Ένα ανήλικο αγόρι στιγματίστηκε ως «δολοφόνος» στα ΜΜΕ. Αναφέρομαι στην υπόθεση του διπλού εγκλήματος στην Κύπρο, όπου διαπράχθηκε η μεγαλύτερη «βαρβαρότητα» εις βάρος παιδιού.
«Ο 15χρονος υιοθετημένος γιος πίσω από την δολοφονία των γονιών του;» ήταν το ερώτημα που χρησιμοποιήθηκε ακόμα και ως τίτλος σε ρεπορτάζ, ενώ σχεδόν σε όλα τα μέσα έγινε η εξής αναφορά «Σε αντιφάσεις έπεσε ο 15χρονος γιος του ζευγαριού που δολοφονήθηκε στην Κύπρο», υπονοώντας ότι ο ρόλος του στην υπόθεση είναι «προβληματικός». Μεγάλη έμφαση επίσης δόθηκε στο γεγονός ότι το παιδί ήταν υιοθετημένο και ότι είχε εντάσεις με τους θετούς γονείς, αφήνοντας διαρκώς αιχμές για τον ρόλο του στην υπόθεση.
Είναι ίσως από τις λίγες φορές που αγανακτώ τόσο πολύ. Διεξάγουμε έρευνες για το bullying που κάνουν τα παιδάκια στο σχολείο εις βάρος συμμαθητών τους. Το bullying όμως των ενηλίκων εις βάρος ενός παιδιού ξεπερνάει κάθε όριο. Ένα παιδί στιγματίζεται κοινωνικά, επειδή αυτό το θέμα “πουλάει”. Χαρακτηρίζεται «δολοφόνος» έστω και με ένα ερωτηματικό! Χωρίς πολλή σκέψη, χωρίς καν μια αμφισβήτηση, έναν προβληματισμό…
Μα ακόμα και στην περίπτωση που υπήρχε η πιθανότητα εμπλοκής ενός ανηλίκου, δεν υπάρχει δημοσιογραφική δεοντολογία; Δεν υπάρχει σεβασμός στη νομοθεσία; Δεν υπάρχει σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα; Μιλάμε για ένα παιδί! Πόσο μάλιστα όταν όλα γίνονται επιφανειακά, επιπόλαια και για λίγο εντυπωσιασμό…
Το ρεπορτάζ για ένα τέτοιο αποτρόπαιο διπλό έγκλημα, έτσι κι αλλιώς, θα κέντριζε το ενδιαφέρον του κοινού. Γιατί να στιγματιστεί ένα παιδί; Και θέτω εδώ το ερώτημα: «πώς αυτό το παιδί θα προχωρήσει; Πώς θα ξεχάσει; Πώς θα επουλώσει τα τραύματα ψυχής;». Βίωσε ό,τι πιο σκληρό και άγριο. Μέσα σε μια νύχτα έχασε τους γονείς του, με τον πιο ειδεχθή τρόπο. Ήρθε αντιμέτωπος με τους δράστες, έζησε ό,τι δεν πρέπει να ζήσει κανένα παιδί. Τις επόμενες μέρες, αντί να το στηρίξει η κοινωνία, βίωσε το πιο ακραίο bullying από τα μέσα ενημέρωσης που τον χαρακτήρισαν ή υπονόησαν ότι είναι δολοφόνος, κάνοντας απαράδεκτους συσχετισμούς με το ότι δεν ήταν το βιολογικό παιδί αυτού του ζευγαριού… Δηλαδή, ένα bullying ακραίας μορφής, που ξεπερνάει όχι μόνο την έννοια της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, όχι μόνον παραβιάζει τη νομοθεσία, αλλά ξεπερνά και κάθε έννοια «ανθρωπιάς»! Μας εξισώνει με κάτι άγριο και ά-λογο…
Αυτά είναι πρωτοφανή και απαράδεκτα πράγματα! Ως κοινωνία οφείλουμε μια μεγάλη «συγγνώμη» σε αυτό το παιδί! Μια συγγνώμη και να σκύψουμε το κεφάλι από ντροπή για όλα όσα αφήσουμε να συμβούν και γιατί δεν αντιδράσαμε έγκαιρα.
Το επικίνδυνο αυτό φαινόμενο πρέπει να σταματήσει ΤΩΡΑ! Όχι, όταν το κακό έχει ήδη γίνει, όχι όταν το παιδί έχει στιγματιστεί. Γιατί αν γινόταν αυτό σε εμάς, σε δικό μας παιδί, τι θα απαντούσαμε; “Εν τάξει, δεν πειράζει, τώρα το όνομά μας αποκαταστάθηκε;”.
