με τρομάζει», παραδέχεται και συμπληρώνει πως κινητήρια δύναμή της είναι η επιμονή, ο προσωπικός χρόνος και η αυτοδιάθεση φίλων που στηρίζουν το ίδιο όραμα. «Η μεγάλη αγωνία είναι η ανεύρεση πόρων, επιχορηγήσεων, χορηγιών, δωρεών κι αυτός είναι ένας αγώνας διαρκείας. Είναι εξαιρετικά δύσκολες οι συνθήκες και πολλά τα εμπόδια και οι αντιξοότητες που αντιμετωπίζουμε συνέχεια, ιδιαίτερα φέτος, μετά το πλήγμα της πρωτόγνωρης πανδημίας που βιώσαμε και βιώνουμε. Πάντως, τα τελευταία χρόνια υπήρξε κάποια οικονομική ενίσχυση από το Υπουργείο Πολιτισμού, καθώς και ευγενική υποστήριξη από το Ίδρυμα Ι.Φ. Κωστοπούλου, αλλά και στήριξη από διάφορους φορείς και ιδιωτικές πρωτοβουλίες, οι οποίοι προσφέρουν ανάλογα με το αίτημά μας και τη δυνατότητά τους και τους ευχαριστούμε όλους θερμά», υπογραμμίζει.
Δράσεις που δεν μπήκαν σε καραντίνα
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η Cinemathesis υλοποίησε όσες περισσότερες δράσεις ήταν δυνατόν: Εργαστήρια ασύγχρονης εκπαίδευσης με βιντεοσκοπημένες προτάσεις για δράσεις κατά την περίοδο της καραντίνας, τηλεμαθήματα στην εκπαιδευτική τηλεόραση, εργαστήρια σύγχρονης εκπαίδευσης και διαδικτυακές συναντήσεις με ομάδες παιδιών στο πλαίσιο των μόνιμων συνεργασιών της με σχολεία της Αττικής και άλλων Περιφερειών σε όλη την Ελλάδα που είχαν επισκεφθεί στο παρελθόν (όπως μονοθέσια σχολεία στη Γαύδο, στους Αρκιούς ή στη Νήσο Κάλαμο Περιφέρειας Ιονίων Νήσων), διαδικτυακά σεμινάρια νέων και εκπαιδευτικών για τον ρόλο του κινηματογράφου στην εκπαίδευση… «Αισθάνομαι ότι πραγματικά κάναμε το καλύτερο που μπορούσαμε για να διατηρήσουμε ανοιχτή τη δίοδο επικοινωνίας και έκφρασης των μαθητών, που είναι πάντα το ζητούμενο και η προτεραιότητά μας», λέει η Γιάννα.
Άγονη ‒γόνιμη‒ γραμμή
Τις περιόδους που αίρονταν τα περιοριστικά μέτρα μετακινήσεων και λειτουργούσαν τα σχολεία με φυσική παρουσία, η Cinemathesis κατάφερε και ταξίδεψε σε μικρά σχολεία σε όλη την Ελλάδα, καθώς δραστηριοποιείται εντατικά και στην περιφέρεια, υλοποιώντας κινηματογραφικά εργαστήρια σε απομακρυσμένους τόπους και νησιά άγονης γραμμής, παραμεθόριες και ακριτικές περιοχές. «Ενδεικτικά αναφέρω την πραγματοποίηση μιας ταινίας ντοκιμαντέρ στον Άη-Στράτη με τα παιδιά του νησιού και έμπνευσή τους τις ιστορίες του τόπου τους, με την ευγενική ενίσχυση και τη φροντίδα του Δήμου, και την πραγματοποίηση κινηματογραφικών εργαστηρίων με το εγκεκριμένο από το Υπουργείο Παιδείας πρόγραμμα “Μικρά Σχολεία-Μεγάλη Οθόνη”, το φθινόπωρο του 2020 σε Ερείκουσα Διαπόντιων Νήσων, Ικαρία, Φούρνους και Θύμαινα, με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και τη συμμετοχή του Goethe-Ιnstitut. Πρόσφατα ολοκληρώσαμε το πρόγραμμα σε Σέριφο, Κάλυμνο και Τέλενδο, το νησί με τον ένα και μοναδικό μαθητή, με την ευγενική ενίσχυση του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου. Ενώ, σε λίγες μέρες εγκαινιάζουμε συμβολικά το νέο μας εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά με τίτλο “Παίζουμε Κινηματογράφο στα Μικρά Σχολεία”, σε συνεργασία ένα καταξιωμένο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ, το “Kimolos International Film Festival”, το οποίο υλοποιείται τον Ιούνιο στην πανέμορφη και φιλόξενη Κίμωλο», χαμογελά η Γιάννα.
