Τις τελευταίες εβδομάδες, από τις αρχές του Απριλίου και μετά, γονείς και φορείς υγείας ανησυχούν από την εμφάνιση μιας μυστηριώδους ηπατίτιδας στα παιδιά, σε χώρες της Ευρώπης -κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο-  και στην Αμερική, που έχει οδηγήσει στο νοσοκομείο, σε εντατική νοσηλεία ακόμη και σε μεταμόσχευση ήπατος ορισμένους από τους μικρούς ασθενείς. Τα παιδιά που έχουν προσβληθεί από τη νέα ηπατίτιδα είναι κάτω των 16 ετών και κυρίως κάτω των 5 ετών. Στο ιστορικό αυτών των παιδιών αναφέρεται λοίμωξη με αδενοϊό και συγκεκριμένα του αδενοϊού 41F,  ενώ σε ορισμένα από αυτά είχε προηγηθεί και λοίμωξη με κορονοϊό.
Σχετικές ανακοινώσεις ή προειδοποιήσεις έχουν ήδη εκδώσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), τα αμερικανικά και τα ευρωπαϊκά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων (CDC και ECDC), καθώς και η Υπηρεσία Ασφάλειας Υγείας (HSA) της Βρετανίας. Πρόσφατα και στη χώρα μας εξέδωσε ανακοίνωση και ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας. Οι επιστήμονες προσπαθούν να ανακαλύψουν τι συμβαίνει με αυτά τα περιστατικά της ηπατίτιδας με διάφορες θεωρίες να έχουν ως τώρα προβληθεί και με την έρευνα να συνεχίζεται.
Μια  υπόθεση λέει ότι τα παιδιά, στην περίοδο της επιδημίας, λόγω των μέτρων, δεν εκτέθηκαν σε λοιμώξεις, με αποτέλεσμα να αδρανήσει το ανοσοποιητικό τους και να συμπεριφέρονται ως ανοσοκατεσταλμένα. Από την άλλη, η νόσηση με κορονοϊό, που εμπλέκει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος των παιδιών, ίσως να το τροποποίησε, καθιστώντας τα ευάλωτα σε άλλους ιούς, ενώ η παράλληλη ή πρόσφατη λοίμωξη αδενοϊού  με κορονοϊό μπορεί να ευθύνεται για τη βαρύτερη εξέλιξη προς την ηπατίτιδα

Τι είναι ηπατίτιδα
Ηπατίτιδα είναι η φλεγμονή του ήπατος. Προκαλείται από διάφορα αίτια όπως οι γνωστοί ιοί της ηπατίτιδας Α, B, C, D και Ε,  πολύ  σπανιότερα από  λιγότερο γνωστούς ιούς -μεταξύ των οποίων και οι αδενοϊοί-, από τοξικές ουσίες και φάρμακα, ενώ υπάρχει ακόμη και αυτοάνοση ηπατίτιδα. Η ηπατίτιδα μπορεί να έχει την πορεία μιας ήπιας ή μέτριας λοίμωξης και να ιαθεί ή να εξελιχθεί σε πολύ σοβαρή λοίμωξη, με την κεραυνοβόλο της μορφή, που θα οδηγήσει σε ηπατική ανεπάρκεια και να χρειαστεί ακόμη και μεταμόσχευση ήπατος.

