«Tell Me and I Forget; Teach Me and I May Remember; Involve Me and I Learn» (Πες μου και θα ξεχάσω, δίδαξέ με και ίσως θυμηθώ, με τη συμμετοχή μαθαίνω), υποστήριζε ο Benjamin Franklin τον 16ο αιώνα, σχετικά με τον αποτελεσματικό τρόπο διδασκαλίας, εκείνον που εντέλει οδηγεί στη γνώση. Σχεδόν πέντε αιώνες αργότερα, το κομμάτι της συμμετοχής και διάδρασης στην εκπαίδευση παραμένει ζητούμενο. Το animation, η κινούμενη εικόνα, ως εκπαιδευτικό εργαλείο ενισχύει τόσο την καλλιέργεια της δημιουργικότητας όσο και την ίδια τη γνώση.
Τι είναι όμως το animation;
Εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Μοιράζεται την πορεία του κινηματογράφου. To animation είναι η ταχεία προβολή μιας σειράς εικόνων, έτσι ώστε να δημιουργείται η ψευδαίσθηση της κίνησης. Είναι ουσιαστικά μια οπτική οφθαλμαπάτη της κίνησης και επιτυγχάνεται με τη διατήρηση της εικόνας στο μάτι επί 1/12 του δευτερολέπτου. Η τεχνική αυτή αξιοποιείται στον κινηματογράφο, στις ταινίες κινουμένων σχεδίων, αλλά και στα βιντεοπαιχνίδια. Κάνει χρήση διαφόρων μέσων: παραδοσιακά το χαρτί, τον υπολογιστή, το stop motion κ.ά. Το stop motion προκρίνεται ως η πιο κατάλληλη τεχνική για την εκπαίδευση, διότι δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να δημιουργήσουν το περιβάλλον και τους ήρωες εξολοκλήρου μόνα τους. Με σταθερές κινήσεις και απλές τεχνικές, μπορούν να κατασκευάσουν μια ολοκληρωμένη ταινία.
H αφήγηση ως συλλογικό μέσο έκφρασης
O τελικός στόχος του animation είναι να δημιουργηθεί μια οπτική αφήγηση. Η αφήγηση υπάρχει την αρχή της ανθρωπότητας. «Δεν υπάρχει λαός χωρίς αφήγηση», σύμφωνα με τον Roland Barthes (1977). Από τις σπηλιές Lascaux στη Γαλλία μέχρι και τα ομηρικά έπη καταγράφεται πως ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να ερμηνεύσει τον κόσμο μέσα από ιστορίες. Κάθε αφήγηση έχει ως επιδίωξη να μεταφέρει μηνύματα που ενώνουν τους ανθρώπους, διδάσκουν και αναδημιουργούν ιδέες, όπως γράφει η Robin Μello (2001). Διαφορετικοί πολιτισμοί χρησιμοποιούν την αφήγηση ως μέσω επικοινωνίας αλλά και διδασκαλίας. Η αφήγηση αποτελεί μια θεμελιώδη πολιτιστική διαδικασία την οποία συναντάμε και σήμερα. Μέσω μιας ιστορίας προσφέρεται η δυνατότητα στους ακροατές και στις ακροάτριες να πλάσουν τις εικόνες που επιλέγουν, βασισμένες στις προσωπικές τους εμπειρίες, παρακινώντας τη φαντασία τους. Η διαδικασία υλοποίησης και δημιουργίας μιας ταινίας είναι εξίσου σημαντική με το τελικό αποτέλεσμα, καθώς εκτός από μαθησιακή εμπειρία, θα αποτελέσει συλλογικό μέσο έκφρασης για τους συμμετέχοντες και τις συμμετέχουσες. Ο Sir Ken Robinson, συγγραφέας και σύμβουλος σε θέματα εκπαίδευσης και καλλιτεχνικής παιδείας, σε μια ομιλία του το 2007, μίλησε για τη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού συστήματος που να γαλουχεί τη δημιουργικότητα. Ανέφερε χαρακτηριστικά πως «αν δεν είμαστε προετοιμασμένοι να κάνουμε λάθος, δεν θα έρθουμε ποτέ αντιμέτωποι με κάτι καινούργιο». Μέσω του animation δίνεται η δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης, πειραματισμών και «λαθών», τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε πρωτότυπες και καινοτόμες λύσεις.
Το stop motion στην τάξη
Το stop motion είναι ένα μαθησιακό εργαλείο που:
- Συμβάλλει στην ενδυνάμωση των συμμετεχόντων.
- Ενθαρρύνει την έκφραση εμπειριών και συναισθημάτων.
- Ενισχύει γνωστικές και μηχανικές δεξιότητες (μνήμη, αντίληψη, προσοχή, χειροτεχνία).
- Βελτιώνει την επικοινωνία και την κριτική σκέψη.
- Προάγει τη συνεργασία μέσω δομημένων δραστηριοτήτων σε κάθε στάδιο της δράσης.
Συνεπώς, ενισχύει ικανότητες που είναι ιδιαίτερα σημαντικές στη σημερινή κοινωνία, προκειμένου να διαμορφωθούν πολίτες συνειδητοποιημένοι, που σχηματίζουν εμπεριστατωμένη γνώμη και την εκφράζουν, απενοχοποιημένοι από «λάθη» που θα είναι ικανοί να επιλύσουν δημιουργικά μόνοι τους, με φαντασία.
Η Μαρία Λουκία Μητράκου είναι MSc Σχολής Καλών Τεχνών, μέλος της ομάδας του Animasyros.