Σινεμά στην τάξη
Το πρόγραμμα θα συνεχιστεί και κατά τη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου του 2021, με επισκέψεις και σε άλλα νησιά άγονης γραμμής, υπό την αιγίδα και με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού και άλλους φορείς και φεστιβάλ. Επίσης, η Γιάννα και οι συνεργάτες της ελπίζουν από το φθινόπωρο τα σχολεία να λειτουργούν πλέον κανονικά και να συνεχίσουν τις διά ζώσης δράσεις τους με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Cinemathesis «Σινεμά στην Τάξη», που τα παιδιά αγκαλιάζουν με μεγάλο ενδιαφέρον και αγάπη. «Φέτος έχουμε ετοιμάσει και έντυπο και ψηφιακό υλικό, αλλά και βιντεοσκοπημένα tutorials για μαθητές και εκπαιδευτικούς, ενώ έρχεται και μια μικρή έκπληξη, ένα βιβλίο εμπνευσμένο από τις σχέσεις που δημιουργούνται και όλα όσα βιώνουμε με τα παιδιά. Θα υπάρχουν βραδινές προβολές σε ξενώνα ανήλικων προσφύγων, συμμετοχή σε summer camp, μα και εντατική προετοιμασία μιας ολιστικής προσέγγισης με άξονα τις Καλές Τέχνες και πυρήνα πάντα το σινεμά και το παιδί», εξηγεί.
Τα παιδιά περνούν πάντα καλά. Γοητεύονται από το ίδιο το μέσο του κινηματογράφου, ενδιαφέρονται για τις προβολές αρχειακού υλικού, χαίρονται με τη ψυχή τους τις ταινίες βωβού κινηματογράφου με τις οποίες δουλεύουν, ενθουσιάζονται με τα οπτικοακουστικά παιχνίδια κι έτσι η Γιάννα και οι συνεργάτες της αισθάνονται ότι η προσπάθειά τους εκτιμάται ιδιαίτερα. «Τη βλέπουμε τη χαρά στα μάτια τους και μας επιστρέφουν αστείρευτη αγάπη. Όταν ξυπνά μέσα τους έστω και το παραμικρό κίνητρο για να εκφράσουν τις δικές τους σκέψεις, τα ερωτήματα και τις ανάγκες τους μέσα από τα ερεθίσματα που τους προτείνουμε, παίρνουμε δύναμη να συνεχίσουμε. Το αν θα προσεγγίσουμε ένα ή εκατό παιδιά δεν είναι ποτέ κριτήριο για εμάς, πλησιάζουμε ακόμα και τις πιο μικρές ομάδες και επιμένουμε στη συμπερίληψη και γι’ αυτό, άλλωστε, επιλέγουμε να ταξιδεύουμε σε μονοθέσια ή ολιγοθέσια σχολεία, με μόνο έναν ή δύο μαθητές και συνήθως κάτω από αντίξοες συνθήκες, με αραιά δρομολόγια, απαγορευτικά μετακινήσεων λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων, έκτακτων συνθηκών, περιοριστικών μέτρων… Το πιο όμορφο συναίσθημα είναι όταν εμείς μοιραζόμαστε μαζί τους την αγάπη μας για την τέχνη μας, τον κινηματογράφο, και τα παιδιά θέλουν να μας δείξουν με τη σειρά τους τα πράγματα που αγαπούν. Μας ξεναγούν στα αγαπημένα τους μέρη, μας πηγαίνουν πεζοπορίες, βαρκάδες, μας μαθαίνουν ψάρεμα, παίζουμε μαζί τους αλευροπόλεμο και κρυφτό, φωτογραφίζουμε, φτιάχνουμε ιστορίες, κάνουμε βουτιές ‒τα παιδιά δεν κρυώνουν ποτέ, εμείς πάντα…» διευκρινίζει γελώντας.
