Όπως οι περισσότεροι, έτσι κι εγώ, τηρώντας όλα τα μέτρα, βίωνα τον κορονοϊό σαν κάτι που συμβαίνει γύρω μου, αλλά όχι σε μένα. Όταν λοιπόν άρχισα να αισθάνομαι τρομερά άσχημα, με μυοσκελετικό πόνο, κόπωση αλλά και απώλεια γεύσης και όσφρησης, δεν ήθελα να πιστέψω ότι συνέβαινε αυτό σε εμένα ‒σε εμάς‒, ο σύζυγος με τα ίδια συμπτώματα, τα παιδιά με λίγο συνάχι και γκρίνια κυρίως. Το θετικό τεστ απλά επισφράγισε αυτό που ήδη ξέραμε. Για πολλές μέρες ήμαστε στην ίδια σταθερή κατάσταση, όταν ξαφνικά εγώ άρχισα να βελτιώνομαι και ο σύζυγος να χειροτερεύει. Πυρετός, χαμηλός κορεσμός οξυγόνου και εξάντληση ήταν τα καμπανάκια του κινδύνου που, σε συνεννόηση με το γιατρό μας, μας οδήγησαν στο να καλέσουμε το ασθενοφόρο.
Δύσκολο να βλέπεις τον άνθρωπό σου να φεύγει μόνος του για το νοσοκομείο, μη γνωρίζοντας πότε και αν θα τον ξαναδείς, ενώ τα παιδιά να κλαίνε και ρωτάνε πότε θα γυρίσει ο μπαμπάς. Ευτυχώς, για εμάς μετά από οχτώ δύσκολες μέρες, η περιπέτεια έληξε και ο μπαμπάς γύρισε στο σπίτι, έχοντας ξεπεράσει την πνευμονία και τον κίνδυνο, ανακουφισμένος αλλά και εμφανώς ταλαιπωρημένος. Αυτό που πάνω απ’ όλα έχουμε κρατήσει είναι την ευγνωμοσύνη για το ότι είμαστε όλοι καλά και το ξεπερνάμε, καθώς και την αγάπη που λάβαμε από φίλους και γνωστούς. Ωστόσο, αντιμετωπίσαμε και κριτική σχετικά με το πώς κολλήσαμε και με το αν προσέχαμε, καθώς και φόβο, ιδιαίτερα τώρα, που έχουμε ξεπεράσει πια τη νόσο, μα πολύς κόσμος φοβάται να έρθει σε επαφή μαζί μας, ακόμα και με όλα τα μέτρα προστασίας.
Covid Shaming-Το στίγμα
Έχει παρατηρηθεί πλέον παγκοσμίως ότι οι άνθρωποι που νοσούν από Covid-19 κατηγορούνται με κάποιον τρόπο ότι «φταίνε» που αρρώστησαν, ότι δεν ήταν αρκετά προσεκτικοί, ότι δεν φρόντισαν αρκετά για τον εαυτό τους αλλά και για τη δημόσια υγεία. Στα σχολεία, στα εργασιακά περιβάλλοντα, σε διάφορες ομάδες και φυσικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πολλοί είναι έτοιμοι να επιτεθούν, να κρίνουν και να καταδικάσουν. Παράλληλα, όσοι νοσούν αντιμετωπίζονται με φόβο και ακόμα και μετά την ίαση περιθωριοποιούνται. Οι γύρω τους τους αποφεύγουν. Πολλοί δεν πλησιάζουν ούτε καν τα παιδιά που επιστρέφουν στο σχολείο, έπειτα από καραντίνα λόγω νόσου ή λόγω επαφής με νοσούντα.
Οι κίνδυνοι για την ψυχική αλλά και τη δημόσια υγεία
Η περιθωριοποίηση και η στοχοποίηση των ασθενών ή πρώην ασθενών με Covid-19 επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τους ίδιους, αλλά και τις οικογένειές τους. Έχοντας ήδη βιώσει την ανασφάλεια και τον φόβο που προκαλεί η διάγνωση, και την ταλαιπωρία (σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό) από την ίδια την ασθένεια, έχουν να αντιμετωπίσουν και την ντροπή, την απομόνωση και την αποφυγή. Αυτό αυξάνει το στρες και επιβαρύνει τους ανθρώπους αυτούς, επιφορτίζοντας την εμπειρία τους ακόμα πιο αρνητικά. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να αντιληφθούμε πώς όλα αυτά μπορεί να είναι εν δυνάμει τραυματικά και να επηρεάσουν και την ψυχική υγεία των ίδιων και των οικείων τους βραχυπρόθεσμα ή και μακροπρόθεσμα.
Ο φόβος γεννάει θύτες
Παράλληλα, είναι χρήσιμο να εξετάσουμε από πού πηγάζει αυτή η συμπεριφορά και αντί να χαρακτηρίσουμε όσους εμπλέκονται στην περιθωριοποίηση/στοχοποίηση των ασθενών να προσπαθήσουμε να δούμε τους ψυχολογικούς μηχανισμούς που συνδέονται με αυτή. Δεν ωφελεί πουθενά να φανταζόμαστε ανθρώπους θύτες με κακή πρόθεση, αλλά να αντιληφθούμε και τη δική τους δυσκολία και διαδικασία, αλλιώς συμβάλλουμε στην πόλωση. Το κυρίαρχο συναίσθημα είναι ο φόβος και σε αυτόν τον φόβο συμβάλλουν καθημερινά η άγνοια και πολλά μέσα ενημέρωσης με τις υπερβολές και την κινδυνολογία που τα χαρακτηρίζει.
Ο φόβος τρέφεται πάντα και από την έλλειψη γνώσης και ουσιαστικής ενημέρωσης, οπότε αν θέλουμε πραγματικά να περιορίσουμε το συγκεκριμένο φαινόμενο θα πρέπει να ανακουφίσουμε αυτό τον φόβο μέσα από τη γνώση. Τα σχολεία και οι γονείς μπορούν να φροντίσουν να ενημερωθούν σωστά και εν συνεχεία να μιλήσουν απλά και κατανοητά στα παιδιά για τη νόσο, αλλά και για το τι πρέπει ή όχι να προσέχουν ‒όταν γνωρίζω, δεν χρειάζεται να φοβάμαι για να προστατευτώ. Παρόμοιες δράσεις ενημέρωσης θα μπορούσαν να γίνουν και σε εργασιακούς χώρους, με τη συμβολή επαγγελματιών υγείας.
Η αλήθεια για την επικινδυνότητα
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, έπειτα από καραντίνα 14 ημερών από τη διάγνωση και εφόσον πλέον δεν υπάρχουν συμπτώματα, είναι ασφαλές για όσους νόσησαν και όσους ήταν μαζί τους σε καραντίνα να βγουν έξω και να έρθουν πάλι σε επαφή τον κόσμο. Οι μάσκες και οι αποστάσεις εννοείται ότι είναι και πάλι απαραίτητες. Αλλά, αν και δεν γνωρίζουμε ακόμα πόσο ακριβώς κρατάει η φυσική ανοσία, είναι σπάνιο κάποιος να νοσήσει πολύ σύντομα μετά την ίασή του. Οπότε πιθανότατα οι πρώην ασθενείς είναι παραδόξως οι ασφαλέστερες συναναστροφές!
Η Κατερίνα Καρασάββα είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια. Θα τη βρείτε στο endiafero@gmail.com και στο 6977741416.
