Ο πρώτος χρόνος του μωρού είναι καθοριστικός για τη μελλοντική σωστή ανάπτυξή του. Το μωρό μεγαλώνει με εξαιρετικά γρήγορο ρυθμό, γι’ αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντική η συνεχής παρακολούθηση, από τους γονείς, των «βημάτων» που κάνει και που συνολικά διαμορφώνουν τη σωματική και ψυχοδιανοητική του ανάπτυξη. Μέσα από την παρακολούθηση αυτή, οι γονείς μπορούν να βεβαιωθούν ότι το παιδί έχει κατακτήσει τα «κλειδιά» της ανάπτυξης που αντιστοιχούν στην ηλικία του. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να θυμούνται είναι ότι κανένα παιδί δεν είναι όμοιο με το άλλο, κανένα δεν μεγαλώνει με τον ίδιο τρόπο και καθένα έχει τις δικές του ικανότητες και τον δικό του χρόνο που θα τις ξεδιπλώσει. «Κάθε παιδί είναι μοναδικό και διαγράφει τη δική του πορεία ενώ σημαντικό ρόλο παίζει η σειρά γέννησης, το φύλο και οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες» επισημαίνει στο Τaλκ η αναπτυξιολόγος Κωνσταντίνα Γκόλτσιου.
Ο πρώτος χρόνος του μωρού είναι μια μοναδική διαδρομή στην οποία υπάρχουν εξελικτικοί σταθμοί όπου φτάνοντας το παιδί πρέπει να έχει καταφέρει να διακρίνεται σε μία σειρά από κινητικές, λεκτικές, νοητικές δεξιότητες. Η ειδικός διευκρινίζει ωστόσο ότι «ένα παιδί που δεν έχει ακόμα κατακτήσει τους σταθμούς που αντιστοιχούν στην ηλικία του δεν έχει απαραίτητα κάποιο αναπτυξιακό πρόβλημα, ενδεχομένως χρειάζεται μια πιο ενδελεχή αξιολόγηση από τον ειδικό παιδίατρο-αναπτυξιολόγο».
Τι μπορεί να κάνει το μωρό σας όταν γεννηθεί:
Όταν είναι ξαπλωμένο μπορεί να γυρνά το κεφάλι του προς την αγαπημένη του κατεύθυνση
Κουνάει χέρια και πόδια και από τις δυο πλευρές του σώματός του
Εστιάζει τα μάτια του σε αντικείμενα που βρίσκονται σε απόσταση 20 – 30 εκατοστών, αλλά δεν μπορεί να τα παρακολουθήσει
Ακούει φωνές και θορύβους
Ο βασικός τρόπος επικοινωνίας του μαζί σας είναι το κλάμα. Το κλάμα του είναι διαφορετικό ανάλογα με την ανάγκη του— πείνα, πόνος, βρεγμένο, φόβος, μοναξιά
Στο τέλος του 1ου μήνα:
Όταν το έχετε μπρούμυτα, μπορεί να σηκώσει το κεφάλι του για λίγα δευτερόλεπτα.
Αν το σηκώσετε όρθιο, το κρατά για 1 – 2 δευτερόλεπτα στην ίδια ευθεία
Εστιάζει τα μάτια του σε ένα πρόσωπο
Τα πόδια τα έχει ελαφρώς λυγισμένα
Ξαφνιάζεται από δυνατούς ήχους
Στο τέλος του 2ου μήνα:
Εστιάζει στο πρόσωπο των γονιών του και το παρατηρεί — ιδίως όταν του μιλάνε
Παρακολουθεί αντικείμενα που κινούνται σε ημικύκλιο σε απόσταση 75 εκ. πάνω από το πρόσωπό του
Χαμογελά όταν του χαμογελάτε
Αντιδρά σε έντονους ήχους με κλάμα, τρόμο ή σιωπώντας
Εκφράζεται και με άλλους τρόπους, εκτός από το κλάμα, π.χ. γουργουρίζοντας
Κρατά το κεφάλι του λίγο περισσότερο
Ανακαλύπτει τις δυνατότητες στη φωνή του, βγάζει μικρές κραυγούλες και κάνει ήχους
Κλοτσάει τα πόδια του δυνατά
Στο τέλος του 3ου μήνα:
Ανασηκώνει και κρατάει το κεφάλι του όρθιο όταν είναι μπρούμυτα
Γελάει δυνατά και αυθόρμητα
Αντιδρά όταν σας βλέπει ή σας ακούει
Ενώνει τα χέρια του
Προσπαθεί να αρπάξει ή να φτάσει αντικείμενα
Ανακαλύπτει τα μέρη του σώματός του
Στο τέλος του 4ου μήνα:
Γελάει δυνατά και φωνάζει με χαρά
Παρατηρεί τα πάντα που συμβαίνουν γύρω του κι εξερευνά τον περιβάλλοντα χώρο
Φαίνεται να απολαμβάνει την ώρα του μπάνιου αλλά και όταν του μιλάτε
Όταν είναι μπρούμυτα, ανασηκώνει το κεφάλι του 90° και το γυρνά δεξιά – αριστερά.
