Η Χριστίνα Κατσιαδάκη και η ‘Εφη Σκρομπόλα, με πολύχρονη πείρα στο χώρο του κινηματογράφου, είναι οι δημιουργοί πίσω από τη δωρεάν εφαρμογή «Διαδρομές 1821 – Η Ελληνική Επανάσταση», στην οποία θα βρείτε μικρά και ευσύνοπτα κείμενα για την Πελοπόννησο, σε μορφή podcast. Στόχος των δύο γυναικών είναι οι πληροφορίες αυτές να φτάσουν σε ένα ευρύτερο κοινό πέρα από τους λάτρεις της Ιστορίας και, ιδανικά, να γίνουν εργαλείο στα χέρια εκπαιδευτικών στην προσπάθειά τους να κάνουν τη διδασκαλία ελκυστική συνδέοντας τον τόπο με το αφήγημα. Άλλωστε, η Ελληνική Επανάσταση είναι μια ιστορική περίοδος ακόμη εν μέρει άγνωστη. Νομίζουμε ότι έχουμε μάθει τόσα πολλά από τα σχολικά μας χρόνια. Όμως υπάρχουν πολλές αφανείς πτυχές αυτής της περίπλοκης και συναρπαστικής εποχής που οδήγησε στο σχηματισμό του ελληνικού κράτους. Η 200η επέτειος είναι η ιδανική ευκαιρία να επισκεφθουμε εκ νέου αυτήν την περίοδο. Η κοινωνία και η ιστορική έρευνα έχουν εξελιχθεί και 200 χρόνια μας έχουν δωρίσει τη σοφία να προσεγγίσουμε την Επανάσταση με το σεβασμό και το θαυμασμό που του αξίζει, ξεπερώντας κάθε τυφλή προκατάληψη. Ας δούμε τι μας είπαν οι δυο δημιουργοί.
Χριστίνα Κατσιαδάκη
Έφη και Χριστίνα, καλησπέρα! Καταρχάς, συστηθείτε στο κοινό του Τaλκ.
Χ.Κ. Μετά το σχολείο σπούδασα Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κάτι στο οποίο με την εφαρμογή μας επιστρέφω μετά από πολλά χρόνια. Σπούδασα κινηματογράφο στο Λονδίνο και για πολλά χρόνια εργαζόμουν στην Ελλάδα στον τομέα της παραγωγής. Από το 2012 ζω και εργάζομαι στο Μόντρεαλ στον Καναδά. Πριν μερικά χρόνια με την Έφη αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε την Mitos Productions. Οι Διαδρομές 1821 είναι επισήμως η πρώτη μας παραγωγή.
Ε.Σ. Παιδί της ελληνική επαρχίας, σπούδασα στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ. Εκμεταλλεύτηκα την διπλή μου ιθαγένεια και ταξίδεψα μέχρι το Μόντρεαλ για ένα Μεταπτυχιακό στον Κινηματογράφο. Από το 2005 εργάζομαι στο τομέα της παραγωγής ταινιών. Με την Χριστίνα μπήκαμε στην περιπέτεια δημιουργίας μιας εταιρείας από κοινού, με στόχο να παραμένουμε δημιουργικές και ενεργές.
Τι ακριβώς είναι οι «Διαδρομές 1821 – Η Ελληνική Επανάσταση» και σε ποιους απευθύνεται το project;
Χ.Κ. / Ε.Σ. Οι Διαδρομές 1821 -Η Ελληνική Επανάσταση είναι μία εφαρμογή για iphone και Android που λειτουργεί ως ξεναγός στην Ελληνική Επανάσταση. Μέσα από 50, προς το παρόν, ηχητικά κλιπ θέλαμε να προσεγγίσουμε γνωστές και άγνωστες πτυχές της Επανάστασης. Το project απευθύνεται σε όποιον ενδιαφέρεται για την ιστορία, ανεξαρτήτως ηλικίας ή γνώσεων.