Τι συμπτώματα έχει;
Τα συμπτώματα της μπορεί να είναι πυρετός, κακουχία, εμετοί, ναυτία, διάρροιες, κοιλιακό άλγος, ανορεξία και ίκτερος, δηλαδή ωχροκίτρινος χρωματισμός του δέρματος και των βλεννογόνων (μάτια, γλώσσα κτλ.), κνησμός, σκουρόχρωμα ούρα και κόπρανα, εξάνθημα, οιδήματα. Σε πολύ σοβαρή κατάσταση μπορεί να εκδηλωθεί με εικόνα σοκ του οργανισμού με εκδηλώσεις από πολλά όργανα και να απειλήσει τη ζωή του παιδιού. Επειδή στις περιπτώσεις της ηπατίτιδας των παιδιών που μας απασχολεί τελευταία διαπιστώθηκε να έχει προηγηθεί λοίμωξη με αδενοϊό ας δούμε τα χαρακτηριστικά αυτής της ομάδας των ιών που είναι εξαιρετικά κοινοί για την παιδική ηλικία.
Στα περιστατικά που διερευνώνται δεν γνωρίζουμε ακόμη αν αυτές οι ηπατίτιδες  είναι μια διαφορετική έκφραση αυτών των ιών επειδή το ανοσοποιητικό των παιδιών έχει διαφοροποιηθεί και συγκεκριμένα έχει αδρανήσει στην πορεία της πανδημίας κατά τα δυο τελευταία χρόνια ή αν πρόκειται για ένα «νέο»,  διαφορετικό ίσως, στέλεχος των ιών αυτών,  με τοξική συμπεριφορά ως προς το ήπαρ.  Σίγουρα, η περαιτέρω καταγραφή, η μελέτη των περιστατικών και η γονιδιακή ανάλυση θα φωτίσουν τα δεδομένα.

Οι κοινοί αδενοϊοί της παιδικής ηλικίας
Ο αδενοϊός, με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα, παρουσιάζει παγκόσμια κατανομή και ευρεία διασπορά στο περιβάλλον. Επιδημίες σημειώνονται κυρίως στο τέλος του χειμώνα, την άνοιξη και στην αρχή του καλοκαιριού. Μπορεί να προσβάλλει όλες τις ηλικίες, αλλά παρατηρείται συχνότερα στα μικρά παιδιά. Η κλινική εικόνα είναι συνήθως ήπια, και βαρύτερη στα ανοσοκατεσταλμένα άτομα.

Τι προκαλεί ο αδενοϊός στα παιδιά;
Οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού (επιπεφυκίτιδα, αμυγδαλίτιδα, ωτίτιδα ή και λαρυγγίτιδα) είναι συνήθεις ως αποτέλεσμα της λοίμωξης από αδενοϊό. Πιο σπάνια, και ειδικότερα σε νεογνά και βρέφη, μπορεί να προκαλέσει βρογχιολίτιδα ή πνευμονία, ενώ αποτελεί τη δεύτερη συχνότερη αιτία ιογενούς γαστρεντερίτιδας – μετά τον ροταϊό – σε παιδιά  μικρότερα των 2 ετών. Στις περιπτώσεις λοιμώδους γαστρεντερίτιδας, που οφείλεται σε αδενοϊό, η διάρροια, που αποτελεί το βασικό σύμπτωμα, διαρκεί περίπου 7-8 ημέρες. Ακόμη πιο σπάνια μπορεί να προκαλέσει μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα, αιμορραγική κυστίτιδα, διάχυτη ενδοαγγειακή πήξη. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο αδενοϊός μπορεί να επιλέξει και το ήπαρ, προκαλώντας ηπατική δυσλειτουργία και ηπατίτιδα.
Τα πρόσφατα περιστατικά ηπατίτιδας που έχουν συνδεθεί με τους αδενοϊούς  δεν έχουν τη συνηθισμένη συμπεριφορά αυτής της ομάδας των ιών, γι’ αυτό και διερευνάται τι ακριβώς συμβαίνει και αν αφορά διαφορετικά, νέα ίσως, στελέχη των ιών αυτών, με τοξική συμπεριφορά ως προς το ήπαρ και την εκδήλωση ηπατίτιδας.

Πώς μεταδίδεται ο αδενοϊός;
Η μετάδοση του αδενοϊού γίνεται εύκολα, μέσω των μολυσμένων χεριών και της επαφής με οποιαδήποτε μολυσμένη επιφάνεια ή αντικείμενο, ακόμα και με το μολυσμένο νερό. Ο χρόνος επώασης του ιού, μετά την είσοδό του στον οργανισμό, είναι 8-10 ημέρες.

