Ολόκληρη η ζωή του ανθρώπου, μα και όλων των όντων και του περιβάλλοντος που συνυπάρχουν με τον άνθρωπο, αποτελεί μια ασταμάτητη ακολουθία «κύκλων» ή αλλιώς επαναλήψεων. Κύκλων που ξεκινούν, ανοίγουν και κάποια στιγμή ολοκληρώνονται και κλείνουν. Κι ύστερα ξανανοίγουν. Κι η ακολουθία επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά… Ένας κύκλος είναι η ακολουθία και η επανάληψη των εποχών στη διάρκεια του χρόνου, με τις γιορτές και τις επετείους που επαναλαμβάνονται.  Ένας άλλος είναι η ημέρα και το εικοσιτετράωρο. Άλλος η διάρκεια της μίας ώρας ή του ενός λεπτού. Η εβδομάδα είναι άλλος ένας. Το πενθήμερο με τα Σαββατοκύριακα. Αν παρατηρήσουμε καλά, θα διαπιστώσουμε ότι καθετί εμφανίζεται ξανά, πιο σύντομα ή πιο αργά. Ο τρόπος που ο άνθρωπος έχει οργανώσει τη ζωή του έχει επαναλήψεις. Κάνει κύκλους. Δίνει πολύ μεγάλη ασφάλεια η αίσθηση αυτή. Η επαναληψιμότητα φέρνει τη σιγουριά ότι τα πράγματα είναι ελέγξιμα και με κάποιον τρόπο προβλέψιμα – σε αντίθεση με τη ζωή ολόκληρη που στ’ αλήθεια δεν μπορείς ποτέ να είσαι σίγουρος για το τι σου επιφυλάσσει. Η περίοδος που διανύουμε είναι η άνοιξη. Μια άνοιξη που, ακόμα και κυριολεκτικά, καθυστέρησε να φτάσει ή έφτασε μετά από έναν πολύ βαρύ χειμώνα. Η άνοιξη, μέσω των ενεργειών που γίνονται στη φύση, μας θυμίζει ξανά και ξανά τη γέννηση και την αναγέννηση. Έρχεται η ζωή ξανά. Κάθε οργανισμός φέρνει τους απογόνους του ξεκινώντας έναν νέο κύκλο ζωής!

Η γέννηση των παιδιών
Αν έφερνα την αναλογία αυτή στο ανθρώπινο είδος, θα έλεγα ότι η άνοιξη αντιστοιχεί στη γέννηση των παιδιών μας. Κάθε παιδί που γεννιέται είναι το ξεκίνημα μιας νέας ζωής. Αν εξετάσουμε τον τρόπο λειτουργίας της φύσης, κάθε νέο λουλούδι ή δεντράκι, για να μπορέσει να ζήσει, χρειάζεται φως, νερό, έδαφος με θρεπτικά συστατικά που να μπορεί να δώσει στο δεντράκι όσα χρειάζεται για να μπορέσει να αναπτυχθεί. Είναι γεγονός ότι δεν τα καταφέρνουν όλα. Άλλα μεγαλώνουν γρήγορα, σε άλλα καθυστερεί η ανάπτυξη, άλλα δεν τα καταφέρνουν, ακόμα κι αν υπάρχει η παρέμβαση του ανθρώπου ώστε να έχουν όλα όσα χρειάζονται για να αναπτυχθούν.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τον κύκλο ζωής των ανθρώπων. Έρχονται στον κόσμο ως τα πλέον ανήμπορα πλάσματα, με μια ζωτική ανάγκη κάποιος να τα φροντίσει και να φροντίσει το περιβάλλον τους ώστε να «ανθήσουν», να μεγαλώσουν!
Μεγαλώνουν όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο; Όχι. Έχουν όλα τα παιδιά τις ίδιες ανάγκες; Φυσικά! Οι ανάγκες τους είναι ίδιες. Από τη μία είναι η κάλυψη αυτών του σώματος, η φροντίδα του σώματος (τροφή, καθαριότητα, ύπνος, σωστή θερμοκρασία κ.ο.κ.) και από την άλλη –και εξίσου αν όχι περισσότερο σημαντική–, είναι η κάλυψη των συναισθηματικών και ψυχικών αναγκών, με κυριότερες την αγάπη, την αποδοχή και την ασφάλεια.