Πώς είχατε την ιδέα και πώς προχωρήσατε στην υλοποίησή της; Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε στην πορεία και πώς τις ξεπεράσατε;
Χ.Κ. Είχαμε την ιδέα πριν πολύ καιρό, όταν σε όλους το 2021 φαινόταν πολύ μακρυά. Ξεκίνησε από τις δικές μας αναμνήσεις να ταξιδεύουμε με το αυτοκίνητο, να βλέπουμε τα τοπία και να ακούμε ιστορίες. Το επόμενο βήμα ήταν να επιλέξουμε τους κατάλληλους συνεργάτες. Η ομάδα της SimpleApps που σχεδίασε την εφαρμογή, μας βοήθησε να καταλήξουμε στη δομή και την χρηστικότητα. Αισθητικά θέλαμε από τη μία να βασιστούμε στις γνωστές μας εικόνες, αλλά με μία φρέσκια ματιά και αυτό ανέλαβαν να το φέρουν εις πέρας Τα Μαύρα Γίδια. Οι μόνες δυσκολίες είχαν να κάνουν με την χρηματοδότηση. Η εφαρμογή δημιουργήθηκε με την γενναιόδωρη χορηγία του Ιδρύματος Ιωάννη Φ. Κωστοπούλου και αυτή την περίοδο είμαστε σε αναζήτηση συμπληρωματικής χρηματοδότησης ώστε να εντάξουμε περισσότερα σημεία και, ελπίζουμε και έκδοση στα αγγλικά.
Ε.Σ. Η αρχική ιδέα ανήκει στην Χριστίνα. Τολμώ να πω πως όταν την συζητήσαμε για πρώτη φορά, δεν ήμουν καθόλου αισιόδοξη ότι θα βρίσκαμε χρηματοδότηση. Ωστόσο, το project ευόδωσε και είναι διαθέσιμο για το κοινό δωρεάν. Δυσκολίες είχαμε να αντιμετωπίσουμε λόγω των συνθηκών, δηλαδή τη διαφορά της ώρας που δεν διευκόλυνε τα ραντεβού μας, την πανδημία που μας ανάγκαζε να εργαστούμε από το σπίτι παρέα με τα παιδιά μας, την κούραση που συσσωρεύεται από τις επαγγελματικές/οικογενειακές μας υποχρεώσεις και δεν μας επιτρέπουν πολλές φορές να αφιερώσουμε τον χρόνο που θέλουμε στα δικά μας project το βράδυ. Για να ξεπεράσουμε τους σκοπέλους μας, προσπαθήσαμε να δείξουμε υπομονή, κατανόηση και αισιοδοξία.
Ποιοι έκαναν την ιστορική έρευνα και έγραψαν τα κείμενα και πώς εργάστηκαν; Πώς καθίσταται εφικτή η σύνδεση του τόπου με το αφήγημα;
Χ.Κ. Οι ιστορικοί μας συνεργάτες είναι ο Βαγγέλης Σαράφης και ο Σάκης Δημητριάδης, δύο νέοι ιστορικοί που αμέσως “έπιασαν” την ουσία αυτού που προσπαθούμε να κάνουμε. Η γνώση τους γύρω από την εποχή είναι τόσο ουσιαστική και ευρεία, που σε δύο παραγράφους μπορούν να εξηγήσουν σύνθετα φαινόμενα, ακριβώς γιατί η γνώση τους είναι τόσο ουσιαστική και εις βάθος. Για να πετύχουμε τη σύνδεση με συγκεκριμένη σημεία, ήμασταν υποχρεωμένοι να επιλέξουμε γεγονότα που μπορούσαν να τοποθετηθούν γεωγραφικά και μάλιστα στην Πελοπόννησο, αφήνοντας έξω από τις επιλογές μας κάποιες κατηγορίες γεγονότων, όπως για παράδειγμα τις διπλωματικές εξελίξεις.
Ε.Σ. Επίσης, σημαντικό τμήμα της έρευνας έκανε η Χριστίνα, μαζί με δύο επιπλέον νέους ερευνητές, τον Σπύρο Λουμάκη και την Αγγελική Κοτσόβολου. Κατάφεραν να «δαμάσουν» τα πιο γνωστά γεγονότα της περιοχής (Μάχες, Εθνοσυνελεύσεις, κ.λπ.), να τα συνδέσουν με τον τόπο και να τα προσεγγίσουν μέσω της λογικής του podcast.
Γιατί επιλέξατε μόνο την Πελοπόννησο; Θέλετε μελλοντικά να επεκταθείτε και σε άλλες περιοχές της σημερινής Ελλάδας;
Χ.Κ./E.Σ. Επιλέξαμε την Πελοπόννησο λόγω της ποικιλίας των γεγονότων που μπορούσαμε να εντάξουμε στην εφαρμογή: πολεμικά, πολιτικά, κοινωνικά, γνωστά και άγνωστα. Στο μέλλον θα θέλαμε να επεκτείνουμε την εφαρμογή και σε άλλες περιοχές. Είναι κάτι το οποίο συζητάμε και ελπίζουμε να μπορέσουμε να το υλοποιήσουμε σύντομα.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας podcast από τα 50 και γιατί;
Χ.Κ. Τα δύο αγαπημένα μου είναι αυτά που έχουν να κάνουν με τους πρόσφυγες, Η εγκατάσταση των προσφύγων στον Ισθμό και Οι πρόσφυγες στο Ναύπλιο. Συνήθως εστιάζουμε στις μάχες και στο ηρωικό κομμάτι της Επανάστασης και ξεχνάμε πόσο πρέπει να υπέφερε ο άμαχος πληθυσμός, οι γυναίκες και τα παιδιά. Η Επανάσταση δεν είναι μία σειρά από μάχες, αλλά χρόνια ολόκληρα πολέμου και καταστροφής. Παιδιά έμειναν ορφανά, γυναίκες χήρες. Δεν είναι ευχάριστα γεγονότα, αλλά μας δίνουν μία ολοκληρωμένη εικόνα της εποχής.
