Το οικογενειακό τραπέζι τελείωσε και στα πιάτα και τις κατσαρόλες έχει μείνει τόσο φαγητό που θα μπορούσε να καλύψει τη μεσημεριανή… πείνα ακόμη μίας τετραμελούς οικογένειας. Η συνήθης πρακτική τοποθέτησης του περισσευούμενου φαγητού σε τάπερ και μετά στο ψυγείο, τις περισσότερες φορές αποβαίνει μάταιη, αφού λίγες μέρες μετά οι γενναίες αυτές μερίδες φαγητού καταλήγουν τελικά στα σκουπίδια. Μπορούμε να κάνουμε κάτι;

Συνολικά 1,3 δις τόνοι τροφής καταλήγουν παγκοσμίως στα σκουπίδια. Την ίδια στιγμή, βέβαια, περισσότεροι από 860 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο υποφέρουν από ασιτία ενώ 9 εκατομμύρια παιδιά πεθαίνουν κάθε χρόνο από την πείνα. Τι συμβαίνει, λοιπόν, και τα τελευταία χρόνια οργανώσεις, φορείς και θεσμικά όργανα, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν ρίξει το βάρος τους στην καταπολέμηση της σπατάλης τροφίμων; Τα στοιχεία, μάλλον, είναι αποκαρδιωτικά σε τέτοιες περιόδους οικονομικής ύφεσης: Κάθε χρόνο, στις χώρες της Ε.Ε. καταλήγουν στα σκουπίδια των νοικοκυριών σχεδόν 90 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων, κόστος που ξεπερνά τα 140 δις ευρώ. Οι προβλέψεις, δε, της Ένωσης είναι μάλλον δυσοίωνες καθώς εάν δε ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα μείωσης του φαινομένου έως το 2020 η σπατάλη στα κράτη μέλη της θα αυξηθεί σε 120 εκατομμύρια τόνοι.

Το εντυπωσιακό, μάλιστα, είναι πως το 40% της σπατάλης τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο πραγματοποιείται μέσα στα ίδια τα νοικοκυριά. Είναι ενδεικτικό πως ένας Ευρωπαίος πολίτης πετά στα σκουπίδια ετησίως περίπου 180 κιλά τροφίμων, ποσότητα που υπολογίζεται πως κοστίζει σχεδόν 600 ευρώ το χρόνο. Μάλιστα, ένας Ευρωπαίος πετά κάθε χρόνο σχεδόν 180 κιλά τροφής, σκορπώντας ουσιαστικά στα σκουπίδια 590 ευρώ.

Η χώρα μας, φυσικά, δε θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Αν και δεν έχουμε επίσημα στοιχεία για το μέγεθος του φαινομένου, εκτιμάται πως ο μέσος Έλληνας χαραμίζει στα σκουπίδια 100 κιλά φαγητού το χρόνο. Από αυτά, δε, τα 30, σύμφωνα με υπολογισμούς, θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί.

Την ανάγκη για άμεση καταπολέμηση της σπατάλης τροφίμων αντιλήφθηκε από το 2011 μία ομάδα νέων. Και κάπως έτσι ξεκίνησε τη δράση της η μη κυβερνητική οργάνωση «Μπορούμε». Η πρώτη της αποστολή ήταν να «σώσει» 12 τυρόπιτες από ένα αναψυκτήριο στην περιοχή των Αγίων Αναργύρων, που διαφορετικά θα κατέληγαν στον κάδο απορριμμάτων. Και με το «έσωσαν» εννοούμε πως πρόσφεραν τις 12 αυτές τυρόπιτες σε ανθρώπους που είχαν ανάγκη. Κι από τότε αυτό κάνουν: Με σύνθημά τους «Καμία μερίδα φαγητού χαμένη» δικτυώνουν το περισσευούμενο φαγητό από νοικοκυριά, επιχειρήσεις εστίασης, σούπερ μάρκετ με φορείς, οργανώσεις και ιδρύματα που το έχουν πραγματικά ανάγκη.

«Για να κατανοήσει κανείς το μέγεθος του προβλήματος της σπατάλης τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο, αρκεί να αναλογιστεί πως τα τρόφιμα που πετάνε στα σκουπίδια μόνο οι Αμερικάνοι θα αρκούσαν για να σιτίσουν τα 890 εκατομμύρια υποσιτιζόμενων ανθρώπων αυτήν τη στιγμή στον κόσμο. Αυτό από κοινωνικής-ανθρωπιστικής διάστασης. Από περιβαλλοντικής διάστασης, η σπατάλη τροφίμων, αν ήταν κράτος, θα κατείχε την 3η θέση παγκοσμίως, μετά την Κίνα και τις ΗΠΑ, ως δημιουργός εκπομπών αερίων που δημιουργούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου», εξηγεί ο Αλέξανδρος Θεοδωρίδης, εκ των ιδρυτών του «Μπορούμε».

