Το θέμα του ύπνου των μικρών παιδιών είναι δύσκολο και για εκείνα και για τους γονείς τους. Μετά από σχεδόν έντεκα χρόνια μητρότητας και έχοντας συζητήσει με εκατοντάδες γονείς, θεωρώ πως καταρχάς είναι δύσκολο σε όλα τα μέλη της οικογένειας, μικρά και μεγάλα, να κρατήσουν μια ρουτίνα. Εμείς την ρουτίνα την τηρούσαμε για χρόνια απαρεγκλίτως. Και τα καταφέραμε να μην αντιμετωπίζουμε σοβαρά θέματα με τον ύπνο των παιδιών.
Βασικό μέρος αυτής της προ-ύπνου ρουτίνας ήταν και παραμένει (ακόμα και τώρα που τα παιδιά είναι στο δημοτικό και οι συνήθειές τους έχουν μεταβληθεί) το διάβασμα. Το να διαβάζουμε εικονογραφημένα βιβλία στα μικρά παιδιά συνεπάγεται ότι αυτά ακούνε περισσότερες λέξεις, ενώ ταυτοχρόνως το μυαλό τους εξασκείται στη δημιουργία εικόνων, προτάσεων και απλών ιστοριών.
Οι ειδικοί του παιδικού βιβλίου, που φυσικά τα γνωρίζουν όλα αυτά, μέσα από εκατοντάδες έρευνες που δημοσιεύονται κάθε χρόνο, φροντίζουν- και πολύ καλά κάνουν- να τροφοδοτούν την αγορά με Good Night Books, βιβλία δηλαδή με καθησυχαστικές ιστορίες για καληνύχτα, που αν διαβαστούν από τον γονιό και το παιδί παρέα, το βραδάκι, βοηθούν στη χαλάρωση και τελικά στο να αποκοιμηθεί το μικρό χωρίς… παρατράγουδα.
Για ένα από αυτά τα βιβλία θα σας μιλήσω σήμερα. Πρόκειται για το νέο βιβλίο των εκδόσεων Διόπτρα Το κουτί της Νύχτας, γραμμένο με λυρισμό από τη βραβευμένη ποιήτρια Louise Greig και εικονογραφημένο ατμοσφαιρικά από την Ashling Lindsay, που είναι ένα απίστευτα γλυκό και ταυτόχρονα χρήσιμο ανάγνωσμα. Καταρχάς, ας δούμε το θέμα του. Το θέμα του, λοιπόν, είναι η νύχτα, το σκοτάδι ή μάλλον ο (αρχέγονος) φόβος για το σκοτάδι και η αντιμετώπισή του. Το σκοτάδι φόβιζε πάντα τους ανθρώπους. Ο φόβος του σκοταδιού είναι η πιο συνήθης φοβία των παιδιών ηλικίας από 2 έως 6 ετών, σταδιακά μειώνεται μέχρι τα 9 μας χρόνια, καθώς μαθαίνουμε να εκλογικεύουμε την καθημερινότητά μας, αλλά υπάρχει κι ένα ποσοστό έως 5% των ενηλίκων που συνεχίζουν να το φοβούνται και να παιδεύονται εφ’ όρου ζωής.
Γιατί, όμως, τα παιδιά φοβούνται το σκοτάδι; Μάλλον δεν είναι το ίδιο το σκοτάδι αυτό που φοβούνται, αλλά οι πιθανοί ή οι φανταστικοί κίνδυνοι που κρύβονται σ’ αυτό. Είναι αντιμετωπίσιμοι; Ναι! Ας πάρουμε για παράδειγμά τον Μαξ, τον πρωταγωνιστή του βιβλίου μας. Μετά το πέρας μιας ειδυλλιακής ημέρας, που αποτυπώνεται άψογα σε κείμενο και εικονογράφηση, φτάνει η ώρα του ύπνου. Το ζεστό σπίτι του αγοριού είναι μια όμορφη φωλιά για ξεκούραση. Όμως, στον μικρό δεν αρκεί αυτό, γιατί η νύχτα είναι κάπως παράξενη! Όμως έχει βρει έναν τρόπο να την εντάξει ομαλά στη ζωή του. Κρατάτε μυστικό; Ο Μαξ είναι ο φύλακας της νύχτας!
Μόλις η μαμά του φεύγει, ξεκλειδώνει το κουτί της νύχτας. Αυτό το κουτί είναι ιδιαίτερο. Είναι μαγικό. Μπορεί και μαζεύει μέσα του το φως και ταυτόχρονα απελευθερώνει το σκοτάδι. Με ένα “Φσσς”!Έτσι έρχεται η νύχτα, μέσα στην οποία τα χρώματα χάνονται κι οι ήχοι δυναμώνουν, μέσα στην οποία χωρούν τα πάντα, ακόμα και τα πιο τεράστια πράγματα. Όλα αυτά, όμως, δεν μοιάζει να τρομάζουν τον Μαξ. Η νύχτα, άλλωστε, κρύβει πολλές ομορφιές, χρώματα και ζώα, και πολλή καλοσύνη. Κάθε βράδυ ανοίγει την πελώρια αγκαλιά της και βάζει μέσα της το αγόρι και τον αρκούδο του και τους προστατεύει. Κι όταν περάσουν οι ώρες, τότε το κουτί ξεκλειδώνει ξανά και “Φσσς” ξημερώνει!