E.Σ. Με ενθουσιάζει το απόσπασμα Η Σχολή του Μυστρά (Λακωνία) που περιγράφει την περίφημη Σχολή Γιατράκου που ειδικευόταν στην εκπαίδευση εμπειρικών γιατρών. Είναι μια από τις πτυχές της περιόδου που δεν γνώριζα και με μεγάλη χαρά ανακάλυψα! Επίσης, με συγκινεί πολύ από τη Μεσσηνία το απόσπασμα Η Μάχη της Σφακτηρίας. Ο συνδυασμός του δυσοίωνου ονόματος και της ανέλπιστης εξόδου του πλοίου Άρης μού προκαλεί ακόμη μια παιδιάστικη σχεδόν αγωνία.
Πώς θα μπορούσαν γονείς και εκπαιδευτικοί να «εκμεταλλευτούν» την πλατφόρμα, ώστε να κάνουν πιο ελκυστική και κυρίως πιο αποδοτική τη διδασκαλία της ιστορίας;
Χ.Κ. Πρώτα από όλα η εφαρμογή είναι ένα διαφορετικό μέσο. Αυτό από μόνο του μπορεί να κινήσει το ενδιαφέρον των μαθητών. Αυτό που προσπαθήσαμε ήταν να έχουμε μία ισορροπία σε μάχες που σίγουρα υπάρχουν στα σχολικά βιβλία και γεγονότα λιγότερα γνωστά. Αυτό θα μπορούσε να ανοίξει μία συζήτηση προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Και βέβαια, ας μην ξεχνάμε το χιούμορ.
Ε.Σ. Η εφαρμογή «ανοίγει» ένα παράθυρο σε πτυχές που δεν είναι τόσο γνωστές (π.χ. προσφυγικό, η θέση της γυναίκας, ιατρική περίθαλψη, αναδιανομή της γης, κλπ) και που δεν υπάρχουν στα σχολικά βιβλία. Ενδεχομένως, γονείς και εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να την εκμεταλλευτούν συμπληρωματικά στην εκπαιδευτική διαδικασία και να δημιουργήσουν διάλογο. Επίσης, η εφαρμογή μπορεί να συνδυαστεί με ταξίδι και διακοπές στην Πελοπόννησο καθιστώντας έτσι την γνώση πιο ελκυστική και εύκολη!
Αλήθεια, εσείς τι θυμάστε από τη σχολική ιστορία; Πιστεύετε ότι είναι δυνατόν να αλλάξει η (αρνητική) εικόνα που έχει ο μέσος μαθητής για το μάθημα;
Χ.Κ. Εγώ λάτρευα την ιστορία, οπότε δεν είμαι καλό παράδειγμα. Αλλά σίγουρα ο μόνος τρόπος να αλλάξει η εικόνα ενός βαρετού, άχρηστου μαθήματος που έχουν πολλοί μαθητές έχουν για την ιστορία, είναι να την συνδέσουμε με την πραγματική ζωή. Με προσωπικές ιστορίες, τοπωνύμια, λογοτεχνικά έργα, πρωτογενείς πηγές. Πράγματα που οδηγούν σε ουσιαστική κατανόηση και σε διάλογο. Η ιστορία δεν μελετά το παρελθόν. Μελετά τους ανθρώπους στο παρελθόν. Καμιά φορά το ξεχνάμε. Και βεβαια, ας μην ξεχνάμε το χιούμορ.
Ε.Σ. Από το σχολείο θυμάμαι ότι ο ενθουσιασμός του καθηγητή επηρέαζε την στάση μου απέναντι στην Ιστορία. Ως «τριτοδεσμίτισσα», αγαπούσα τα θεωρητικά μαθήματα, αλλά αυτό το κάτι παραπάνω το έδινε η στάση του ίδιου του καθηγητή απέναντι στο αντικείμενό του. Συμφωνώ με την Χριστίνα ότι οι προσωπικές/καθημερινές ιστορίες και η συσχέτιση του παρελθόντος με το παρόν θα βοηθούσαν να αλλάξει η αρνητική εικόνα.
