Πολλοί γονείς έχουν ακούσει με έκπληξη, και ίσως και με δυσπιστία, τον παιδίατρο να σκιαγραφεί την προσωπικότητα του μωρού τους από τις πρώτες κιόλας επισκέψεις! Κι όμως, κάθε νεογέννητο έχει την ιδιοσυγκρασία του, τον δικό του τρόπο συμπεριφοράς, που καθορίζει πώς αντιδρά σε διάφορες καταστάσεις και πώς εκφράζει τα συναισθήματά του. Τα χαρακτηριστικά της ιδιοσυγκρασίας περιλαμβάνουν το επίπεδο δραστηριότητας ενός μωρού, την προσαρμοστικότητα, την ευαισθησία και την ποιότητα της διάθεσής του. Αδρά περιγράφονται τρεις τύποι προσωπικότητας, ο εύκολος, ο βραδυφλεγής και ο δύσκολος.
Εύκολη ιδιοσυγκρασία
Περίπου το 40% των μωρών και των παιδιών έχουν «εύκολη» ιδιοσυγκρασία, που σημαίνει ότι άνετα προσεγγίζουν και προσαρμόζονται σε νέες καταστάσεις, έχουν σταθερό ρυθμό ύπνου, εγρήγορσης και διατροφής και η διάθεσή τους είναι γενικότερα θετική. Αναμενόμενα, οι γονείς αυτών των μωρών νιώθουν απόλυτα αποτελεσματικοί.
Δύσκολη ιδιοσυγκρασία
Ένα 10% των μωρών και των παιδιών έχουν «δύσκολη» ιδιοσυγκρασία, που σημαίνει ότι αποσύρονται ή προσαρμόζονται αργά σε νέες καταστάσεις, έχουν έντονες αντιδράσεις, ακανόνιστο ρυθμό ύπνου, εγρήγορσης και διατροφής, ενώ η διάθεσή τους είναι μάλλον αρνητική. Μπορεί να παρουσιάζουν συχνά και μεγάλα επεισόδια κλάματος. Οι γονείς αυτών των μωρών ίσως αμφιβάλλουν για τις ικανότητές τους και αναρωτιούνται τι κάνουν λάθος. Πάντως, ο όρος «δύσκολο» για ένα μωρό παραβλέπει ορισμένα αξιόλογα χαρακτηριστικά, όπως την αποφασιστικότητα, τον δυναμισμό και την επιμονή. Παρόλα αυτά, χρησιμοποιείται, διότι έχει κατοχυρωθεί στην επιστημονική ορολογία.
Βραδυφλεγής ιδιοσυγκρασία
Ένα άλλο 5 με 10% των μωρών και των παιδιών είναι «βραδυφλεγή», δηλαδή αποσύρονται ή προσαρμόζονται αργά σε νέες καταστάσεις, έχουν χαμηλό επίπεδο δραστηριότητας και κάπως αρνητική διάθεση. Δεν τους αρέσει να πιέζονται για νέες εμπειρίες, ενώ είναι ντροπαλά και ευαίσθητα.
Τέλος, περίπου 40% των μωρών και των παιδιών δεν συμβαδίζουν με κάποια από τις παραπάνω κατηγορίες και παρουσιάζουν συνδυασμό χαρακτηριστικών.
Προωρότητα
Παρότι πολλές πτυχές τού χαρακτήρα ενός μωρού είναι εγγενείς, στα πρόωρα βρέφη καθυστερούν να εμφανιστούν. Γι’ αυτόν το λόγο, δεν εκφράζουν τις ανάγκες τους, όπως η πείνα, η κούραση και η αναστάτωση, τόσο ξεκάθαρα όσο τα τελειόμηνα νεογνά. Επιπλέον, μπορεί να είναι περισσότερο ευαίσθητα στο φως, στους ήχους και στα αγγίγματα για αρκετούς μήνες. Αυτές οι αντιδράσεις θα εξαφανιστούν σταδιακά και η προσωπικότητα του μωρού θα κάνει την εμφάνισή της.
Χαμηλό βάρος γέννησης
Βρέφη με χαμηλό βάρος γέννησης (< 2.500gr), ακόμα κι αν είναι τελειόμηνα, μπορεί επίσης να έχουν μειωμένη αντιδραστικότητα. Αρχικά, ίσως να κοιμούνται περισσότερο και να μη δείχνουν μεγάλη εγρήγορση. Ύστερα από μερικές εβδομάδες φαίνεται να ξυπνούν και να τρώνε παραπάνω, αλλά παραμένουν ανήσυχα και υπερευαίσθητα σε ερεθίσματα ανάμεσα στα γεύματα. Αυτή η ευερεθιστότητα μπορεί να διαρκέσει κάποιους μήνες, μέχρι να μεγαλώσουν και να ωριμάσουν περισσότερο.
Κάθε μωρό θα εκδηλώσει πολλά και μοναδικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες της ζωής του και η ανακάλυψή τους είναι πηγή ενθουσιασμού για τους γονείς. Μπορεί να είναι γεμάτο ενέργεια και ένταση ή αντίθετα πολύ ήρεμο. Μπορεί να είναι διστακτικό σε μια νέα εμπειρία, όπως το πρώτο μπάνιο, ή να εκδηλώνει ευχαρίστηση. Θα βρούμε στοιχεία της προσωπικότητας του μωρού μας σε ό,τι κάνει, από τον ύπνο μέχρι το κλάμα. Εάν δώσουμε προσοχή σε αυτά τα σημάδια, θα μάθουμε να ανταποκρινόμαστε κατάλληλα στην ιδιοσυγκρασία του.
Η ιδιοσυγκρασία του μωρού μας θα επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο το μεγαλώνουμε, αλλά και τα συναισθήματά μας, από τις πρώτες κιόλας μέρες της ζωής του. Αν είχαμε συγκεκριμένη άποψη για το μεγάλωμα των παιδιών πριν από τη γέννηση, τώρα χρειάζεται να εκτιμήσουμε κατά πόσο αυτή εναρμονίζεται με το χαρακτήρα του νέου μέλους της οικογένειάς μας. Το ίδιο ισχύει και για τις απόψεις των «ειδικών», από βιβλία και περιοδικά μέχρι συγγενείς και φίλους, για τον «σωστό τρόπο» να μεγαλώνεις ένα παιδί. Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει σωστός τρόπος ανατροφής, που να ταιριάζει σε όλα τα παιδιά. Χρειάζεται να χαράξουμε τις δικές μας γραμμές, βασιζόμενοι στη μοναδική προσωπικότητα του κάθε παιδιού, στις προσωπικές μας πεποιθήσεις και στις συνθήκες της οικογενειακής μας ζωής. Το σημαντικό είναι να ανταποκριθούμε στην ιδιαιτερότητα του παιδιού μας εξαρχής, χωρίς να το εγκλωβίζουμε. Η μοναδικότητα κάθε παιδιού είναι η δύναμή του και εφόσον τη σεβαστούμε θα βάλουμε τα θεμέλια για υψηλή αυτοεκτίμηση και ισορροπημένες διαπροσωπικές σχέσεις.
Η Μαρία Θ. Αυγέρη είναι παιδίατρος. Μπορείτε να τη βρείτε στο maria.aygeri@gmail.com και στο 694579225.
