Ας σκεφτούμε σοβαρά τώρα… Τι σόι κίνητρο δίνει το βαθμοθηρικό σύστημα στις μαθήτριες μας; Βοηθάει πράγματι τα παιδιά να βελτιωθούν ως άνθρωποι, προσωπικότητες και ως μανθάνοντες γνωστικών αντικειμένων; Ας σκεφτούμε ποια ακριβώς στοιχεία απαιτούνται από έναν μαθητή, ώστε να χαρακτηριστεί καλός εν προκειμένω. Από τη μια να μπορεί να αποστηθίσει μεγάλες ποσότητες πληροφοριών, να τις βάλει σε τάξη και από την άλλη να μπορεί να τις αποθέσει σ’ ένα διαγώνισμα εξαμήνου. Να μην ξεχνάμε την καλή συμπεριφορά. Κατά κύριο λόγο ως καλή συμπεριφορά εννοείται εκτός από τις καλές σχέσεις με τους συμμαθητές/τριες και η μη πρόκληση καταστροφών κτλ., ο σεβασμός στον διδάσκοντα, άσχετα αν τον αξίζει ή όχι και υπακοή.
Οι άνθρωποι σαν αριθμοί και οι συμπεριφορές τους σαν αλγόριθμοι φαίνεται να εντυπωσιάζουν το μονοδιάστατο τεχνοκρατικό δόγμα του σήμερα, που πασχίζει να διαχωρίζει πεισματικά τους ανθρώπους από πολύ μικρή ηλικία. Τι φτωχός χαρακτηρισμός είναι άλλωστε, αυτός είναι μαθητής του 15 και δυστυχώς πόσους ατυχείς συνειρμούς φέρει τόσο στο παιδί, όσο και στον γονέα; Οι διαχωρισμοί καλός-κακός μαθητής δηλητηριάζουν τις παιδικές ψυχούλες με ευρύτερες γενικεύσεις όπως π.χ. κακός μαθητής=κακό παιδί.
Έχει τελικά κάποιο νόημα η αξιολόγηση; Η αξιολόγηση δεν είναι κακή εκ προοιμίου, ειδικά όταν γίνεται συστηματικά με φροντίδα, αγάπη και γνώση μπορεί να παρουσιάσει πολύ όμορφα αποτελέσματα. Τα προβλήματα ξεκινούν όταν ένα υποκείμενο- άνθρωπος αξιολογεί ένα άλλο υποκείμενο- άνθρωπο από συνήθεια, από μια αίσθηση ηλίθιας ανωτερότητας ή κι από εξωραϊσμένο σαδισμό. Και όλο αυτό όταν συντονίζεται κάτω από τον μανδύα απόμακρων γραφειοκρατικών θεσμών που αρέσκονται, χάριν κυρίως ελέγχου να αξιολογούν τους ανθρώπους πάνω σε απάνθρωπες νόρμες.
Πριν ξεκινήσει η κάθε αξιολόγηση, η οποία επαναλαμβάνω είναι θεμιτή, θα πρέπει ο αξιολογητής με τον αξιολογούμενο να έχουν απαντήσει σε κάποια ερωτήματα. Ποιος ο σκοπός της αξιολόγησης; Με ποιον τρόπο η αξιολόγηση μπορεί να βοηθήσει τον αξιολογούμενο; Εάν αυτή η αξιολόγηση είναι καταληπτή στον αξιολογούμενο, όπως κι εάν επίσης επιθυμεί ο αξιολογούμενος να αξιολογηθεί. Επίσης, θα πρέπει να απαντηθεί πάνω σε ποια κριτήρια δομείται η αξιολόγηση κι αν είναι τελικά ο αξιολογητής είναι κατάλληλος γι’ αυτήν. Ρωτάει κανείς τα παιδιά για όλα αυτά; Πώς αισθάνονται όταν τους κοτσάρουμε αριθμούς και γράμματα της αλφαβήτου; Για ρωτήστε τα, σας παρακαλώ, και θα συγκλονιστείτε από τις απαντήσεις.
Μια αξιολόγηση οφείλει και πρέπει να γίνεται πολύπλευρα και ολιστικά, όχι μόνο μέσω τυποποιημένων τεστ, αλλά και μέσω βιωματικών δραστηριοτήτων που εξετάζουν πως αντιλαμβάνεται το παιδί τη θέση του στον κόσμο. Πρέπει να γίνεται με αγάπη και με ποιοτικές και όχι ποσοτικές αναφορές (βαθμούς). Και πως θα ξεχωρίζουμε τους καλύτερους, κυρ’ Γιώργη; Μέσα από εκθέσεις ιδεών; Οι καλύτεροι (αν έχει νόημα αυτή η συζήτηση για κάποιους), αν όντως είναι καλύτεροι, δεν έχουν ανάγκη τέτοιου είδους επιβεβαιώσεις. Λαχταρούν να δημιουργούν, να βοηθούν και μαθαίνουν συνεχώς από όλους και από όλα. Δεν ετεροκαθορίζονται, αλλά συνδημιουργούν και συνυπάρχουν ως εγνοιαστικά όντα. Είμαι δυνατότερος σημαίνει βοηθώ, δεν πατώ.
Άλλο ένα «κακό» που κάνει η βαθμολογία είναι ότι τεμαχίζει την ίδια τη μάθηση. Με ποιο τρόπο; Ανάγοντας τη σε πληροφορία που πρέπει να καταναλωθεί και όχι σε γνώση που πρέπει να μοιραστεί.
Δεν θα πάρω τους βαθμούς τους παιδιού μου, όχι γιατί είναι “κακός” μαθητής, αλλά αντίθετα γιατί θέλω να μάθει να σκέφτεται ευρύτερα και βαθύτερα.
Ο Γιώργος Λούκας είναι εκπαιδευτικός. Θα τον βρείτε στο Δημοκρατικό σχολείο του Βουνού “Ataxia School”