Οπότε, το θέμα πρέπει να το εξετάσουμε από τη ρίζα του-δηλαδή πώς δεν θα επαναληφθεί, πώς θα πάψουν να στιγματίζονται κοινωνικά άνθρωποι και πώς, δεύτερον, σε σοβαρές υποθέσεις εγκληματολογικού ενδιαφέροντος που απασχολούν εντόνως τα ΜΜΕ θα διασφαλίζεται το τεκμήριο της αθωότητας προτού γίνει δίκη. Πρέπει όλοι να μεριμνήσουμε -και οι δημοσιογράφοι και εμείς που διδάσκουμε στα παιδιά δημοσιογραφία- ώστε να μην επαναληφθεί σε κανένα παιδί αυτός ο διασυρμός.
Το ίδιο χρονικό διάστημα, στην υπόθεση της νεαρής γυναίκας που κατηγορείται για το έγκλημα της παιδοκτονίας, δόθηκαν στη δημοσιότητα πολλά στοιχεία που όχι μόνο δεν αφορούν το κοινό, ούτε προσφέρουν στην ενημέρωσή του, αλλά καλλιεργούν γόνιμο έδαφος για την ανθρωποφαγία στα social media: η οδός στην οποία μένει, ο τόπος στον οποίο σπουδάζει, ο τόπος καταγωγής της, ενώ έγινε εκτενής αναφορά στις σχέσεις που έχει κάνει, με αποτέλεσμα να αναγκάζεται να βγαίνει ένας νεαρός στα ΜΜΕ και να δηλώνει «δεν είμαι εγώ ο πατέρας. Άλλος είναι»(!). Όπως επεσήμανα στο προηγούμενο άρθρο μου με τίτλο «Δημόσιος Λιθοβολισμός»: Ρητορεία του Μίσους και Ελευθερία Λόγου, δεν πρέπει η επιστημονική κοινότητα να μείνει απαθής, γιατί αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό φαινόμενο!
Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι παρουσιάζω στα μαθήματά μου υποθέσεις εγκληματολογικού ενδιαφέροντος από το έτος 1993 έως το 2018. Ποτέ και σε καμία άλλη υπόθεση δεν έχω καταγράψει αυτή την αγριότητα εις βάρος ενός ανηλίκου. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος, για τον οποίο ζήτησα από τους αξιόλογους και αγαπημένους μου συνεργάτες στο Κέντρο Μελέτης του Εγκλήματος να επιμείνουμε στο θέμα μέσα από δημόσια παρέμβαση-τοποθέτηση και με τη βοήθεια των ειδικών επιστημόνων -νομικών, εγκληματολόγων, ψυχιάτρων- να συζητήσουμε με τους δημοσιογράφους και να καταθέσουμε συγκεκριμένες, εφαρμόσιμες, προτάσεις για τόσο σοβαρά ζητήματα. Θα σας κρατώ, συνεπώς, ενήμερους. Γιατί είναι ένα θέμα που λαμβάνει τρομακτικές διαστάσεις και πρέπει να αντιδράσουμε.
Η Αγγελική Καρδαρά είναι Δρ Τμήματος ΕΜΜΕ – Φιλόλογος. Συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο Αθηνών στο πλαίσιο των elearning προγραμμάτων, έχοντας αναλάβει (συγγραφή και εκπαίδευση) τα εκπαιδευτικά προγράμματα «ΜΜΕ και Εγκληματικότητα: το έγκλημα ως είδηση και ως μήνυμα» και «Αστυνομικό και Δικαστικό Ρεπορτάζ» (Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος: Καθηγητής Γιάννης Πανούσης). Συνεργάζεται επίσης με το Κέντρο Μελέτης του Εγκλήματος (ΚΕ.Μ.Ε.), όπου είναι εισηγήτρια σεμιναριακών μαθημάτων με θεματική «Το Έγκλημα στο Αστυνομικό και Δικαστικό ρεπορτάζ». Δίδαξε δημοσιογραφία στο Κολλέγιο Επαγγελματικής Δημοσιογραφίας (CPJ Athens/University of Wolverhampton) στο προπτυχιακό και μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών. Από το 2013 έως το 2016 έδινε διαλέξεις στο Τμήμα ΕΜΜΕ του Παν/μίου Αθηνών, με αντικείμενο “Εγκληματολογία & ΜΜΕ”. Ασχολείται με την εγκληματολογική έρευνα και τη συγγραφή.
