«Μπορεί η κόρη μου να είναι τεσσάρων χρόνων αλλά κι εγώ δεν ξέρω την τύφλα μου» απαντά με ευθύτητα ο Μίλτος Πασχαλίδης όταν ερωτάται για τον τρόπο με τον οποίον καθοδηγεί το παιδί του. Και μιλώντας στο Taλκ τονίζει: «Τα παιδιά μάς δείχνουν τον δρόμο». Ο τραγουδοποιός –σταθερή αξία, τα τελευταία είκοσι χρόνια στα μουσικά δρώμενα του τόπου– αναφέρεται στην… on the road περιπέτεια της δικής του εφηβείας αλλά και στο ζόρι που καλούνται να τραβήξουν οι σημερινοί έφηβοι σε αυτόν τον τόπο, που –όπως λέει και με τον τίτλο του τελευταίου άλμπουμ του– οι νέοι σήμερα είναι «Ξένοι σε έναν τόπο που αλλάζει».
Κατά πόσο διέφερε η δική σας εφηβεία από των σημερινών εφήβων; Γεννημένος το 1969, η εφηβεία μου, τη δεκαετία του 1980, ήταν διαφορετική από των σημερινών εφήβων, αφού σήμερα έχουν αλλάξει πάρα πολλά πράγματα στην ελληνική κοινωνία. Αυτό που πάντα μένει ίδιο, ανεξάρτητα από τις εξωτερικές συνθήκες, είναι το γεγονός ότι στην εφηβεία δεν αντέχεις τον εαυτό σου, θες να βγεις απ’ το σώμα σου, να βγεις από τα όριά σου.
Πού ψάχνατε να βρείτε απαντήσεις στις εφηβικές ανησυχίες σας; Στηριζόμουν κυρίως στη μαθητεία του δρόμου αλλά και στους γονείς μου, και στους καθηγητές μου. Έκανα ένα κολάζ απόψεων και έβγαλα μια δική μου άποψη για το τι είναι η ζωή που έπρεπε να διαχειριστώ. Πράγματα τα οποία δεν μπορούσα να ρωτήσω τους γονείς μου, τα μάθαινα στον δρόμο, από τα βιβλία και τον κινηματογράφο. Απ’ αυτές τις πηγές γνώρισα κι εγώ τη… στρεβλή εικόνα που ονομάζουμε ζωή.
Πόσο βάσιμη είναι η διαπίστωση ότι οι σημερινοί νέοι, λίγο έως πολύ, νιώθουν «Ξένοι σε έναν τόπο που αλλάζει»; Αυτή η διαπίστωση γιγαντώνεται μέρα με την ημέρα όλο και πιο πολύ, όταν δεν δίνεται στους νέους η δυνατότητα να εργαστούν στο αντικείμενο των σπουδών τους, όταν ο ρατσισμός και η ξενοφοβία έχουν πάρει τεράστιες διαστάσεις, όταν δεν διαφαίνεται προοπτική σε αυτήν τη χώρα. Αλλά από το πώς αποφασίζεις να οδηγήσεις το αυτοκίνητο ή τη μοτοσικλέτα σου μέχρι τι αποφασίζεις να ψηφίσεις στις εκλογές, έχει να κάνει με τη μόρφωση, την παιδεία γενικότερα, αυτήν που αποκτάς και με τα ερεθίσματα που δέχεσαι από την ώρα της γέννησής σου. Χρειάζεται μια στοιχειώδη κοινωνική ευαισθησία, να πεις κάτι απλό: Ότι δεν έχει κανένα νόημα να σωθεί το παιδί σου και ας πάνε όλοι οι άλλοι να πνιγούν. Αυτό είναι άκρως ωφέλιμο να περάσει στη συνείδηση του παιδιού και του γονιού. Εάν δεν επανεφευρεθεί μια μορφή συλλογικότητας, τα παιδιά μας θα μοιάζουν με ποντικάκια σε ένα καράβι που βουλιάζει συνεχώς.
Πότε ανακαλύψατε και αγαπήσατε την τέχνη; Στο δημοτικό. Από παιδάκι ήμουν και βιβλιοφάγος. Η μητέρα μού έφερνε συνεχώς βιβλία κι εγώ μεγαλώνοντας επέλεγα ακριβώς τι ήθελα να διαβάζω. Μου άρεσε πολύ και η μουσική. Στο σπίτι ακούγαμε πολύ Λοΐζο και Θεοδωράκη. Στην εφηβεία μού άρεσαν οι τραγουδοποιοί, όπως ο Ντίλαν, ο Σαββόπουλος, ο Βαγγέλης Γερμανός. Μετά γνώρισα τους Κατσιμιχαίους και τον Σωκράτη Μάλαμα. Έξι χρόνων ξεκίνησα να μαθαίνω κιθάρα. Όταν μπήκα στο πανεπιστήμιο ήμουν ήδη μουσικός.
Η κόρη σας τι ακούει; Προσπαθείτε να υπάρχει πολλή μουσική στην καθημερινότητά της; Ακούει και παιδικά τραγούδια, ακούει και του μπαμπά της. Έχει ήδη έρθει σε επαφή με διάφορα μουσικά όργανα. Η σχέση με τα όργανα πρέπει να ξεκινά από την ηλικία των τριών ετών με τη μορφή παιχνιδιού. Δεν ωφελεί σε τίποτα να εκκολάπτουμε παιδιά-θαύματα, αλλά παιδιά ευτυχισμένα.
Έχει παρακολουθήσει συναυλία σας; Ποια ήταν η αντίδρασή της; Ναι, έχει παρακολουθήσει συναυλίες μου και συνήθως χοροπηδάει σαν το κατσίκι απ’ τη χαρά της!
Της λέτε παραμύθια;
Της λέω ιστορίες και με καλό και με κακό τέλος. Δεν πρέπει να λέμε ψέματα στα παιδιά, ούτε πρέπει να επιδιδόμαστε σε καταστροφολογίες. Όπως δεν κάνει να τρώνε κάθε μέρα γλυκά γιατί μπορεί να γίνουν παχύσαρκα, έτσι και δεν πρέπει να τους λες μόνο χαρούμενες ιστορίες, γιατί θα νομίζουν ότι η ζωή είναι ροζ. Απ’ την άλλη, εάν τους λες μόνο λυπημένες ιστορίες, τότε θα τα κάνεις καταθλιπτικά. Είναι κακό να μη φάνε ποτέ στη ζωή τους γλυκό…
Ποια είναι η μεγαλύτερη έγνοια σας για το παιδί σας;
Η βασική μου αγωνία είναι να είναι υγιές και να ζήσει αυτό που του αναλογεί. Εάν, δηλαδή, η χώρα στην οποία γεννήθηκε το παιδί μου φτάσει να είναι κατεστραμμένη, όταν εκείνο μεγαλώσει, τότε και το παιδί μου θα πρέπει να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση της χώρας του. Δεν είμαι ιδιαιτέρως καθοδηγητικός με την κόρη μου, αντιθέτως εκείνη με καθοδηγεί. Θυμάμαι, μια μέρα, όταν ήταν δύο χρόνων και ήμαστε στο αυτοκίνητο, μου είπε «μπαμπά, κλείσε μου τον ήλιο, με στραβώνει!» Και της απάντησα: «Μα δεν μπορώ να κλείσω τον ήλιο!» Το γεγονός ότι έχω περιορισμένες δυνατότητες μου το έμαθε η κόρη μου.