Η αισθητική καλλιέργεια στο σχολείο
Ρωτώ τη Γιάννα αν είναι, άραγε, εφικτό σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα όπως το ελληνικό, ο κινηματογράφος ή/και η φωτογραφία να ενταχθούν στην εκπαίδευση όχι ως εξωτερικά προγράμματα, αλλά ως μέρος της διδακτέας ύλης. Αν, ως εκ θαύματος, συνέβαινε κάτι τέτοιο, πώς θα ωφελούνταν οι μικροί μαθητές; «Γίνεται συστηματική προσπάθεια χρόνων για την ένταξη της Κινηματογραφικής και της Οπτικοακουστικής Παιδείας στο σχολικό περιβάλλον. Φυσικά, θα έπρεπε να είναι αυτονόητη η εδραίωση και η εξοικείωση των μαθητών με αντίστοιχα καλλιτεχνικά μαθήματα και βιωματικά προγράμματα», μου απαντά. «Είναι λυπηρό να μιλάς για τα αυτονόητα, για κάτι που θα έπρεπε να είναι ήδη δεδομένο στην καθημερινότητα των παιδιών, εκφράζοντας απλώς τις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις περί γραμματισμού και καλών πρακτικών στην εκπαίδευση. Η αισθητική καλλιέργεια είναι μονόδρομος σε μια προσπάθεια να εφοδιαστεί το παιδί από την προσχολική ακόμα ηλικία με γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις ζωής, κομβικές έννοιες, συμπερίληψη, συναισθηματική νοημοσύνη, ενσυναίσθηση, συνείδηση, συνεργασία, επικοινωνία, κριτική αντίληψη και σίγουρα μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο ως εργαλείο εμπλοκής, και κατανόησης ποικίλων γνωστικών στοιχείων μάθησης», διαπιστώνει. Κι εμείς, ελπίζουμε να μας διαβάζουν στο Υπουργείο…
Το μέλλον της Cinemathesis
Στο μυαλό της Γιάννας και των συνεργατών της υπάρχουν ατελείωτες ιδέες και σχέδια για νέα προγράμματα και συνεργασίες και ελπίζουν σταδιακά να «μεγαλώνει» η δυναμική τους και να καταφέρνουν να τα υλοποιούν βήμα-βήμα. «Τα ταξίδια μας έχουν πάρει τη μορφή έργου ζωής και είναι προτεραιότητά μας να συνεχίσουμε να φτάνουμε με φυσική παρουσία και να μοιραζόμαστε την αγάπη μας για τις καλές τέχνες, και κυρίως για τον κινηματογράφο, με παιδιά και νέους που ζουν σε απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες περιοχές, σε νησιά άγονης γραμμής, αλλά και να πλησιάζουμε ευάλωτες ομάδες, ξενώνες ασυνόδευτων ανήλικων προσφυγόπουλων, νοσοκομεία ανηλίκων και άλλες ομάδες με τις οποίες δραστηριοποιούμαστε. Το σημαντικό είναι πως η προσπάθειά μας αυτή εκτιμάται ιδιαίτερα από τα παιδιά, τα οποία μας επιστρέφουν αστείρευτη αγάπη και όταν κινητοποιείται μέσα τους έστω και μια μικρή σπίθα για να εκφράσουν τις δικές τους σκέψεις, τα ερωτήματα και τις ανάγκες τους μέσα από τα ερεθίσματα που τους προτείνουμε, παίρνουμε δύναμη να συνεχίσουμε», καταλήγει. Με το απλό και ξεκάθαρο έναυσμα «Παίζουμε Κινηματογράφο;» η Cinemathesis προτρέπει τα παιδιά να την ακολουθήσουν σε ένα δημιουργικό παιχνίδι, ακριβώς όπως τα παιδιά προτρέπουν το ένα το άλλο με τις φράσεις «Παίζουμε κρυφτό;», «Παίζουμε κυνηγητό;» Πάμε να παίξουμε, λοιπόν!