Αγάπη=άνθηση
Αν ένας άνθρωπος έρθει στον κόσμο χωρίς κάτι από τα παραπάνω, η επιβίωσή του γίνεται κάτι εξαιρετικά δύσκολο! Βάσει ερευνών, σε όσο πιο μικρή ηλικία (σε ηλικίες κάτω του ενός έτους) υπάρξει κάποιο έλλειμμα σε κάποια από τις παραπάνω ανάγκες και ιδιαίτερα στις συναισθηματικές–ψυχικές, τόσο πιο πιθανό είναι το βρέφος να μην καταφέρει να διατηρηθεί στη ζωή.
Το στοιχείο αυτό μας δίνει ένα πολύ σημαντικό δεδομένο: ότι η ανάπτυξη ενός βρέφους – του ανθρώπου– εξαρτάται άμεσα και καθοριστικά από την υποστήριξη και τη φροντίδα που θα υπάρξει από το περιβάλλον, δηλαδή από τους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω του. Όσο οι γονείς φροντίζουν ώστε το βρέφος να έχει ένα περιβάλλον με επαρκή φροντίδα και αγάπη, τότε αυτό, σαν ένα λουλουδάκι, θα μπορέσει να μεγαλώσει και να ανθήσει! Και αυτό είναι κάτι που ισχύει εξακολουθητικά για τον άνθρωπο, μέχρι να φτάσει στην ενηλικίωσή του. Χρειάζεται τη δική μας φροντίδα για να μπορεί σταδιακά, μεγαλώνοντας, να αποκτά την αυτονομία του.
Στην ανάπτυξη των δέντρων και των φυτών δεν θα μπορούσαμε ποτέ να πούμε ότι φταίει το δεντράκι, αν δεν αναπτύσσεται σωστά. Αλλά κοιτάζουμε πάντα τις συνθήκες όπου βρίσκεται και προσπαθούμε να τις αλλάξουμε και να τις βελτιώσουμε, ώστε να μπορέσει το δεντράκι να αναπτυχθεί. Ακριβώς το ίδιο χρειάζεται να γίνεται και με τα παιδιά. Καθένα έχει τη δική του πορεία ανάπτυξης και εξέλιξης. Όταν αυτή δεν επιτυγχάνεται στην πληρότητά της, αυτό που πρέπει να αναρωτηθούμε είναι κατά πόσον το περιβάλλον είναι επαρκές ή τι χρειάζεται να αλλάξουμε – να τροποποιήσουμε – να βελτιώσουμε, ώστε το παιδί να μεγαλώσει και να αναδείξει όλες τις δυνατότητές του.
Έχουμε βαλθεί να προχωράμε σε έναν «δρόμο», όπου όλα τα μετράμε και τα ζυγίζουμε. Για το καθετί υπάρχει ένας «οδηγός», που λέει τι να αναμένουμε από κάθε ηλικία και κάθε παρέκκλιση από αυτόν συνεπάγεται μια δυσκολία ή καθυστέρηση στην ανάπτυξη. Και δυστυχώς, για κάθε δυσκολία ή καθυστέρηση, πάντα ψάχνουμε τι φταίει στο παιδί. Ξεχνώντας ότι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και έχει τις δικές του ταχύτητες αλλά και κλίσεις, ψάχνουμε τι δεν πάει καλά και ξεχνάμε το πιο βασικό: ότι για να πάει ό,τι είναι καλά, χρειάζεται πριν και πρώτα απ’ όλα να φροντίζουμε και να στρέφουμε την προσοχή μας εξακολουθητικά στο περιβάλλον του, ώστε να είναι υποστηρικτικό και να διευκολύνει την ανάπτυξη και εξέλιξή του.
Δεν είναι τυχαίο που ο άνθρωπος γεννιέται ως το πιο ανήμπορο ον και αυτονομείται πιο αργά από κάθε άλλον οργανισμό. Το πλαίσιο, δηλαδή η φροντίδα και η αγάπη, είναι τα βασικά συστατικά στοιχεία που, αν υπάρχουν εξακολουθητικά, θα βοηθήσουν να αναδειχθούν οι πιο όμορφοι άνθρωποι!

Η Μαριάννα Κουμαριανού είναι παιδαγωγός και συγγραφέας.