Παραδοσιακά, ο Σεπτέμβριος αποτελεί ένα νέο «αναπτυξιακό» ξεκίνημα για τα παιδιά μας και, όπως κάθε «μεγάλωμα», έτσι και αυτό της μεγαλύτερης τάξης, αποτελεί μία αλλαγή. Κάθε Σεπτέμβρη, οι μαθητές όλων των ηλικιών έχουν να αντιμετωπίσουν αυξημένες υποχρεώσεις, πιο απαιτητικά καθήκοντα, αλλά και τα νέα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά τους. Χρειάζονται, λοιπόν, την υποστήριξή μας ώστε να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, να «αφομοιώσουν» την αλλαγή και στη συνέχεια, σταδιακά, να χτίσουν την πορεία προς την ανεξαρτησία. Εμείς, ως γονείς, έχοντας συνειδητοποιήσει τα «στάδια» από τα οποία θα περάσουν τα παιδιά μας κατά την ανάπτυξή τους, μπορούμε να τα υποστηρίξουμε επιλέγοντας τον «καταλληλότερο» τρόπο κάθε φορά.
Χρειάζεται να έχουμε πάντα στον νου μας πως ο καθένας μας είναι μία διαφορετική προσωπικότητα, με δικά της ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά και μοναδική δομή εγκεφάλου. Η διαφορετικότητα αυτή συνιστά τη μοναδικότητά μας και σε αυτήν οφείλεται η ομορφιά του κόσμου!
Η αλλαγή αποτελεί μία μεταβατική κατάσταση για όλους μας –μικρούς και μεγάλους, περισσότερο ή λιγότερο έμπειρους… Το «κάθε μεγάλωμα» χρειάζεται τον χρόνο του και τις διεργασίες του προκειμένου να προσαρμοστεί το άτομο στη νέα πραγματικότητα. Ο γονέας μπορεί να παίξει έναν πολύ σημαντικό ρόλο, εκείνον του υποστηρικτή.
Ο ρόλος του γονέα: υποστηρικτής στη μεταβατική περίοδο του παιδιού ή του εφήβου
O ρόλος του γονέα τα τελευταία χρόνια έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά, στοιχείο που έχει ωφελήσει καθοριστικά την ανάπτυξη και την εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας. Η μόρφωση –κοινωνική και ακαδημαϊκή–, η κοινωνικοποίηση, η άθληση, η προσωπική καλλιέργεια αποτελούν πλέον προτεραιότητες για την πλειονότητα των σύγχρονων οικογενειών. Όμως, αυτή η αλλαγή της οικογενειακής κουλτούρας ενέχει ενίοτε και τον κίνδυνο της υπερβολής, μια και οι γονείς μπορεί να «κατευθύνουν» τις επιλογές και την εξέλιξη των παιδιών σύμφωνα με τις δικές τους αντιλήψεις και επιθυμίες.
Η φράση που προσπαθώ να έχω στη σκέψη μου ως μητέρα και εκπαιδευτικός είναι πως «κανείς από εμάς δεν μπορεί να γνωρίζει το καλύτερο για ένα παιδί που θα δραστηριοποιηθεί στην κοινωνία τα επόμενα χρόνια». Τα παιδιά μας είναι προικισμένα από τη φύση με τη ζωτική ορμή της νιότης τους, που αποτελεί οδηγό στις τολμηρές επιλογές, στις διαφορετικές απόψεις και προσπάθειες. Αυτά τα στοιχεία χρειάζεται εμείς, ως γονείς και εκπαιδευτικοί, να τα ενθαρρύνουμε υποστηρίζοντας τις μεταβάσεις και τις συνεχείς αλλαγές. Με αυτόν τον τρόπο, παρέχουμε τη βοήθεια που έχουν ανάγκη, αξιοποιώντας την ωριμότητα και την εμπειρία μας, και ταυτόχρονα αφήνουμε χώρο στη δυναμική της νεότητάς τους να διαμορφώσει, μέσα από συνεχείς διεργασίες, τον πολίτη του αύριο!
Πώς υποστηρίζουμε τα παιδιά να διαχειριστούν καλύτερα την αλλαγή που φέρνει το μεγάλωμα;
- Τους μαθαίνουμε πώς να θέτουν σαφείς, εφικτούς και ρεαλιστικούς στόχους.
