Η Σιλβί, η πρωταγωνίστρια του νέου βιβλίου της Στέργιας Κάββαλου “Τι δε θα γίνω όταν μεγαλώσω”, μου θύμισε εμένα. Καταρχάς γιατί έχει παράξενο χρώμα μαλλιών, τιρκουάζ, από το οποίο έχω περάσει (σήμερα είμαι στο ροζ). Κατά δεύτερον -και κυριότερον- γιατί είναι ένα παιδί από το οποίο ο καθένας από τους δικούς της έχει συγκεκριμένες προσδοκίες. Αυτό το είχα περάσει κι εγώ και ευτυχώς πάτησα πόδι νωρίς και ακούστηκα. Η μαμά και η γιαγιά μου ήταν φιλόλογοι, άρα θεωρούσαν δεδομένο ότι θα γίνω φιλόλογος. Ο μπαμπάς μου ήταν μαθηματικός, άρα θεωρούσε δεδομένο ότι θα γίνω μαθηματικός. (Ο παππούς μου ήταν οικονομολόγος, εφοριακός, και μου έλεγε πάντοτε “Μακριά από την Ανωτάτη Εμπορική…”) Και στα δυο πεδία, θεωρητικό και θετικό, ήμουν μαθήτρια του 20, επομένως η κάθε πλευρά προσπαθούσε να με τραβήξει με το μέρος της, είτε άμεσα είτε έμμεσα. Αλλά εγώ, έχοντας μελετήσει στην πρώτη γυμνασίου αναλυτικά τον οδηγό του ΣΕΠ, δήλωσα στα 13 μου, προς μεγάλη απογοήτευση όλων: “Εγώ θα σπουδάσω «Επικοινωνία και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης», που είναι ένα ολοκαίνουργιο τμήμα με πολλές προοπτικές”. Ευτυχώς, το αποδέχτηκαν και δε με πίεσαν όσο θα μπορούσαν να με πιέσουν. Μόνο η γιαγιά δυσκολευόταν να το καταλάβει και να το αποδεχτεί και έλεγε, όταν πλέον πέρασα, στις υπέργηρες φιλολογίνες φίλες της, ότι είναι “μια καινούργια σχολή -λειτουργούσε τότε έξι εφτά χρόνια το τμήμα- που μοιάζει με τη Φιλολογία” και φυσικά τόνιζε ότι “αν θέλαμε, μπαίναμε στη Φιλολογία Αθήνας, στην πρώτη εικοσάδα”. Αλλά δεν θέλαμε…
Επιστρέφω στη Σιλβί. Μαμά γαλλικού. Η ιστορία αρχίζει με τη δεύτερη ξένη γλώσσα που θα δηλώσει η Συλβί στο σχολείο. Δεδομένο ότι θα είναι γαλλικά και όχι γερμανικά. Χωρίς, bien sûr, να ρωτηθεί το ίδιο το παιδί. Ώστε να γίνει καθηγήτρια Γαλλικών, σαν τη μαμά. Άλλωστε ταιριάζει η διδασκαλία στα κορίτσια. Μπαμπάς χαρτογιακάς, δικηγόρος, όπως αποδεικνύεται. Έτοιμη δουλειά, αν και η Συλβί δεν καταλαβαίνει ακριβώς τι δουλειά είναι αυτή. Γιαγιά γεωργός. Θα κληροδοτήσει στην εγγονή της τη γη της σαφώς τη θέλει αγρότισσσα, έχει άλλωστε γεμίσει ο κόσμος επιστήμονες. Όμως, το πράγμα δε σταματάει εκεί, έχει και χειρότερα για την πιτσιρίκα: Παππούς γιατρός, που στα όγδοα γενέθλια της εγγονής του τραγουδάει με πάθος όχι “να μία σοφός”, αλλά να μία γιατρός. Ουπς…
Το πιτσιρίκι μπερδεύεται και προβληματίζεται. Δεν την απασχολεί ακόμα τι θα γίνει όταν μεγαλώσει. Έχει μια λίστα από άλλα προβλήματα προς επίλυση, για τα οποία οι γονείς της δε μοιάζουν να ενδιαφέρονται, και τα οποία μας εξηγεί αναλυτικά. Πραγματικά, είναι όλα ακριβώς ό,τι θα έπρεπε να απασχολεί ένα οχτάχρονο, που λογικά δεν έχει (και δεν πρέπει να έχει) ιδέα για τη μελλοντική επαγγελματική του αποκατάσταση! Ένα από τα πιο βασικά είναι πως στο σχολείο δε θέλει να μάθει γαλλικά, αλλά γερμανικά, μολονότι τα γαλλικά θεωρούνται ως δεδομένα. Όμως, η Συλβί έχει τσαγανό και ωριμότητα. Και παίρνει την κατάσταση στα χέρια της, αποφασίζοντας να γράψει ένα γράμμα προς πάντα παραλήπτη που την πρήζει με τα δικά του, ένα γράμμα που εξηγεί “Τι δε θα γίνω όταν μεγαλώσω”. Γιατί μπορεί να μην ξέρει ακόμα η μικρή τι θα γίνει (Ποιος ξέρει; Μπορεί να εκπληρώσει και κάποια από τις γονικές και προγονικές προσδοκίες, μπορεί φυσικά και όχι), αλλά σίγουρα βλέπει στους ενήλικους γύρω της μια σειρά από στοιχεία που απορρίπτει. Και το βασικότερο, δε θέλει να γίνει δυστυχισμένη…