Ποια η θεραπεία του; Υπάρχει εμβόλιο για τους αδενοϊούς:
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία ούτε εμβόλιο  για τους αδενοϊούς, παρά μόνο αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, όπως αντιπυρετικά, παυσίπονα, δίαιτα γαστρεντερίτιδας, αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του αναπνευστικού κ.τ.λ., ανάλογα με το όργανο που έχει προσβάλει.

Οι γονείς, με αφορμή τη μυστηριώδη νέα ηπατίτιδα, καθημερινά μας ρωτούν:
-Είναι κολλητική η «νέα» ηπατίτιδα; Η ηπατίτιδα αυτή καθ’ αυτή δεν είναι κολλητική. Κολλητικός, όμως,  είναι ο αδενοϊός ή ο κορονοϊός  που πιθανόν ενέχεται στην αιτιολογία της. Η ηπατίτιδα είναι απώτερη επιπλοκή, έπειτα από τη λοίμωξη, που δεν είναι βέβαιο ότι πάντα  συμβαίνει.
-Τα παιδιά μας δεν έχουν εμβολιαστεί κατά της ηπατίτιδας; Τα παιδιά έχουν κάνει εμβόλια για πολύ συγκεκριμένους ιούς  της ηπατίτιδας (Α και Β), οι οποίοι δεν είναι αυτοί που ενέχονται στα συγκεκριμένα περιστατικά. Οπότε ο εμβολιασμός για αυτούς τους ιούς δεν προσφέρει προστασία έναντι της συγκεκριμένης ηπατίτιδας.
-Υπάρχει περίπτωση τα νέα αυτά περιστατικά ηπατίτιδας να σχετίζονται με εμβόλιο κατά του κορονοϊού; Τα περισσότερα περιστατικά αυτής της ηπατίτιδας που έχουμε μέχρι στιγμής αφορούν σε παιδιά κάτω των 5 ετών, τα οποία είναι όλα ανεμβολίαστα. Αυτές οι ηλικίες, όπως ξέρουμε, δεν έχουν ακόμα πρόσβαση στον εμβολιασμό. Αντίθετα, σε αρκετά από αυτά τα περιστατικά υπήρχε στο ιστορικό λοίμωξη με κορονοϊό, γεγονός που θέτει προβληματισμό για το κατά πόσο ο κορονοϊός συσχετίζεται με την εξέλιξη σε ηπατίτιδα, ως μια μορφή απώτερης επιπλοκής «νόσου μακράς Covid» ή Long Covid, όπως αλλιώς είναι γνωστή.
Πώς θα προστατευτούν τα παιδιά μας; Δυστυχώς, αν τα αίτια αυτών των περιστατικών ηπατίτιδας είναι αμιγώς ιογενή, η μόνη προστασία, από τη στιγμή που δεν υπάρχει εμβόλιο, είναι η πρόληψη:

• Η τήρηση των γενικότερων μέτρων υγιεινής, δηλαδή το καλό πλύσιμο των χεριών, η απολύμανση των δυνητικά μολυσμένων επιφανειών και η αποφυγή της επαφής με τα σταγονίδια των εκκρίσεων του πάσχοντος.
• Η καλή διατήρηση της υγείας και του ανοσοποιητικού συστήματος, που σημαίνει σωστή διατροφή και καλή ποιότητα ύπνου.
• Επειδή αφορά παιδιά κυρίως 2-5 ετών, που συνήθως παρακολουθούν βρεφονηπιακό σταθμό και εκτίθενται σε συχνές λοιμώξεις με ένα ανώριμο ακόμη ανοσοποιητικό, είναι σημαντικό να δίνεται στα παιδιά χρόνος στο σπίτι να αναρρώνουν από τις συνήθεις λοιμώξεις που τα προσβάλλουν, ώστε να μην εξαντλείται το ανοσοποιητικό τους.

Η Άννα Παρδάλη είναι Παιδίατρος ΜD, MSc Αναπτυξιακή υγεία Παιδιού και Εφήβου, Επιστημονικός συνεργάτης Β’ Παιδιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ, Μέλος του ΔΣ Ένωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής  .
Τηλ: 2106205980, 6944708448
www.annapardali.gr