Αν έχετε παιδί από 7-8 χρονών και άνω, τότε σίγουρα ξέρετε τι (περίπου) είναι το FORTNITE. Το παιδί σας το έχει αναφέρει, έχει πει πως παίζουν οι φίλοι του, έχει ζητήσει να παίξει, έχει παίξει, παίζει, παίζει υπερβολικά. Είναι προφανές σε όλους ότι το παιχνίδι αυτό έχει προκαλέσει αισθητή αύξηση των κρουσμάτων υπερβολικής ενασχόλησης με το gaming και μάλιστα στις μικρές ηλικίες.

Οι γονείς ανησυχούμε, τουλάχιστον στη θεωρία και στα λόγια. Μαζί μας ανησυχούν και οι εκπαιδευτικοί που παρατηρούν καταρχάς πως το εν λόγω παιχνίδι μονοπωλεί το ενδιαφέρον και τις συζητήσεις των παιδιών στο σχολείο, ενώ υπάρχει και εικόνα πτώσης των επιδόσεων και μείωσης των φυσικών αντοχών των παιδιών καθώς πολλά (παραδέχονται ότι) ξενυχτούν παίζοντας.

Η Κατερίνα Ψαρουδάκη, υπεύθυνη επικοινωνίας στο Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, καθοδηγεί τους γονείς σχετικά με τη «μάστιγα» του FORTNITE.

Το FORTNITE μοιάζει να είναι αυτή τη στιγμή η βασική ενασχόληση των παιδιών, ιδιαίτερα των αγοριών, δημοτικού και πρώτων τάξεων γυμνασίου. Πότε καταλαβαίνουμε ότι ένα παιδί είναι εθισμένο στο gaming; Ποια είναι, δηλαδή η λεπτή γραμμή -αν μπορούμε να την προσδιορίσουμε- που χωρίζει τη χρήση από την κατάχρηση. 

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εδώ και περίπου ένα χρόνο συμπεριέλαβε στην κατηγορία του εθισμού την εξάρτηση από τα διαδικτυακά παιχνίδια (Internet Gaming Disorder), χαρακτηρίζοντάς τη μάλιστα ως μια «ύπουλη» μορφή εξάρτησης γιατί μπορεί να μπει σε κάθε σπίτι, δεν εμπλέκεται κάποια ουσία ή κακές «παρέες», με αποτέλεσμα όταν γίνεται αντιληπτή από τους γονείς ή τους οικείους να είναι αρκετά προχωρημένη.

Tα συμπτώματα που μπορεί κανείς να διακρίνει σε ένα παιδί και να ανησυχήσει είναι τα ακόλουθα, με την προϋπόθεση βέβαια ότι σε διάστημα περισσότερο των 6 μηνών υπάρχουν σταθερά πέντε από αυτά:

• Υπερβολική ενασχόληση με διαδικτυακά παιχνίδια και όταν το άτομο δεν ασχολείται με αυτά σκέφτεται συνεχώς παλαιότερα παιχνίδια ή πώς θα ξαναπαίξει.

• Συμπτώματα στέρησης, όπως εκνευρισμός, ευερεθιστότητα και λύπη, όταν το άτομο δεν μπορεί να παίξει on-line.

• Έντονη ανάγκη για αυξανόμενο χρόνο παιχνιδιού (θέλει να παίζει όλο και περισσότερο).

• Οποιαδήποτε αρνητική διάθεση ανακουφίζεται με ενασχόληση με το παιχνίδι.

• Επαναλαμβανόμενα αποτυχημένες προσπάθειες μη συμμετοχής στο on-line παιχνίδι.

• Απώλεια ενδιαφέροντος για άλλες δραστηριότητες και χόμπι.

• Συνεχής ενασχόληση παρά την επίγνωση των ψυχοκοινωνικών συνεπειών.

• Παραπλάνηση οικογένειας και οικείων γύρω από τον πραγματικό χρόνο ενασχόλησης.

• Σοβαρός κίνδυνος απώλειας ή πραγματική απώλεια εργασίας, προσωπικών σχέσεων, σπουδών, καριέρας.

• Όπως όλες οι εξαρτήσεις έτσι και η εξάρτηση από τα διαδικτυακά παιχνίδια έχει και κάποια άλλα χαρακτηριστικά που τη συνοδεύουν, όπως αϋπνία (αφού το άτομο δεν κοιμάται συνήθως επαρκώς), απώλεια βάρους ή αντίθετα παχυσαρκία λόγω μη σωστής διατροφής (που γίνεται συνήθως βιαστικά και στο χώρο που υπάρχει ο ηλεκτρονικός υπολογιστής), παραμέληση προσωπικής υγιεινής και αρκετά συχνά απώλεια της αίσθησης του χρόνου.

Μπορούν όμως να παρατηρηθούν και διάφορα σωματικά συμπτώματα όπως:

• Το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα.

• Ξηροφθαλμία.

• Ημικρανίες και σοβαροί πονοκέφαλοι.

• Προβλήματα και πόνοι στη μέση.

• Διατροφικές ατασθαλίες, όπως, για παράδειγμα, η παράλειψη γευμάτων.

• Παραμέληση της προσωπικής υγιεινής.

• Διαταραχές του ύπνου και αλλαγές στις ώρες του ύπνου, όπως υπνηλία τις πρωινές ώρες εξαιτίας της χρήσης του διαδικτύου τη νύχτα.

