Χτες, κατά τη διάρκεια εκκαθάρισης της αποθήκης μου, βρέθηκα μπροστά σε ένα μεγάλο κουτί γεμάτο φωτογραφίες. Νοσταλγικές, λίγο σέπια -ξέρετε σε αυτές τις απαλές αποχρώσεις του ροδάκινου. Εγώ και η αδερφή μου, 4 και 3 ετών αντίστοιχα, όπως μας γέννησε η μαμά μας, αραχτές και ανέμελες να τρώμε μεγάλες φέτες από καρπούζι στα γκρίζα βότσαλα της αγαπημένης μας παραλίας στο Γαλαξίδι. Μετά εγώ, στρουμπουλή και με τρα-γι-κό μαλλί, να απαγγέλω ποιηματάκι στο θέατρο του σχολείου, μετά λίγο μεγαλύτερη με γυαλιά και σιδεράκια, μετά έφηβη σε κραιπάλες της πενθήμερης εκδρομής. Μια εικοσαετία καλά κλεισμένη σε ένα κουτί, στιγμές τυπωμένες σε ένα χαρτί που μπορώ να μοιραστώ με όλους ή με απολύτως κανέναν. Αποτύπωμα στο χρόνο αναλογικό, ίχνη ελλειπή, αλλά ελεγχόμενα.

Σήμερα τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Η ζωή των παιδιών μας είναι ένα τεράστιο και ανεξίτηλο ψηφιακό παζλ. Τα πρώτα κομμάτια τα βάζουμε εμείς: Το πατουσάκι ή το χεράκι να ξεπροβάλει από περίφημο «πυρέξ» του μαιευτηρίου. Το πρώτο του μπανάκι, το πρώτο του χαμόγελο, η πρώτη του αποτυχημένη κουταλιά, οι ανέμελες στιγμές στο σπίτι στο χωριό με το βρακί, βουτιές στη θάλασσα, η πρώτη μέρα στο σχολείο αναρτώνται από εμάς του ανυποψίαστους γονείς στους λογαριασμούς μας και συνθέτουν τον ψηφιακό χάρτη που κληροδοτούμε στα παιδιά μας, χωρίς τη δική τους συναίνεση. Είναι το λεγόμενο sharenting, με λίγα λόγια ο διαμοιρασμός μικρών και μεγάλων στιγμών των παιδιών μας στα Social Media. Στιγμές δικές τους που εμείς, χωρίς τη συναίνεσή τους, επιλέγουμε να κάνουμε δημόσιες.

Αργότερα, τη σκυτάλη παίρνουν τα παιδιά μας. Όλα ξεκινούν εκεί, κοντά στην αποφοίτηση από το δημοτικό, το πρώτο smartphone συνοδεύεται από δημιουργία λογαριασμού στα Social Media. Insta, Finsta, Snapchat, Tik-Tok. Η «πλατεία» τους. Εκεί «συναντιούνται», εκεί επικοινωνούν, εκεί ερωτεύονται, εκεί μαλώνουν, εκεί μοιράζονται τις δικές τους στιγμές, αφού βέβαια τις σκηνοθετήσουν. Αν η κόρη σας ξοδεύει πιο πολλές ώρες λήψεων από τον Mario Testino για να αποφασίσει ποια φωτογραφία θα ποστάρει, δεν είναι η μόνη. Αν προβάρει ανελέητα την τάδε tik-tok χορογραφία μέχρι να την εκτελέσει αλάνθαστα (ξέρω, ναι, μακάρι να έδειχνε τον ίδιο ζήλο και για το μάθημα της Ιστορίας), πάλι δεν είναι η μόνη. Αν ο γιος σας ρουφιέται και σφίγγεται στον καθρέφτη μέχρι να πετύχει την τέλεια γράμμωση που θα μοιραστεί με τους φίλους του, όχι, δεν είναι ο μόνος. Τα παιδιά μας βιώνουν το άγχος της ψηφιακής αποδοχής χωρίς καθόλου να ανησυχούν για το ότι όλες οι στιγμές που μοιράζονται μπορεί να είναι διαθέσιμες σε ΟΛΟΥΣ και για ΠΑΝΤΑ. Το ψηφιακό τους παζλ δεν τους ανήκει, ο καθένας μπορεί κακόβουλα να αρπάξει τα κομμάτια του.

Και μετά έρχεται το sexting. Στους εφήβους μας φαίνεται ανώδυνο, ακίνδυνο, εφήμερο. Τα αγόρια ζητούν-τα κορίτσια προσφέρουν, και το αντίθετο: Ημίγυμνες ή γυμνές φωτογραφίες που προορίζονται για τον εκλεκτό ή την εκλεκτή της καρδιάς τους αποθηκεύονται και είναι υπό διαρκή διαθεσιμότητα. Ξαναμοιράζονται, χωρίς συναίνεση αυτή τη φορά, υποκλέπτονται γίνονται αντικείμενα εκδίκησης ή εκβιασμού, οδηγούν ακόμη και σε αυτοκτονίες. Η διαρκής επιθυμία για αποδοχή από τους συνομηλίκους, η πίεση της ομάδας, κάνουν τα παιδιά να αγνοούν τους μακροχρόνιους κινδύνους του λεγόμενου sexting.

Αυτούς, οφείλουμε να τους θυμίζουμε στα παιδιά μας διαρκώς, μιλώντας τους ανοιχτά και ειλικρινά:

• Βεβαιωνόμαστε ότι το παιδί μας αντιλαμβάνεται πως ό,τι μοιράζεται στο διαδίκτυο δεν είναι ιδιωτικό ή ανώνυμο. Ακόμη και τα stories που διαγράφονται αυτομάτως μπορούν να αποθηκευτούν από τον παραλήπτη (με screen shot) και να διαμοιραστούν. Κοινώς, από τη στιγμή που το παιδί σας στέλνει κάπου μια φωτογραφία, παύει να έχει τον έλεγχό της.
• Του ζητάμε να διαγράφει αμέσως τις φωτογραφίες που λαμβάνει και σε καμία περίπτωση να μην τις διακινεί, ας βάζει τον εαυτό του στη θέση του “θύματος”, επιδεικνύοντας την απαραίτητη ενσυναίσθηση. Φερόμαστε όπως θέλουμε να μας φέρονται.
• Παροτρύνουμε το παιδί μας να μπλοκάρει ή να διαγράφει από φίλους τα άτομα που το πιέζουν να στείλει άσεμνο περιεχόμενο παρά τη θέλησή του/της

Η νέα καμπάνια του kids@safety μάς υπενθυμίζει κάτι πολύ ενδιαφέρον που μπορούμε να μοιραστούμε με τα παιδιά μας ως παράδειγμα: υπάρχουν ακόμη πολλοί γυμνοί πίνακες που έχουν επιβιώσει αλώβητοι πολέμους, σεισμούς και άλλες φυσικές καταστροφές. Πολλούς από αυτούς τους έχουμε θαυμάσει μαζί σε μουσεία. Φανταστείτε λοιπόν πόσες πιθανότητες έχει να επιβιώσει και να διαμοιραστεί μια γυμνή φωτογραφία που βρίσκεται online. Άρα, μικροί και μεγάλοι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως τα κομμάτια που θέλουμε δικά μας δεν τα τοποθετούμε στο ψηφιακό μας παζλ. Καλύτερα να τα αναζητάμε νοσταλγικά σε κρυμμένα κουτιά στην αποθήκη…