Για την Ελλάδα, δυστυχώς, όπως προσθέτει ο κ Θεοδωρίδης, δεν υπάρχει καμία μεγάλη έρευνα γύρω από τη σπατάλη τροφίμων, «συνεπώς η όποια παρατήρηση σχετικά με τη συμπεριφορά των Ελλήνων απέναντι σε αυτό το φαινόμενο μπορεί να είναι μόνο εμπειρικό. Σε αυτό το πλαίσιο, εμείς εδώ στο “Μπορούμε” παρατηρούμε μια ριζική αλλαγή των Ελλήνων απέναντι στη σπατάλη τροφίμων, για λόγους οικονομικούς, περιβαλλοντικούς αλλά και κοινωνικούς. Μεγαλύτερη ελπίδα για το μέλλον ασφαλώς μας δίνει η επαφή που έχουμε με χιλιάδες παιδιά μέσω του εκπαιδευτικού προγράμματος μας, στο οποίο παρακολουθούμε έμπρακτα ριζική αλλαγή στη στάση τους απέναντι στη σπατάλη τροφίμων αλλά και της σπατάλης γενικότερα»

Ο δεκάλογος κατά της σπατάλης τροφίμων

Υπάρχει τρόπος καταπολέμησης του φαινομένου μέσα στα ίδια τα νοικοκυριά; Προφανώς. Μάλιστα, η ΜΚΟ «Μπορούμε» έχει δημιουργήσει ένα δεκάλογο, πάνω στον οποίο μπορεί ο καθένας μας να στηριχθεί, προκειμένου ο κάδος των απορριμμάτων του να έχει όλο και λιγότερα τρόφιμα.

–Κάντε «έξυπνες» αγορές: Κι αυτό σημαίνει να χρησιμοποιείτε λίστες για τα ψώνια και να αποφεύγετε να αγοράζετε προϊόντα από παρόρμηση. Καλό, λοιπόν, θα ήταν να μην υποκύπτετε σε προωθητικές ενέργειες μάρκετινγκ, που σας οδηγούν στο να αγοράζετε περισσότερα τρόφιμα από όσα πραγματικά χρειάζεστε, ιδιαίτερα, δε, για τα ευπαθή ειδή.

– Μη φοβάστε τα «περίεργα» και «άσχημα» φρούτα και λαχανικά: Πολλά φρούτα και λαχανικά πετιούνται επειδή δεν έχουν το «σωστό» μέγεθος, σχήμα ή χρώμα. Αγοράζοντας αυτά τα απολύτως καλά «περίεργα φρούτα» στην λαϊκή ή κάπου αλλού, σιγουρεύετε ότι αυτά τα τρόφιμα, που αλλιώς καταλήγουν στα σκουπίδια, θα καταναλωθούν.

– Πότε στα αλήθεια «χαλάει» το φαγητό: Οι περισσότερες ημερομηνίες λήξης είναι ενδεικτικές προτάσεις, που δίνει ο κατασκευαστής για μέγιστη διασφάλιση ποιότητας και αύξηση κατανάλωσης και σίγουρα τα περισσότερα τρόφιμα – ιδίως τα μακράς διάρκειας -είναι ασφαλή ακόμα και μερικές μέρες μετά την ημερομηνία λήξης τους.

– Προσοχή στο ψυγείο: Η καλή συντήρηση του ψυγείου θα είναι σύμμαχό σας στη μάχη κατά της σπατάλης. Ένα καλά συντηρημένο ψυγείο, θα συντηρεί σωστά και τα τρόφιμα.

– Αξιοποίηση της κατάψυξης: Τα κατεψυγμένα φαγητά παραμένουν ασφαλή για μεγάλο χρονικό διάστημα. Άρα, βάλτε φρέσκα προϊόντα και περισσευούμενο φαγητό στην κατάψυξη αν θεωρείτε πως δεν θα προλάβετε να τα καταναλώσετε πριν χαλάσουν.

– Δώστε έμφαση στη δημιουργικότητα: Ήρθε η ώρα να βγάλετε από μέσα σας τον δημιουργικό σεφ και να αξιοποιήσετε το φαγητό που περίσσεψε με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να παρουσιαστεί και πάλι στο τραπέζι χωρίς να έχετε γκρίνια από τα – μικρά κυρίως – μέλη της οικογένειας.

– Ζητήστε μικρότερες μερίδες φαγητού: Πολλές φορές, αν το ζητήσετε, τα εστιατόρια θα σας δώσουν μισές μερίδες, και μάλιστα με χαμηλότερη τιμή.

– Πάρτε μαζί σας το περισσευούμενο φαγητό σας: Εδώ δε χωράνε ντροπές. Ζητήστε από το εστιατόριο να βάλουν σε συσκευασία ό,τι δεν φάτε. Δυστυχώς, σε αντίθεση με άλλες χώρες, ελάχιστοι Έλληνες παίρνουν μαζί τους το περισσευούμενο φαγητό τους από τα εστιατόρια – στις ΗΠΑ 1 στους 2 Αμερικανούς ακολουθούν αυτή την τακτική -.

– Φτιάξτε λίπασμα για τα φυτά σας: Χρησιμοποιώντας τα υπολείμματα τροφών για λίπασμα, μπορείτε να μειώσετε τις κλιματικές επιπτώσεις τους, και να ανακυκλώσετε τα θρεπτικά συστατικά τους. Το φαγητό στις βιομηχανικές χώρες αποτελεί το 10- 15% του συνόλου των αποβλήτων, προκαλώντας, ωστόσο, ένα πολύ υψηλότερο ποσοστό σε εκπομπές μεθανίου από χωματερές.

– Δωρίστε το περισσευούμενο φαγητό: Τρόφιμα που δεν τα έχετε αγγίξει, και ειδικά αυτά που δεν αλλοιώνονται, μπορείτε να τα δωρίσετε σε ιδρύματα, συσσίτια και κοινωνικές υπηρεσίες της περιοχής σας, που μπορείτε να βρείτε στον χάρτη στο www.boroume.gr. Επικοινωνήστε με το «Μπορούμε» στο 210-3237805 ή στο info@boroume.gr εφόσον χρειάζεστε βοήθεια στην δωρεά των τροφίμων.