Γιατί το FORTNITE είναι τόσο εθιστικό; 

Το FORTNITE κατάφερε μέσα σε λίγους μήνες να γίνει αγαπητό στα παιδιά και ν’ αναρριχηθεί στην κορυφή της λίστας των video games, με 125 εκατομμύρια άτομα να παίζουν αλλά και να προσφέρει μηνιαίως έσοδα 300 εκατομμυρίων δολαρίων στην εταιρεία Epic που έχει τα δικαιώματα του.

H συγκεκριμένη εταιρεία έχει επενδύσει όχι μόνο στη διαφήμιση αλλά και σε ομάδες εξειδικευμένων ψυχολόγων ώστε να δημιουργήσει ένα περιβάλλον που ελκύει τον τελικό χρήστη και τον κρατάει καθηλωμένο στο παιχνίδι. Η κάθε λεπτομέρεια (χρώματα, σχήματα, έναρξη του παιχνιδιού) είναι ιδιαίτερα μελετημένη και προσεκτικά σχεδιασμένη, πράγμα το οποίο έχει εκτοξεύσει και τα κέρδη της εταιρίας. Ένας από τους κυριότερους λόγους της δημοφιλίας του είναι το γεγονός ότι μπορεί να παιχτεί σε όλες τις πλατφόρμες,  στα tablet, στους υπολογιστές, στα smartphone, σε Playstation, σε Xbox, κ.ά. Επίσης είναι ένα καλοφτιαγμένο και προσεγμένο παιχνίδι με υψηλής ποιότητα γραφικά με χαρακτηριστικά καρτούν που είναι περισσότερο οικεία στα παιδιά.

Η εταιρεία προχωράει πολύ συχνά σε ανανεώσεις των εκδόσεων του με νέες προκλήσεις, γεγονός που κρατάει ζωντανό το ενδιαφέρον των παιδιών. Επιπρόσθετα, και σε αντίθεση ίσως με άλλα παιχνίδια, οι πίστες ολοκληρώνονται σε μικρό σχετικά χρονικό διάστημα. Με τον τρόπο αυτό όμως το ενδιαφέρον του παίκτη αναζωπυρώνεται προσβλέποντας στην επόμενη πίστα. Μια ακόμα καινοτομία του FORTNITE που έχει αγαπηθεί πολύ από τα παιδιά είναι η δυνατότητα chat που τους δίνει και μέσω μικροφώνου,  επομένως μπορούν συνομιλούν live την ώρα που παίζουν.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι αν και η γενική φιλοσοφία του παιχνιδιού στηρίζεται στη βία (πρέπει να σκοτώσεις τους αντιπάλους σου για να νικήσεις χρησιμοποιώντας όπλα) δεν υπάρχουν βίαιες εικόνες με αίμα. 

Υπάρχουν “σχολές” που υποστηρίζουν να αφήσεις το παιδί ελεύθερο να παίξει, ώστε να μάθει να αυτορρυθμίζεται. Άλλες που πρεσβεύουν το μέτρο. Άλλες που μιλούν για ολοκληρωτική απαγόρευση του FORTNITE. Μπορεί, όμως, ένα παιδί να αυτορρυθμιστεί; Ποιος ορίζει ποιο είναι το μέτρο; Και μια ολοκληρωτική απαγόρευση μήπως θα είχε σύντομα καταστροφικά αποτελέσματα;

Τα διαδικτυακά παιχνίδια είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι στη ζωή των παιδιών μας και ειδικά των αγοριών. Το να προβούμε σε μια ολοκληρωτική απαγόρευση είναι μια πράξη που ίσως να έχει ένα πρόσκαιρο αποτέλεσμα, σε βάθος χρόνου, όμως,  δεν θα μπορεί να εφαρμοστεί. Η χρήση χρονικών ορίων από μικρή ηλικία είναι σίγουρα αυτό που θα προστατέψει το παιδί μας. Εξίσου σημαντικό είναι το να τηρούνται τα επιτρεπτά όρια ηλικίας του κάθε παιχνιδιού. Το FORTNITE, για παράδειγμα, απευθύνεται σε παιδιά από 13 ετών και άνω και παρόλα αυτά παίζεται πάρα πολύ ακόμα και από παιδιά δημοτικού.

Σκοπός μας πρέπει να είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αναπτύξουν τα ίδια τον απαραίτητο αυτοέλεγχο και αυτοπειθαρχία, αναφορικά με τη χρήση του διαδικτύου. Ο χρόνος που μένουν τα παιδιά μας στον υπολογιστή και το διαδίκτυο δεν πρέπει να τους στερεί ούτε ένα λεπτό από την οικογένειά τους, το παιχνίδι τους, τα χόμπι τους, τους φίλους τους, το διάβασμά τους και τον ύπνο τους. Ας ενθαρρύνουμε τα παιδιά να ασχολούνται με νέες δραστηριότητες και χόμπι που δεν περιλαμβάνουν τον υπολογιστή. Ας ενθαρρύνουμε, επίσης, τις κοινωνικές τους αλληλεπιδράσεις. Η έκθεση των παιδιών σε ποικίλα ερεθίσματα και η συμμετοχή τους σε καλλιτεχνικές, αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες είναι ένας πολύ καλός τρόπος που θα τα βοηθήσει να υιοθετήσουν έναν ισορροπημένο και δημιουργικό τρόπο ζωής.

Παρόλα αυτά, αν τα συμπτώματα επιμένουν, θα ήταν καλό να ζητήσουμε άμεσα βοήθεια από κάποιον ειδικό. Η Γραμμή Βοηθείας «help-line 210 6007686» του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους και τις οικογένειές τους, παρέχοντας υποστήριξη και συμβουλές για θέματα που σχετίζονται με τη χρήση του διαδικτύου, του κινητού τηλεφώνου και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών.