Είπα λοιπόν και γω να στείλω ανταπόκριση, όχι από το εξωτερικό, αλλά από το νησί. Από τη Σύρο, όπου τα μέτρα απαγόρευσης (και χειραγώγησης) ισχύουν και εδώ, ίδια με την υπόλοιπη χώρα. Ωστόσο υπάρχουν κάποιες διαφοροποιήσεις από τη στερεά επικράτεια που σε βάζουν σε σκέψεις.  Ανταπόκριση, λοιπόν, από το κέντρο των Κυκλάδων, την ιδιαίτερη Σύρο, μια και δεν είναι απλά ένα νησί, αλλά περισσότερο μια πόλη επάνω σε νησί, ενώ πιο έξω από αυτήν δεν υπάρχουν χωριά τυπικά όπως τα γνωρίζουμε από άλλα νησιά, αλλά οικισμοί προαστιακοί, ενταγμένοι  στο φυσικό τοπίο, με εναλλαγές μεταξύ χαμηλής βλάστησης (θάμνοι και πεύκα) και σημεία ξερά κι απόκοσμα. Παρά το γεωλογικό και βοτανολογικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει το νησί, όμως, στη Σύρο όλα κινούνται γύρω από το αστικό τοπίο της Ερμούπολης και γι’ αυτό το συγκεκριμένο νησί αποτελεί ένα πολύ καλό παράδειγμα αυτής της νέας κοινωνικής κρίσης που βιώνουμε.

Σημαντικό είναι, όμως, να τονίσω πως οι μικρές αποστάσεις του τόπου εδώ βοηθάνε στη γρήγορη μετάβαση απο την πόλη στη φύση και αντίστροφα, ορίζοντας μια ιδανική ισορροπία ανάμεσα στα δυο στοιχεία. Το αρχιτεκτονικό θαύμα της περιόδου 1850-1900 με τα νεοκλασικά κτίρια, αυτή η πόλη-υπόδειγμα πολιτιστικής, βιομηχανικής και εμπορικής άνθησης, πέρασε από κύματα αρκετά, με φάσεις ακμής και παρακμής, όμως η ιστορία της και η πολυπολιτισμικότητα της την έκαναν να παραμένει ένας τόπος ζωντανού ενδιαφέροντος ως και σήμερα, όπου νέα ζευγάρια τον επιλέγουν ως προορισμό αποκέντρωσης. Πάνω από το 70% του πληθυσμού της Σύρου κατοικεί στην Ερμούπολη, δηλαδή κάπου 20.000 άνθρωποι, που σαν τις μέλισσες βουίζουν τα πρωινά ανάμεσα στα στενά και στον παραλιακό…

Τώρα, η κυψέλη βουβή…Τα κτίρια στέκονται μέσα στην ερημιά σαν φαντάσματα, ο πολιτισμός του θεάτρου “Απόλλων” και των 15 ετήσιων φεστιβάλ που χαρακτήριζαν  τα Σαββατοκύριακα της πόλης και ζωγράφιζε με τις αφίσες  τις κολώνες και τις βιτρίνες των μαγαζιών, απλά δεν υπάρχει πουθενά. Η πλατεία είναι σαν παγωμένη λίμνη, όπου μονο τα περιστέρια ξαποσταίνουν, για λίγο κι αυτά, μια και δε βρίσκουν τα σποράκια που τους πετούσαν κάποτε τα παιδιά. Φαντάζομαι πως κι αυτά τα πτηνά θα σκέφτονται και θα απορούν τι έγινε και εξαφανίστηκαν όλοι από την πλατεία, αυτή που ένωνε το νησί.

Όπως ένα αόρατο στοιχείο της φύσης (ή και του εργαστηρίου ίσως) μπορεί και καθηλώνει όλον τον πλανήτη, έτσι και ένα γράμμα σε μια λέξη μπορεί να προκαλέσει ρήγμα και ανατροπή στο νόημα της. Η Ερμούπολη λοιπόν κατάντησε Ερημούπολη, απλά με ένα «η»… Τόσο απλά… Ερημούπολη, λοιπόν, όπως κάθε πόλη της χώρας…

Για άλλη μια φορά, η φύση νίκησε τον άνθρωπο και τα επιτεύγματά του. Και όπως στην Κατοχή η Αθήνα έζησε την μεγαλύτερη πείνα και μέτραγε καθημερινά περισσότερους νεκρούς απ’ ό,τι τα χωριά, έτσι και εδώ η φύση πέριξ της Ερ(η)μούπολης μας σώζει για την ώρα. Είναι τα βουνά και τα λαγκάδια που έχουμε πάρει στέλνοντας ψευτο-sms για τάχα μου άθληση και μυρίζουμε ξαπλωμένοι ανάμεσα στα θυμάρια και το φασκόμηλα κοιτώντας τον ουρανό. Είναι η θέα από ψηλά του πελάγους χωρίς σύνορα, είναι ο βοριάς που σε κάνει και δακρύζεις κοιτώντας τον κόντρα (μα καθαρίζει τα πάντα), είναι τα αστέρια το βράδυ, είναι οι κροταλισμοί που φτιάχνει η θάλασσα σέρνοντας τα βότσαλα. Είναι για την ώρα η ανάσα μας εδώ, κάπου ανάμεσα στις ώρες του εγκλεισμού.