Ως μαμάδες, πώς προσεγγίζετε τα παιδιά σας για να τους «διδάξετε» ιστορία;
X.K. Νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος είναι να ξεκινάμε από την ιστορία της ίδιας της οικογένειάς μας. Από πού ήρθαμε εμείς, οι γονείς μας, οι παππούδες μας. Αν το καλοσκεφτούμε, με κάποιο τρόπο όλους μας έχουν επηρεάσει ιστορικά γεγονότα, και αυτό πάντα εντυπωσιάζει τα παιδιά. Ο γιος μου είχε εντυπωσιαστεί που και οι δύο μου παππούδες (τους οποίους βέβαια δεν έχει γνωρίσει ποτέ) πολέμησαν στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι η ιστορία δεν γίνεται κάτι μακρινό και απρόσιτο, αλλά κάτι που μας έχει επηρεάσει όλους. Τα παιδιά πάντα ρωτάνε. Απλώς, οι ερωτήσεις τους δεν ταιριάζουν με αυτά που έχουμε εμείς στο μυαλό μας ότι πρέπει σώνει και καλά να τους πούμε. Αν θέλουμε να ενδιαφερθούν για κάποιο θέμα, νομίζω ότι πρέπει να τα αφήσουμε να μας καθοδηγήσουν. Τα συμπεράσματα τους πολλές φορές είναι αναπάντεχα και αξιοθαύμαστα.
Ε.Σ. Για να είμαι ειλικρινής, τα κορίτσια μου είναι μικρά ακόμα (2 και 4) και δεν έχουμε «εισέλθει» στον κόσμο του παρελθόντος… Μόνο μέσω της μυθολογίας. Οι παιδικές παραστάσεις και τα ταξίδια θα ήταν μια καλή προσέγγιση, αλλά η πανδημία δεν μας το επέτρεψε φέτος. Ανυπομονώ ωστόσο! Είναι μια ευκαιρία και για εμένα να «ξαναεπισκεφτώ» την Ιστορία.
Τέλος, τι πιστεύετε ότι έχουν προσφέρει ή θα προσφέρουν στους Έλληνες οι εορτασμοί, με ποικίλους τρόπους, της επετείου των 200 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης; Θα βγει κάτι θετικό από όλο αυτό;
Χ.Κ. Η χρονιά δεν έχει τελειώσει βέβαια, και η πανδημία σίγουρα δυσκολεύει τα πράγματα, αλλά νομίζω ότι χάνουμε όσο περνάνε οι μήνες μια ευκαιρία να δούμε την Επανάσταση με μία άλλη ματιά, πιο σύγχρονη και κάπως πιο δημιουργική. Πιστεύοντας ότι την προσεγγίζουμε με σεβασμό, τελικά απλά την αντιμετωπίζουμε με φόβο. Έχει μείνει λίγο σαν γκραβούρα στις σχολικές τάξεις, δεν έχει έρθει στο σήμερα. Η επέτειος των 200 χρόνων είναι μία ευκαιρία να αλλάξει αυτό και ας ελπίσουμε να μην χαθεί. Από την άλλη λόγω της πανδημίας, το κοινό μπορεί να έχει πρόσβαση σε ομιλίες και συνέδρια με εξαιρετικό ενδιαφέρον και κορυφαίους επιστήμονες.
Ε.Σ. Η Ιστορία δεν είναι ένα Μέγαρο το οποίο μπορούμε να επισκεφτούμε στις επετείους και να θαυμάσουμε. Η Ιστορία είναι ένα γιατί, το οποίο επεκτείνεται, χτίζεται και γκρεμίζεται συνεχώς . Οι επέτειοι προσφέρουν την ευκαιρία να αναστοχαστούμε με νέα ιδεολογικά και επιστημονικά εργαλεία μια εποχή και να δημιουργήσουμε νέες συνδέσεις και συμπεράσματα. Είναι σημαντικό, ωστόσο, να υπάρχει μια ποικιλία προσεγγίσεων και να μένουμε «ανοικτοί» σε διαφορετικές ερμηνείες.
Θα βρείτε τις «Διαδρομές 1821 – Η Ελληνική Επανάσταση»:
Appstore https://apps.apple.com/app/id1558654792
PlayStore https://play.google.com/store/apps/details…
Ιστοσελίδα: www.diadromes1821.org
Podcast: https://www.buzzsprout.com/1736290
Instagram: @diadromes21
