Καθώς η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου πλησιάζει, ξαναδιαβάζουμε το βιβλίο «Ο Παππούς που δε γνώρισα» της Κατερίνας Σέρβη. Ας δούμε τι γράφει η ίδια η συγγραφέας στο blog των Εκδόσεων Πατάκη, από τις οποίες κυκλοφορεί το βιβλίο.
«Οι αληθινές ιστορίες έχουν άλλη χάρη. Ειδικά όταν αφορούν τους προγόνους. Πάντα άκουγα με το στόμα ανοιχτό τις διηγήσεις για τον παππού Δημήτρη, που σπούδασε ηλεκτρολόγος στο Παρίσι δουλεύοντας ταξιτζής, ή τον παππού Κωνσταντίνο που πήγε 8 χρονών στην Αμερική, σπούδασε και δούλευε στο τραμ του Σαν Φρανσίσκο, τη γιαγιά Σταμάτα, ορφανή, που ήθελε να σπουδάσει δασκάλα, ή τη γιαγιά Κατίνα, χήρα 30 χρονών, που μεγάλωσε πέντε παιδιά μέσα στην Κατοχή.
Οι ιστορίες έπαιρναν στο μυαλό μου διαστάσεις μυθικές, το ίδιο και οι πρόγονοι, που δεν πολεμούσαν βέβαια τέρατα και θεριά, είχαν όμως χαρίσματα ηρωικά: σθένος υπεράνθρωπο, αρχές αδαμάντινες, καλοσύνη, όρεξη για ζωή –ο παππούς Δημήτρης bon viveur άνευ ορίων, ο παππούς Κωνσταντίνος φιλάνθρωπος και φιλόζωος άνευ ορίων, σε εποχές που, αν υποθέσουμε πως το πρώτο δεν ήταν παράδοξο, το δεύτερο θεωρείτο έως και ψυχική ασθένεια.
Όταν έκανα τη δική μου οικογένεια, στο νοερό μου σημειωματάριο άρχισαν να προστίθενται νέες αληθινές ιστορίες. Αυτή που στριφογυρνούσε διαρκώς στο μυαλό μου ήταν η ιστορία του παππού Αντώνη. Είχε γίνει δεκτός στη Σχολή Αεροπορίας (σημερινή Σχολή Ικάρων) όταν ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και λόγω εκτάκτου ανάγκης επιστρατεύτηκε προτού τελειώσει ακόμα την εκπαίδευσή του. Βρέθηκε έτσι, 20 χρονών μόλις, στη Μέση Ανατολή, να πολεμά με τα φτερά της βρετανικής πολεμικής αεροπορίας, της RAF, το γερμανικό θεριό. Και σαν να μην έφτανε αυτό, το αεροπλάνο του έπεσε στην έρημο –σε ναρκοπέδιο!– και έμεινε για καιρό αγνοούμενος, αφού μετά τη σωτηρία του από μία ομάδα διάσωσης δεν είχε τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με τους δικούς του.
Την ιστορία δεν την άκουσα απ’ το στόμα του, αφού δεν πρόλαβα να γνωρίσω τον παππού Αντώνη – κάτι που με στενοχωρούσε, γιατί υπήρχαν σίγουρα λεπτομέρειες που μου ξέφευγαν. Είχα όμως στα χέρια μου πολλά από τα ενθύμιά του από τον πόλεμο. Το δερμάτινό του της RAF, το υπέροχο “μοντγκόμερι” του Βρετανικού Ναυτικού, σαν καινούρια και τα δύο, τους επιτελικούς χάρτες, μεταξωτούς για να μη χαλάνε από τον ιδρώτα και το αίμα, τα τηλεγραφήματα που έστελναν οι δικοί του στον Ερυθρό Σταυρό, για να ανακαλύψουν τα ίχνη του. Τα υλικά με κρατούσαν σε επαφή με τα άυλα.
Ήξερα πάντα πως ήθελα να γράψω την ιστορία του, που έμενε χρόνια φωλιασμένη στο μυαλό μου, δεν ήξερα όμως πώς να την αποτυπώσω στο χαρτί. Προφορικά δεν έχανα ευκαιρία να την αφηγηθώ σε φίλους, στην κόρη μου και στ’ ανίψια μου, που έμεναν κι αυτά με το στόμα ανοιχτό. Ώσπου, όπως συχνά μου συμβαίνει, ένα απόγευμα, που το συναισθηματικό μου υπόβαθρο ήταν κατάλληλο, άνοιξα το αρχείο που με περίμενε άγραφο στον υπολογιστή. Ο τίτλος υπήρχε: “Ο παππούς που δε γνώρισα”. Η ιστορία, αλληγορική, ξετυλίχτηκε σε χρόνο μηδέν.
Έτσι, η ιστορία του παππού Αντώνη πήρε τον δρόμο για το τυπογραφείο. Ένα μεγάλο ερωτηματικό ήταν, αρχικά, ποιος θα την εικονογραφήσει. Η επιλογή υπήρξε κάτι παραπάνω από επιτυχής. Ο Χρήστος Γουσίδης τη λάτρεψε και ερεύνησε με πάθος την εποχή, για να αποδώσει με ακρίβεια τα αεροπλάνα, τα ρούχα, την ατμόσφαιρα. Επιπλέον, μετά από πολλές δοκιμές, την απέδωσε με την πανάρχαιη, απαράμιλλη τέχνη του πινέλου και όχι με την πιο σύγχρονη, εντυπωσιακή αλλά και πιο «ψυχρή», γενικά μιλώντας, τέχνη του «ποντικιού» του υπολογιστή.
Σήμερα, κρατώ επιτέλους στα χέρια μου το βιβλίο, άψογα τυπωμένο και εικονογραφημένο, καλύτερο από ό,τι είχα ποτέ φανταστεί. Είναι μεγάλη χαρά να βλέπεις τις ιστορίες που κρύβεις στο μυαλό σου μεταφερμένες στο χαρτί και φυσικά τις αγαπάς όλες σαν παιδιά σου. Γι’ αυτό και στην ερώτηση που κάποιες φορές μού κάνουν, ποιο από όλα μου τα βιβλία προτιμώ, δυσκολεύομαι να απαντήσω. Η αλήθεια όμως είναι πως “Ο παππούς που δε γνώρισα” θα έχει πάντα θέση ξεχωριστή στην καρδιά μου. Γιατί είναι μια ιστορία εν μέρει αληθινή και γιατί μιλά για πράγματα που θεωρώ θησαυρούς στη ζωή: την εσωτερική δύναμη, το θάρρος, τον αλτρουισμό, την ανάγκη να τα βάλεις με το κακό, την ακλόνητη πίστη πως θα βρεις νερό, ακόμα και όταν γύρω σου βλέπεις μόνο άμμο…
Διαβάστε: Ο παππούς που δε γνώρισα, της Κατερίνας Σέρβη, εικονογράφηση Χρήστος Γουσίδης, Εκδόσεις Πατάκη