Η Στέργια Κάββαλου γράφει ένα εξαιρετικό βιβλίο, με δομημένες σκέψεις και πλούσιο λεξιλόγιο, για να αφυπνίσει τους μικρούς και να ταρακουνήσει τους μεγάλους. Για να εξηγήσει στα παιδιά από 7 έως 10 ετών περίπου ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητές τους και τα όριά τους απέναντι στους γονείς τους. Για να βάλει φρένο στις παράλογες απαιτήσεις και στις εκτός τόπου και χρόνου προσδοκίες των γονέων. Η Σιλβί, και η κάθε Σιλβί, έχει χρόνια μπροστά της να αποφασίσει τι θα γίνει όταν μεγαλώσει και η απόφαση που θα πάρει, σωστή ή λάθος, πιθανότατα δε θα είναι σύμφωνη με τα “θέλω” του ενήλικου περιβάλλοντός της, όμως το περιβάλλον αυτό πρέπει να έχει προετοιμαστεί έγκαιρα και κατάλληλα πως δεν είναι δική του δουλειά να πιέσει άμεσα (και καλύτερα ούτε έμμεσα) προς μια κατεύθυνση. Πόσα παιδιά δεν “έγιναν” το επάγγελμα των γονιών τους γιατί έτσι έπρεπε; Πόσα άλλα παράτησαν σχολές απαυδησμένα; Πόσοι από εσάς, τους ενηλίκους που διαβάζετε τώρα αυτό το κείμενο, δεν έχετε νιώσει πίεση από τις προβολές των δικών σας ανθρώπων επάνω σας; Πόσοι θα αλλάζατε την επιλογή που σας φόρτωσαν αν είχατε την ευκαιρία; Προφανώς, κάποιοι μπορεί να ακούσατε τους γονείς σας και τελικά να είστε οκ. Και κάποιοι άλλοι να συμφωνούσατε με τους γονείς σας και πάλι να είστε οκ. Αλλά αυτό δε σημαίνει πως θα συμβεί το ίδιο και με τα παιδιά σας.
Είμαι τυχερή που βρέθηκα σε ένα περιβάλλον που ακόμα κι αν δεν κατανοούσε την απόφασή μου -πρωτοποριακή για την εποχή της και το οικογενειακό μας πλαίσιο- σχετικά με το τι θα σπούδαζα την αποδέχτηκε. Είμαι τυχερή που το ένστικτό μου με οδήγησε σωστά και σπούδασα για δεκατρία χρόνια ένα αντικείμενο που λάτρευα και που λατρεύω και το οποίο μου έχει δώσει δεκάδες δουλειές που αγαπώ (ένας λόγος μάλιστα που το επέλεξα ήταν πράγματι η ποικιλία των επαγγελματικών επιλογών που άνοιγε). Αν γινόμουν κάτι άλλο από θεωρητικός της επικοινωνίας και των μέσων θα μιζέριαζα. Το ξέρω. Μπορεί να είχα μια διαφορετική επαγγελματική αποκατάσταση, πιθανότατα καλύτερη οικονομικά (γιατί και Νομική μπαίναμε, αλλά δεν τη δηλώσαμε), αλλά θα ήμουν δυστυχισμένη.
Αφήστε τα παιδιά σας να ανθήσουν χωρίς κριτήρια, να φτιάξουν τις λίστες τους με τι θέλουν και τι δε θέλουν να γίνουν, με τι ζητούν από εσάς, ακούστε τα, φροντίστε να τους δώσετε μια πληθώρα ερεθισμάτων και επιλογών, δώστε τους τη δυνατότητα να ενημερωθούν για τον επαγγελματικό προσανατολισμό, και, όταν με το καλό φτάσει η στιγμή να επιλέξουν, στηρίξτε την επιλογή τους. Είναι ο μόνος τρόπος που εγγυάται σχεδόν 100% την επαγγελματική επιτυχία τους και την προσωπική ευτυχία τους.
Το βιβλίο της Στέργιας Κάββαλου Τι δε θα γίνω όταν μεγαλώσω κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε εικονογράφηση της Θέντας Μιμηλάκη, ανήκει στη σειρά “Διαβάζω ιστορίες”, απευθύνεται σε παιδιά από 7 ετών και περιέχει εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
