Με τον στρατηγό έχουμε μεγάλη ιστορία. Διασταυρωνόμαστε από τη δεκαετία του ‘70. Πρώτα μας σύστησε ο Σεφέρης στις Δοκιμές Β. Αναζήτησα ταχύτατα τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη στις εκδόσεις Γαλαξίας με το γαλαζωπό εξώφυλλο, έτσι όπως τα είχε ταχτοποιήσει ο Γιάννης Βλαχογιάννης και διάβασα το πυκνό κείμενο, πυρετικά γραμμένο. Δυνατή προσωπικότητα ο στρατηγός!
Μετά τον συνάντησα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Το πορτρέτο τον δείχνει λεβεντάνθρωπο. Σε κάποια αίθουσα πρόσεξα μερικές εικόνες, τα κάδρα όπως τις ονομάζει, που είχαν γίνει με προτροπή του, είδα λίγα προσωπικά του αντικείμενα, τον ταμπουρά, το τάσι και το λαγήνι του για το νερό.
Πέρασαν χρόνια και βιβλία…
Μια μέρα έκανα βόλτα στη γειτονιά του και τον αντάμωσα ορειχάλκινο να στέκεται κοντά στο Θέατρο του Διονύσου, στην είσοδο των Αναφιώτικων.
Αυτή η τελευταία συνάντηση κατέληξε να γίνει βιβλίο για παιδιά το 2007. Σ’ εκείνο το βιβλίο παρουσίαζα τη ζωή του, τις ιδέες και τη δράση του, σχολίασα την ιδιορρυθμία της γλώσσας και συνέδεσα ό,τι μπόρεσα με στοιχειώδη διεθνή γεγονότα της εποχής του. Οι εικόνες ήταν απούσες.
Η τελευταία μας επαφή ήταν στο γραφείο των εκδόσεων Καπόν, που ‒τι σύμπτωση!‒ βρίσκεται στην οδό Μακρυγιάννη 23-27. Σ’ εκείνη τη συνάντηση με τη Ραχήλ Καπόν είχαμε άλλα να πούμε. Όμως, κουβέντα στην κουβέντα, φτάσαμε και στον Μακρυγιάννη. Οι εκδόσεις Καπόν είχαν βγάλει λίγα χρόνια πριν τον κατάλογο της έκθεσης των εικόνων Μακρυγιάννη/Ζωγράφου που είχε διοργανώσει η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη και είχαν από καιρό στον νου τους να κάνουν κάτι μ’ αυτές τις εικόνες για παιδιά και νέους. Χωρίς πολλά πολλά, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα βιβλίο και έπρεπε να βρούμε πώς θα αναδείξουμε τον πλούτο τους, τις λεπτομέρειες που θα τις έκαναν ενδιαφέρουσες. Η Ραχήλ πρότεινε να δοκιμάσουμε τον διάλογο. Η ιδέα των διαλόγων συνδυάστηκε με τη συγγραφική φαντασία και βρήκε την παιδαγωγική της εφαρμογή…
Στο βιβλίο 24 εικόνες για την Επανάσταση του 1821. Μακρυγιάννης & Ζωγράφος, ένας αγωνιστής και ένας καλλιτέχνης, ο αναγνώστης διαβάζει όσα φαντάστηκα να κουβεντιάζω με κάποιο παιδί. Εκείνο που φυσικά δεν ξέρει είναι ότι υπήρξαν πολλοί ακόμη διάλογοι, αληθινοί αυτή τη φορά! Ήταν οι συζητήσεις με τη Φωτεινή Ασημακοπούλου, καθηγήτρια Σύγχρονης Ιστορίας στο ΕΚΠΑ και επιστημονική επιμελήτρια του βιβλίου, και άλλους ιστορικούς και Μακρυγιαννιστές, που χάρη στις μελέτες τους βοήθησαν να ξεμπερδευτούν πολλά δύσκολα ζητήματα ώστε να γραφτούν απλά και κατανοητά θέματα που δεν βρίσκονται στα σχολικά βιβλία. Ήταν οι μακριές κουβέντες με τον Μωυσή Καπόν, ο οποίος συνέλαβε την ιδέα να απομονώσει λεπτομέρειες πάνω στις οποίες στήνονται οι διάλογοι και να σχεδιάσει σελίδες εικαστικά άψογες και παιδαγωγικά ερεθιστικές! Και δεν ξεχνώ τις τηλεφωνικές συνδιαλέξεις και την ανταλλαγή ηλεκτρονικών επιστολών με τον Νίκο Χαροκόπο ο οποίος έκανε τη φιλολογική επιμέλεια.
Τελικά, για να γραφτεί ένα βιβλίο σαν τις 24 εικόνες και να μην είναι βαρετό, εκτός από διάβασμα, έρευνα, πρωτοτυπία, χρειάζονται πολλά με πρώτη και κύρια τη συνεργασία. Η δική μας ήταν απίστευτα γόνιμη!
Στις σελίδες του βιβλίου παρουσιάζονται οι είκοσι τέσσερις πίνακες που δημιουργήθηκαν με την καθοδήγηση του στρατηγού Μακρυγιάννη από τον λαϊκό ζωγράφο Δημήτριο Ζωγράφο και αφηγούνται γεγονότα της Επανάστασης, από την έναρξή της μέχρι την ανεξαρτησία της Ελλάδας το 1830. Παρακολουθώντας τον κάθε διάλογο, ο αναγνώστης περιηγείται με μοναδικό τρόπο στον Αγώνα του 1821, ανακαλύπτοντας αθέατες πτυχές της Επανάστασης και της εποχής της. Διαβάστε είκοσι τέσσερις υποθετικούς διαλόγους με παιδιά και νέους, βασισμένους στη φυσική περιέργεια και την παρατηρητικότητα τους, που προτείνουν μια διαδρομή αποκρυπτογράφησης και ερμηνείας του κόσμου των εικόνων του Μακρυγιάννη και αξιοποιούν τον πλούτο των λεπτομερειών κάθε εικόνας —τα πρόσωπα, την τοπογραφία και τη στρατηγική των μαχών, τις πολιορκίες και τις ναυμαχίες, τον οπλισμό, την ενδυμασία, αλλά και τα χρώματα και την τεχνική του ζωγράφου.
Η Μαρίζα Ντεκάστρο είναι παιδαγωγός και συγγραφέας. Το βιβλίο της «24 εικόνες για την Επανάσταση του 1821. Μακρυγιάννης και Ζωγράφος, ένας αγωνιστής και ένας καλλιτέχνης» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καπόν.
