Δύσκολοι και παράξενοι αυτοί οι καιροί που ζούμε. Θα μου πείτε, πότε ήταν εύκολα για να λέμε εμείς τώρα ότι είναι δύσκολα; Παντού γύρω μας φαίνεται να υπάρχει η απειλή της ασθένειας ή και ο φόβος της έλλειψης της υγείας. Ένα από τα βασικά αγαθά που όλοι οι άνθρωποι δικαιούνται να απολαμβάνουν. Μπροστά στο ερώτημα «τι είναι υγεία;» ξεκινούν να γεννιούνται σκέψεις. Σκέψεις που με κάνουν να χάνομαι σε κάτι που οι γιατροί γνωρίζουν και μπορούν να ορίζουν με επιστημονικούς όρους και η σύνθεση ποιων πραγμάτων την αποδεικνύουν. Αλλά και σκέψεις που με βάζουν σε έναν προβληματισμό και μια επιθυμία να προσπαθήσω εγώ μόνη μου να ορίσω τι είναι αυτό το αγαθό και πότε ή με ποιους τρόπους υπάρχει. Σταδιακά μου έρχονται εικόνες στο νου. Τι εικόνα θα μπορούσε να έχει κάτι που το χαρακτηρίζουμε ως υγιές;
Αν αναφερόμαστε στο σώμα, στη σωματική κατάσταση, θα έλεγα ότι υγιές είναι ένα σώμα που κινείται. Που είναι “ζωντανό” και μπορεί να χαρακτηριστεί από ευεξία. Για έναν αθλητή μπορούμε να πούμε ότι είναι υγιής. Όπως επίσης και για τα παιδιά. Είναι μες την κίνηση και την ενέργεια και το παιχνίδι! Να μερικά ακόμα χαρακτηριστικά του υγιούς.
Αν η υγεία ήταν συναίσθημα; Θα έλεγα ότι είναι η χαρά και οι διαβαθμίσεις της και μαζί με αυτή η ανακούφιση, η ηρεμία, η ευγνωμοσύνη… Δεν το λέω με τη λογική ότι είμαι υπέρ της άκριτης χαράς. Όλα τα συναισθήματα είναι θεμιτά και χρήσιμα. Εξυπηρετούν έναν σκοπό. Ή καλύτερα, έχουν έναν λόγο ύπαρξης που μας πληροφορεί για κάτι. Ή ζητάει κάτι από εμάς. Όμως στην υγεία, θα έβλεπα πρόσωπα χαρούμενα, να λάμπουν.
Αν η υγεία ήταν χρώμα, σίγουρα θα ήταν κάτι φωτεινό. Ένα χρώμα με ένταση. Αν ήταν φαγητό, θα ήταν ένα φαγητό φρέσκο, με ωραίο χρώμα. Ίσως φρούτο ή λαχανικό. Θα μπορούσε όμως να είναι και κάτι πολύ θρεπτικό.
Η λέξη υγεία μού φέρνει μια αίσθηση πληρότητας. Ή και πλούτου. Μια αίσθηση ότι υπάρχει ροή. Να, όπως κυλάει ένα ποτάμι. Με κρύο, κρυστάλλινο και καθαρό νερό! Με όλους τους οργανισμούς που μπορούν να ζήσουν και να συνυπάρξουν μέσα σε αυτό.
Αν ήταν σχέση, η υγεία θα ήταν μια σχέση που υπάρχει επικοινωνία και αμοιβαιότητα. Μια σχέση που κανείς δεν καπελώνει ή συνθλίβει τον άλλο. Μια σχέση που καθένας φροντίζει ώστε κάθε άλλος να φέρνει και να αναδεικνύει τον καλύτερο εαυτό του. Να “λάμπει”!
Ναι! Η υγεία αναμφισβήτητα είναι δύναμη. Είναι ένα “θέλω” αλλά και ένα “μπορώ”.