Κάθε αλλαγή αφομοιώνεται καλύτερα όταν απλοποιηθεί. Μαζί με το παιδί μας χρειάζεται να αποτυπώσουμε τη διαδικασία της μετάβασης σε πολλά μικρά βήματα. Προτείνονται πολλές τεχνικές που υποστηρίζουν αυτή τη διαδικασία: οργάνωση προγράμματος, τήρηση ατζέντας για τον καταμερισμό των υποχρεώσεων στην εβδομάδα, οργάνωση του χώρου, ταμπέλες οργάνωσης και άλλα. Τα αποτελέσματα αυτών των πρακτικών πολλαπλασιάζονται όταν εμπλέκουμε ενεργά τα παιδιά μας στη διαδικασία. Φροντίζουμε πάντα να συζητάμε μαζί τους την αποτελεσματικότητα των όσων εφαρμόζουμε, να ακούμε τις απόψεις τους και να τροποποιούμε ό,τι χρειάζεται προκειμένου να βρούμε την αποτελεσματικότερη πρακτική. Όταν ακούμε ενεργητικά τα παιδιά, λειτουργούμε πολύ πιο αποτελεσματικά ως γονείς.
- Υποστηρίζουμε τα παιδιά στη διαχείριση του χρόνου.
Σε αυτό το σημείο χρειάζεται να γνωρίζουμε πως, αναπτυξιακά, η δεξιότητα της διαχείρισης του χρόνου ωριμάζει αργά, προς το τέλος της εφηβείας, ίσως και κατά τα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης. Την πληροφορία αυτή, που την αντλούμε από το επιστημονικό πεδίο των νευροεπιστημών, χρειάζεται να την έχουμε στον νου μας όταν ζητάμε από τα παιδιά να αξιοποιήσουν δεξιότητες που σχετίζονται με τη διαχείριση του χρόνου. Πολύ συχνά δεν τα καταφέρνουν, όχι γιατί αδιαφορούν ή γιατί δεν προσπαθούν, αλλά διότι η περιοχή τους εγκεφάλου τους που υποστηρίζει τη λειτουργία της διαχείρισης του χρόνου δεν είναι ακόμα αρκετά ώριμη. Βοηθάμε τα παιδιά να χρησιμοποιούν σωστά το ρολόι, να θέτουν χρονοδιαγράμματα και να προγραμματίζουν τις υποχρεώσεις τους.
- Μιλάμε στα παιδιά μας για το μεγάλωμα και τις αλλαγές και για τα οφέλη που αυτές φέρνουν.
Ζούμε σε μία πολύπλοκη καθημερινότητα και ιδιαίτερα φέτος, εξαιτίας του κορονοϊού, η ζωή μικρών και μεγάλων βρίθει από αλλαγές και μεταβάσεις. Χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι η αποδιοργάνωση μπροστά στην αντιμετώπιση των ενδεχόμενων δυσκολιών, το άγχος που προκαλεί το άγνωστο, αλλά και ο κόπος που απαιτείται για τη διαδικασία της προσαρμογής. Είναι πολύ βοηθητικό, μέσα από συνεχείς συζητήσεις και καθημερινά προσωπικά μας παραδείγματα, να δείξουμε στα παιδιά μας πως, χάρη σε αυτές τις συνεχείς αλλαγές, εξελισσόμαστε, προοδεύουμε και μεγαλώνουμε. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα τους μάθουμε να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες της αλλαγής και να καρπώνονται τα θετικά που αυτή φέρνει πάντα. Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις…
Είναι γενικά παραδεκτό πως το μεγάλωμα των παιδιών αποτελεί μία συνεχή μετάβαση. Οι αλλαγές διαδέχονται η μία την άλλη χωρίς να υπάρχει χρόνος προσαρμογής και εξοικείωσης με τα νέα δεδομένα. Μια τέτοια κατάσταση κάθε άλλο παρά εύκολη μπορεί να χαρακτηριστεί. Παρόλα αυτά, αποτελεί για όλους μας, μικρούς και μεγάλους, μία πραγματικότητα. Τα παιδιά, σε κάθε περίοδο της ζωής τους που χαρακτηρίζεται από συνεχείς αλλαγές και μεταβάσεις, έχουν πάντοτε ανάγκη στο πλάι τους τους γονείς και τους δασκάλους. Αυτό που πρέπει να κάνουμε, λοιπόν, είναι να είμαστε παρόντες, να αναδεικνύουμε τη δυναμική και τις ευκαιρίες του μεγαλώματος και να τα υποστηρίζουμε πάντα, αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες τους!
Η Μαρία Κοκκινιώτη είναι εκπαιδευτικός – ειδική παιδαγωγός.