Η πανδημία μάς τόνισε τι είναι σημαντικό τελικά στη ζωή. Και έτσι φαίνεται πως η φύση νικά, μια και τα θέατρα και τα εμπορικά κέντρα της εποχής της ευημερίας δεν μπορούν τώρα να λυτρώσουν από τον εγκλεισμό των ψυχών. Είναι φοβερό πώς ένα κλωναράκι θυμαριού, ή μια ηλιαχτίδα πίσω από την κορυφή του απέναντι βουνού, μπορεί να σε ξεκουράσουν περισσότερο από μια νέα σου παραγγελία στο διαδίκτυο. Και πως σε κάνουν να θυμηθείς ότι είσαι άνθρωπος, δηλαδή στοιχείο της φύσης ισότιμο με όλα τα άλλα και όχι ηγέτης. Η Σύρος έχει τη δύναμη σαν τόπος να τονίζει αυτό το δίπολο φύσης-πόλης και να σου εξηγεί πως τελικά η πόλη είναι για τις καλές ξένοιαστες μέρες, αλλά η φύση δίνει τη ξενοιασιά και την επιβίωση στις δύσκολες . Όσοι έχουν φροντίσει να δουλέψουν για το μέλλον που έρχεται (αντί να φοβούνται για αυτό) σπέρνοντας σε κάποιο χωραφάκι έξω από την Ερμούπολη, μάλλον θα περάσουν λιγότερο δύσκολες μέρες, σε σχέση με εκείνους που εξαρτώνται απο το super market και μονο…

Δυστυχώς, όμως, τα νησιά θα χτυπηθούν από την ίδια τους τη νησιωτικότητα. Ήδη έχουν μειωθεί τα δρομολόγια των πλοίων και των αεροπλάνων. Η θάλασσα τώρα σφίγγει το κλοιό της γύρω σου πιο έντονα από,τι πριν… Με αυτόν τον καραντινο-ιό όλα είναι πιο έντονα…Η θάλασσα σώζει , αλλά και σφίγγει… Εύχομαι μόνο να μην ενταθούν τα ίδια λάθη που έγιναν τόσα χρόνια στη χώρα μας. Πάντα πίστευα πως η αποκέντρωση θα επούλωνε πολλές πληγές της οικονομίας της χώρας. Το γεγονός ότι η μισή Ελλάδα είναι στην Αθήνα αποτελεί παθολογία και αυτό έχει δείξει τις συνέπειες του πολλές φoρές. Αυτή τη φορά, τούτο αντανακλάται και σε επίπεδο ψυχολογίας των εγκλεισμένων, γι’ αυτό και ήδη απο τα πρώτα απαγορευτικά μέτρα έτρεξαν πολλοί στα χωριά τους. Όμως, μετά τη καραντίνα, και με έναν τραυματισμένο τουρισμό, υπάρχει κίνδυνος να περιχαρακωθούν περισσότερο τα νησιά, με τα πιο μικρά και τα απομακρυσμένα να γίνουν πιο μικρά, ακόμη και πιο απομακρυσμένα…

Αν κάθε κρίση είναι ευκαιρία για διορθώσεις, τότε και αυτή είναι μια ακόμη ευκαιρία για ισομερή κατανομή, ώστε να μην έχουμε μόνο πόλεις ή μόνο φύση. Η Σύρος. απ’ όπου στέλνω τη δική μου ανταπόκριση δίνει αυτό το παράδειγμα. Αν επιμείνουμε πάλι στις μεγαλουπόλεις, πιστεύοντας ότι εκεί θα βρούμε το χαμένο εισόδημα και θα ανακτήσουμε ευκαιρίες επαγγελματικές, τότε απλά θα ναι σαν να φτιάχνουμε πάλι τις μελλοντικές Ερημουπόλεις της επόμενης κρίσης.

Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος MD, PhD, είναι Επιμελητής Β΄ Παιδιατρικής ΓΝ Σύρου, iordanispapado@hotmail.com, Facebook: μικρο σονοκομειο