Θα μου πείτε, πόσο εφικτά είναι όλα αυτά; Ειδικά τώρα, που καθετί αναγκαζόμαστε να το περιορίσουμε και να το σμικρύνουμε στον μέγιστο βαθμό. Ήδη η αίσθηση αυτή από μόνη της φέρνει δυσάρεστο συναίσθημα. Τείνει να προκαλεί φόβο για κάτι που δε γνωρίζουμε ή γνωρίζουμε μερικώς και για κάτι που σίγουρα δε γνωρίζουμε τις επιπτώσεις που μπορεί να φέρει. Φέρνει σύγχυση και ανησυχία. Μπέρδεμα για το τι ισχύει τελικά και τι όχι, μια και τα δεδομένα κάθε λίγο αλλάζουν και ανατρέπονται.
Η κατάσταση αυτή μου θυμίζει έναν ακροβάτη, που ενώ γνωρίζει τα υλικά του, ξέρει πού και με ποιο τρόπο να πατήσει ώστε να περπατήσει στο σκοινί, ξαφνικά, ανακαλύπτει ότι ανάμεσα στο περιβάλλον και τα υλικά που γνωρίζει κάποια αποτελούν ψευδαίσθηση. Με πόση ασφάλεια μπορείς να πατήσεις ένα σκοινί, αν δεν είσαι σίγουρος ότι είναι δεμένο και στις δύο μεριές όπως φαίνεται; Πόσο αποδοτικά, με ηρεμία και με αυτοπεποίθηση μπορεί να λειτουργήσει;
Κάπως έτσι είναι οι συνθήκες αυτή τη στιγμή. Αυτά που μας είχαν δοθεί από το περιβάλλον ως παράγοντες που συνθέτουν και περιγράφουν το τι είναι υγεία έχουν αποδομηθεί. Αλλάζουν από μέρα σε μέρα καθετί που αποκτάμε ως γνώση. Ποιο σταθερό σημείο έχουμε που να δίνει βεβαιότητα; Εδώ δεν έχουμε απάντηση γιατί οι απαντήσεις καθημερινά αλλάζουν και ανατρέπεται καθεμία από την κάθε επόμενη. Και γιατί εδώ, μερικές φορές, μοιάζει να ισχύει αυτό που συνέβη στον μύθο με λαγό που κοιμόταν και άκουσε το κρατς ενός κλαδιού. Και το κρατς του κλαδιού, τρόμαξε τόσο πολύ τον λαγό που άρχισε να τρέχει και όλοι νόμιζαν ότι μια μεγάλη καταστροφή έρχεται… Και αυτό συμβαίνει όταν συνδυάζεται η έλλειψη έγκυρης γνώσης με τις φήμες. Κάτι που είναι πολύ εύκολο μες την αβεβαιότητα να συμβεί και να παρασυρθούμε από αυτό.
Και εδώ είναι το δύσκολο σημείο, που καθένας οφείλει να βρει μια απάντηση για τον εαυτό του. Να βρει κάτι που θα του δίνει μια ασφάλεια και μια βεβαιότητα για τον εαυτό του και την πορεία του. Και αυτό γιατί μιλάμε για την υγεία ως μια ολότητα. Όχι μόνο ως σωματική αλλά ως κάτι που κατακλύζει (ή θα έπρεπε να κατακλύζει) ολόκληρη την ύπαρξή μας και που από αυτή ίσως τελικά να εξαρτάται και η σωματική και πνευματική υγεία μας.
Αν ο άνθρωπος έχει φτάσει να ανακαλύψει σε μακροεπίπεδο και μικροεπίπεδο τόσα πράγματα, όπως ορθά πολλοί έχουν επισημάνει, αυτή τη στιγμή όσο ποτέ άλλοτε πρέπει να βρει το κέντρο του εαυτού του, ως το ύψιστο αγαθό που θα επιτρέψει να έχει υγεία. Να βρει τον εαυτό του, όχι ατομοκεντρικά. Όχι ως τον κέντρο του κόσμου. Αλλά ως το σημείο αναφοράς, ως τη μόνη σταθερά που θα φέρει τη δύναμη να υπάρξει μαζί και ανάμεσα σε άλλους με αποτέλεσμα την αντιμετώπιση των προβλημάτων για το καλό (άρα και την υγεία –στη διευρυμένη της μορφή) όλων.

Η Μαριάννα Κουμαριανού είναι παιδαγωγός και συγγραφέας. Θα τη βρείτε στο mkoumarianos@gmail.com