Με την αρχή της νέας σχολικής χρονιάς, πολλοί είναι οι γονείς που αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό την εισαγωγή του παιδιού τους στο δημοτικό. Μπορεί να είναι νωρίς για διάγνωση, εντούτοις κάποιες νύξεις της δασκάλας, κάποιες παρατηρήσεις στο σπίτι έχουν δημιουργήσει την υπόνοια ότι μπορεί το παιδί να έχει κάποιας μορφής μαθησιακή δυσκολία. Η νηπιαγωγός μπορεί να έχει επισημάνει την απροθυμία του παιδιού να ζωγραφίσει, τη συχνή αφηρημάδα του, την αδυναμία του να ακολουθήσει τους συμμαθητές του στην αναγνώριση των γραμμάτων και στα πρώτα βήματα της ανάγνωσης… Και οι γονείς όμως μπορεί να έχουν παρατηρήσει ότι ακόμα το παιδί δεν γράφει παρά μόνο το όνομά του, ότι δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται καθόλου να μάθει να διαβάζει λεξούλες, ότι δεν αναγνωρίζει ούτε καν λέξεις που συναντά κάθε μέρα μπροστά του. Γενικότερα, υπάρχουν δείκτες μαθησιακών δυσκολιών και αρχίζει να σχηματίζεται μια εικόνα του μικρού μαθητή που εμπνέει ανησυχία.

Καθώς ακόμα τα παιδιά δεν έχουν συστηματικά διδαχθεί τη γραφή και την ανάγνωση, δεν θα μπορούσε κανείς να στηρίξει την ύπαρξη ή μη κάποιας μαθησιακής δυσκολίας, όμως υπάρχουν ορισμένα στοιχεία των οποίων η ύπαρξη – ή μη – είναι αρκετή για να κινητοποιήσει τον γονιό και να μη χαθεί έτσι πολύτιμος χρόνος. Φυσικά, ως γονείς θα απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό για την αξιολόγηση, όμως η προσεκτική παρατήρηση του παιδιού θα σας εφοδιάσει με στοιχεία που θα φανούν πολύ χρήσιμα κατά την  αξιολόγηση.

Εδώ αξίζει να αναφέρουμε ένα στοιχείο που συνήθως λανθασμένα λαμβάνεται ως ανακουφιστικό. Συχνά οι γιαγιάδες και οι παππούδες του παιδιού θυμούνται: «Και ο αδερφός σου έτσι ήταν μικρός», «Μην ανησυχείς, τέτοια μας έλεγε και η δασκάλα για την αδερφή σου στο νήπιο». Τέτοιες δηλώσεις όμως θα πρέπει πιο πολύ να μας κινητοποιήσουν παρά να μας καθησυχάσουν. Μαθησιακές δυσκολίες όπως η δυσλεξία απαντώνται σε οικογένειες, και οι έρευνες έχουν δείξει ότι τουλάχιστον κάποιο ποσοστό έχει γενετική βάση. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο γονείς να ανακαλύπτουν ότι είναι δυσλεξικοί κατά τη διαδικασία διάγνωσης των παιδιών τους. Μπορεί να θυμούνται καλά ότι κατά τα σχολικά χρόνια αντιμετώπιζαν κάποια δυσκολία, αλλά η αλήθεια είναι ότι μόνο τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί επαρκώς ο τομέας της διάγνωσης των μαθησιακών δυσκολιών.

Κατά την προσχολική ηλικία, δείκτες μαθησιακών δυσκολιών θα μπορούσαν να είναι οι εξής:

• Καθυστερημένη ανάπτυξη λόγου. Μπορεί απλά να «άργησε να μιλήσει» ένα παιδί ή μπορεί να κρύβεται κάτι άλλο πίσω από αυτό. Σε κάθε περίπτωση, δεν μας ενδιαφέρει μόνο το πότε μίλησε το παιδί αλλά και ποια ήταν η εικόνα του πριν μιλήσει (καταλάβαινε αυτό που του λέγατε; έδειχνε;) και η πορεία του μετά (είχε δυσκολίες; αργό ρυθμό;).
• Περιορισμένο λεξιλόγιο. Ο αριθμός των λέξεων που χρησιμοποιεί το παιδί στην καθημερινότητά του είναι περιορισμένος αλλά υπάρχει δυσκολία και στην εύρεση της κατάλληλης λέξης για να περιγράψει αυτό που θέλει.
• Δυσκολεύεται να διατηρήσει το θέμα του όταν μιλά για κάτι. Αρχίζει να περιγράφει ένα περιστατικό από το σχολείο και μέσα στην κουβέντα του παρεισφρέουν στοιχεία από άλλα περιστατικά, κάτι που του έκανε εντύπωση κάποια άλλη στιγμή στο παρελθόν κ.λπ. Πάντως, το περιστατικό δεν αποσαφηνίζεται.
• Δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες σε βήματα, για παράδειγμα: «Βγάλε τα παπούτσια σου από την παπουτσοθήκη, κάτσε στο σκαμνί και φόρεσέ τα».
• Δυσκολία στον χρονικό προσανατολισμό (χθες, σήμερα, αύριο).
• Δυσκολία στον χωρικό προσανατολισμό (δεξιά, αριστερά, πρώτος, δεύτερος, τελευταίος στη σειρά κ.λπ.).
• Ξεχνάει ή δυσκολεύεται να συγκρατήσει ονόματα: των συμμαθητών στο σχολείο, της δασκάλας, του χωριού των παππούδων όπου περνάει κάθε καλοκαίρι τις διακοπές του αλλά και χρωμάτων κ.λπ.).
• Μπερδεύεται στο να πει πολυσύλλαβες λέξεις, λέξεις με συμπλέγματα ή μπορεί να συγχέει λέξεις που μοιάζουν ακουστικά (δένω – μένω).
• Γενικότερη αδεξιότητα: στο πήδημα, στο να ντυθεί, στο να φορέσει τα ρούχα/παπούτσια του, στο να βιδώσει καλά το καπάκι στο παγουρίνο του ή να τοποθετήσει τα πράγματά του σε μια τσάντα.

Η Ελένη Ψαθά είναι Φιλόλογος-Ειδική Παιδαγωγός MEd ειδικευμένη στις μαθησιακές δυσκολίες. Θα τη βρείτε στο κέντρο «Επικοινωνούμε» (Ολύμπου 25, Χαλάνδρι, τηλ. 210 6853951) όπου παρέχονται υπηρεσίες λογοθεραπείας, εργοθεραπείας, ψυχολογικής υποστήριξης και ειδικής διαπαιδαγώγησης.