Πλησιάζουν τα Χριστούγεννα και ξανά πίσω από τα γιορτινά φώτα εγώ νιώθω μια… χριστουγεννιάτικη μελαγχολία. Έχω την αίσθηση πως λίγοι είναι τόσο χαρούμενοι τα Χριστούγεννα. Αυτή η υποχρέωση να χαρείς είναι εμμονική. Τα Χριστούγεννα είναι μια ημέρα όπως όλες οι άλλες, οι οικογένειες τσακώνονται όπως συνήθως πάνω από τα γιορτινά τραπέζια ή αδιάφοροι ο ένας για τον άλλον συνεχίζουν να ζουν. Όχι όλες οι οικογένειες, φυσικά. Όμως, ο θυμός, η λύπη, ο φόβος, όλα αυτά που βιώνουμε καθημερινά ο καθένας για άλλους λόγους δεν εξαφανίζονται μαγικά επειδή είναι Χριστούγεννα. Απλώς ψωνίζουμε ακόμη περισσότερο. Ακόμη προσπαθούμε να εξαγοράσουμε την ευτυχία. Ακόμη δεν καταλάβαμε το μεγάλο ψέμα. Η ευτυχία δεν αγοράζεται, ούτε στολίζεται, ούτε τρώγεται ως μελομακάρονο.
Το νόημα των Χριστουγέννων είναι η μαγική ιστορία τους. Είναι η απλότητα, είναι το αστέρι που λάμπει ξαφνικά εκεί που νομίζεις πως όλα έχουν τελειώσει. Είναι η σωτηρία από μια αναίτια βία. Είναι η προστασία που παρέχεται σε κάθε τι ευάλωτο, στο βρέφος που κρυώνει. Είναι η επαφή με τη φύση, που συμμετέχει στο θαύμα και είναι και οι μάγοι, που υποκλίνονται ταπεινά και προσφέρουν. Αν κάποιος βρίσκει κάτι από όλα αυτά στο εμπορικό κέντρο, στο σπιτάκι του Άγιου Βασίλη ή στις διαφημίσεις, θα ήθελα να μου το πει. Γιατί εγώ από παιδί δεν βρίσκω το αληθινό νόημα των Χριστουγέννων σε όλα αυτά που συμβαίνουν αυτές τις ημέρες.
Αντιθέτως, χθες είδα δυο παιδιά να ζητιανεύουν σε μια μεγάλη λεωφόρο. Τους έδωσα λίγα χρήματα, το αγόρι με κοίταξε βαθιά και με ευχαρίστησε. Ένιωσα τόσο άσχημα που βρισκόμουν απέναντί του κι εκείνος ήταν σε θέση ελεημοσύνης. Ήθελα να του ζητήσω συγγνώμη. Φαινόταν ήδη πως είχε γίνει ο προστάτης της μικρότερης αδερφής του. Όταν δίνω χρήματα ή αγοράζω μπισκότα σε παιδιά που ζητιανεύουν, νιώθω κάθε φορά πως είμαι μία από τις περαστικές κυρίες στην ιστορία «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα». Αυτό είναι το τίμημα, όταν μπερδεύεις τις ιστορίες με τη ζωή κι όταν δεν μπορείς να αποδεχτείς πως δεν υπάρχει ευτυχισμένο τέλος για τους περισσότερους ανθρώπους στον κόσμο, για τα περισσότερα παιδιά. Στα περισσότερα βιβλία βέβαια άλλαξαν το τέλος της ιστορίας. Το κοριτσάκι δεν πεθαίνει τελικά κι έτσι όλοι είμαστε ήσυχοι.
Ταυτόχρονα, τα παιδιά μας γεμίζουν με νόστιμα φαγητά, γεμίζουν με παιχνίδια, με διασκεδάσεις, με γνώσεις, με δεξιότητες. Κάτι δεν πηγαίνει καλά σε αυτήν την υπερπροσφορά αλλιώς δεν θα είχαν τόσα προβλήματα τα σημερινά παιδιά και οι έφηβοι. Τα παιδιά μας χρειάζονται ελευθερία, να τρέξουν ελεύθερα, να αρχίσουν να περιπλανώνται στη ζωή. Χρειάζονται την εμπιστοσύνη μας και τον σεβασμό μας. Χρειάζονται να έχουν τον δικό τους χώρο χωρίς τις δικές μας διαρκείς παρεμβάσεις. Χρειάζονται τη ματαίωση για να μπορούν μετά να την αντέξουν.
Τα παιδιά χρειάζονται αληθινό χρόνο μαζί μας. Να είμαστε εκεί χωρίς τίποτε άλλο. Εμείς κι αυτά. Να ακούσουμε τις σκέψεις τους, να δούμε πώς βλέπουν εκείνα τον κόσμο, να φτιάχνουμε μικρούς φανταστικούς κόσμους μαζί τους. Τα παιδιά χρειάζονται να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά τους. Να αποδεχόμαστε αν είναι λυπημένα, φοβισμένα ή θυμωμένα. Να τους δίνουμε το δικαίωμα να υπάρχουν. Το ίδιο χρειάζεται και το παιδί που ήμασταν κάποτε, το παιδί που πάντα θα ζει μέσα μας. Όχι να προσπαθούμε διαρκώς να εξαγοράζουμε την ευτυχία.
Δεν έχω κανένα πρόβλημα με τη χαρά. Είναι κάτι που από μικρή αναζητώ σε απίθανα μέρη. Νιώθω πως τη χρειαζόμαστε τόσο πολύ αυτήν την περίοδο που χαθήκαμε με τους φίλους μας και που ο φόβος του κορονοϊού μας ακολουθεί σαν ενοχλητική και τρομακτική σκιά. Σκεφτείτε, όμως, ξανά την ιστορία της φάτνης. Η χαρά της ιστορίας των Χριστουγέννων δεν πωλείται στο εμπορικό κέντρο, ούτε είναι αληθινή όταν συσσωρεύεται εις βάρος των άλλων, ούτε τρώγεται ως μελομακάρονο.
Η Κατερίνα Τζωρτζακάκη είναι ψυχολόγος και συγγραφέας.