Το Κουτί της Νύχτας, μια φανταστική αφήγηση για την εναλλαγή φωτός και σκοταδιού, προσκαλεί τα παιδιά που φοβούνται το σκοτάδι σε μια νυχτερινή περιπλάνηση στην υπέροχη φύση, σε μια περιπλάνηση που όχι μόνο θα πάρει τυχόν φόβους τους μακριά, αλλά θα τα κάνει να αγαπήσουν το σκοτάδι, που εν τέλει κρύβει θησαυρούς! Αυτό το παιδικό βιβλίο για το φόβο του σκοταδιού είναι ένα…κεράκι! Ανάψτε το και θα δώσει στο παιδί σας τόσο φως όσο χρειάζεται για να αποκοιμηθεί…
Μια ιδιαίτερη μνεία στη μετάφραση της ποιήτριας Ευτυχίας Παναγιώτου, που κατάφερε να κρατήσει τον ποιητικό ρυθμό (χωρίς ρίμα) της συγγραφέα, που, όπως προαναφέρθηκε, είναι επίσης ποιήτρια.
Το Κουτί της Νύχτας κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα. Έχει μεταφραστεί σε 10 γλώσσες, και έχει αποσπάσει πολλά βραβεία ενώ το 2018 ήταν υποψήφιο για το Kate Greenaway Medal, ένα από τα μεγαλύτερα βραβεία βρετανικού παιδικού βιβλίου.
Aς μιλήσουμε λίγο για τους φόβους…
Στην ηλικία των 2½ έως 5 ετών, η φαντασία των παιδιών καλπάζει. Ίσως παρατηρήσατε ότι το παιδί σας φτιάχνει φανταστικά σενάρια με τα παιχνίδια του. Αυτή η μορφή παιχνιδιού βοηθάει τα παιδιά να αντιμετωπίσουν σωστά τα συναιθήματά τους και να αισθανθούν ότι έχουν τον έλεγχο των πραγμάτων. Ωστόσο η ανεπτυγμένη φαντασία μπορεί να προκαλέσει διάφορες φοβίες. Το παιδί μπορεί να δυσκολευτεί να διακρίνει το πραγματικό από το φανταστικό. Μερικές φορές, τα παιδιά δεν μπορούν να κοιμηθούν ή ξυπνούν κατά τη διάρκεια της νύχτας. […] Άλλες συνήθεις φοβίες είναι η σκοταδοφοβία, ο φόβος για τέρατα, καρχαρίες, αράχνες ή τρομακτικούς σκύλους.
Απόσπασμα από το βιβλίο Όνειρα γλυκά για παιδιά και γονείς (εκδ. Διόπτρα)
Όποιος κι αν είναι ο φόβος των παιδιών κατά τη διάρκεια της νύχτας, μπορεί να αποτελέσει το καλύτερο εργαλείο για απολαυστικές συζητήσεις και ποικίλες, δημιουργικές δραστηριότητες όπως οι παρακάτω:
Δημιουργικές δράσεις για μικρές ομάδες
• Παίξτε με τις σκιές και το φως! Ενθαρρύνετε τα παιδιά να αναγνωρίσουν τους φόβους που τους προκαλεί η νύχτα μέσα από ένα δημιουργικό παιχνίδι σκιών. Μιλήστε μαζί τους για το πώς δημιουργούνται οι σκιές. Μπορείτε επίσης να παίξετε με τις αντανακλάσεις του φωτός, με διάφορα κομμάτια υφάσματος, χαρτιού με απαλή μουσική, δημιουργώντας μία ευχάριστη συνθήκη για τα παιδιά.
• Ζωγραφίστε τους φόβους σας! Προτρέψτε τα παιδιά να ζωγραφίσουν όλα αυτά με τα οποία τρομάζουν τη νύχτα. Μπορούν να ζωγραφίσουν πώς μοιάζει το δωμάτιό τους κατά τη διάρκεια της ημέρας και σε μία δεύτερη κόλλα χαρτί, να το ζωγραφίσουν κατά τη διάρκεια της νύχτας. Συζητήστε για τις διαφορετικές εικόνες.
• Γράψτε μια ιστορία! Φανταστείτε τους ήρωες, την ιστορία, το μέρος όπου διαδραματίζεται και καταγράψτε τη σε ένα χειροποίητο βιβλίο, φτιαγμένο από όλα τα παιδιά της ομάδας.