Η Γιάννα προτείνει ταινίες (για μικρούς και μεγάλους) για το καλοκαίρι που έρχεται:
- «Το σκασιαρχείο», του Ζαν-Πολ Λε Σανουά, που αφηγείται τον τρόπο προσέγγισης των παιδαγωγικών απόψεων του Σελεστέν Φρενέ και την αρχή της διδασκαλίας του γνωστού Γάλλου παιδαγωγού.
- «Ο δάσκαλος που άφηνε τα παιδιά να ονειρεύονται», του Ντανιέλ Λοσέ. Και εδώ το σενάριο στηρίζεται στη ζωή του μεγάλου μεταρρυθμιστή της παιδείας Σελεστέν Φρενέ.
- «Οι περιπέτειες του Πρίγκιπα Αχμέντ», της πρωτοπόρου σκηνοθέτριας του κινουμένου σχεδίου Λότε Ρέινεντζερ.
- Ταινίες του βωβού κινηματογράφου, όπως το «Το χαμίνι» και οι «Μοντέρνοι Καιροί», του Τσάρλι Τσάπλιν ή ταινίες του Μπάστερ Κίτον και του Χάρολντ Λόιντ.
- «Τα 400 χτυπήματα», του Φρανσουά Τριφό.
- «Το Κόκκινο Μπαλόνι» και «Το Λευκό Άλογο», του Αλμπέρ Λαμορίς.
- «Ο Θαυματοποιός», του Σιλβέν Σομέ, που βασίζεται σε σενάριο του Ζακ Τατί.
- Το εξαιρετικό animation «Η Κόκκινη Χελώνα», του Μίκαελ Ντούντοκ.
- «Ο Κύκλος των χαμένων ποιητών» και το «Stand by me», για τα εφηβάκια μας.
- Όλες οι ταινίες του Χαγιάο Μιγιαζάκι και ιδιαίτερα η «Πριγκίπισσα Μονονόκε», με έντονες αναφορές στις περιβαλλοντικές αλλαγές και την κλιματική κρίση.
Επίσης, προτείνει να στηρίξετε και ελληνικές ταινίες σε μια κοινή προσπάθεια να αναπτυχθεί η κινηματογραφική παραγωγή για παιδικό και νεανικό κοινό. Αναζητήστε ταινίες, ντοκιμαντέρ και μικρού μήκους σε κινηματογραφικά φεστιβάλ που απευθύνονται σε παιδιά και νέους και στις πλατφόρμες των φεστιβάλ αυτών. Εκεί βρίσκονται μικρά διαμάντια που δύσκολα θα δείτε αλλού και θα σας ανοίξουν ένα τεράστιο πεδίο συζητήσεων, ερωτημάτων και μικρών-μεγάλων ανακαλύψεων με τα παιδιά σας, τα φιλαράκια σας ή και με τους μαθητές σας, αν ασχολείστε με την εκπαίδευση. Κυρίως όμως, προτείνει να φάτε πολλά παγωτά και να κάνετε μεγάλες βόλτες…
Λεπτομέρειες για τη δομή των προγραμμάτων και τα βιογραφικά στοιχεία των μόνιμων μελών, φωτογραφικό υλικό από δράσεις και promo videos, μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα https://www.cinemathesis.com, στα social media της Cinemathesis, καθώς και στο https://vimeo.com/user102327681