Παρακολουθεί αντικείμενα που κινούνται σε ημικύκλιο (180°), σε απόσταση 15 εκατοστών μπροστά από το πρόσωπό του
Στηρίζεται στα χέρια του και ανασηκώνει το στήθος του όταν είναι ξαπλωμένο μπρούμυτα
Απλώνει τα χέρια του για να φτάσει ένα αντικείμενο και μπορεί να κρατάει διάφορα αντικείμενα στα χέρια του για πολύ λίγο
Στο τέλος του 5ου μήνα:
Κρατάει το κεφάλι του όρθιο, ακόμη και στην καθιστή θέση
Στηρίζεται στους ώμους του και ανασηκώνει το στήθος, όταν είναι ξαπλωμένο μπρούμυτα
Γυρίζει πλευρό
Εστιάζει την προσοχή του σε πολύ μικρά αντικείμενα
Στριγκλίζει από ευχαρίστηση, λέει α-γκου
Μπορεί να σέρνεται με τον ποπό του
Παίζει με τα δάχτυλα των ποδιών του όταν είναι ξαπλωμένο ανάσκελα
Όταν κρατάει κάτι στα χέρια του, όπως παιχνίδια και αντικείμενα, έχει την τάση να τα βάζει στο στόμα του
Αναποδογυρίζει από την καθήμενη θέση
Αρχίζει να μασάει
Γυρίζει το κεφάλι του σε κάποιον που μιλάει
Στο τέλος του 6ου μήνα:
Έχει αποκτήσει κατά πολύ τον έλεγχο του κεφαλιού του
Κάθεται με τα χέρια του τεντωμένα μπροστά όταν είναι μπρούμυτα
Στηρίζει το βάρος του σώματός του στα πόδια του όταν στέκεται όρθιο (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορεί να περπατήσει)
Ανταποκρίνεται σε ήχους και θορύβους γυρίζοντας το κεφάλι του
Μπορεί και μασάει
Αναγνωρίζει τη μαμά, τον μπαμπά και άλλα κοντινά συγγενικά πρόσωπα
Δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για ό,τι συμβαίνει γύρω του
Βάζει παιχνίδια ή αντικείμενα στο στόμα του
Μπορεί να πιει από κούπα την οποία κρατάει ενήλικας αλλά και να τρώει κάποιες μαλακές στερεές τροφές
Μουρμουρίζει και βγάζει μονοσύλλαβους ή δισύλλαβους ήχους
Στο τέλος του 7ου μήνα:
Κάθεται χωρίς υποστήριξη
Αναποδογυρίζει μόνο του, μπρος – πίσω
Αρχίζει να μπουσουλάει
Αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι είναι μία ξεχωριστή οντότητα
Μπορεί να κρατήσει ένα κουτάλι, αλλά δεν μπορεί να το χρησιμοποιήσει
Γυρίζει όταν το φωνάζουν με το όνομά του
Αρχίζει να αναγνωρίζει τα αισθήματά του και να αντιλαμβάνεται ότι έχει διαφορετικές ανάγκες. Για παράδειγμα, μπορεί να ξεχωρίζει πότε πεινάει και πότε αισθάνεται μόνο του και να το εκφράζει με τέτοιο τρόπο που να σας βοηθάει να καταλάβετε τι ακριβώς θέλει.
Στο τέλος του 8ου μήνα:
Μπορεί να μπουσουλάει. Ωστόσο, μερικά μωρά δεν μπουσουλάνε αλλά περνούν κατευθείαν στο περπάτημα
Απλώνει το χέρι του για να πιάσει κάποιο αντικείμενο που βρίσκεται μακριά του
Στηρίζει στα πόδια του το βάρος του σώματός του όταν το κρατάτε όρθιο
Στέκεται μόνο του για λίγο σε καθιστή θέση
Περνάει το παιχνίδι με το οποίο παίζει από το ένα χέρι στο άλλο
Αρχίζει να αναγνωρίζει τα κοντινά του πρόσωπα και αποκτά ευαισθησία στους ξένους
Αρχίζει να διαμαρτύρεται όταν δεν βλέπει τη μαμά του ή το πρόσωπο που το φροντίζει
Απλώνει τα χέρια του για να το πάρετε αγκαλιά
Στο τέλος του 9ου μήνα:
Απλώνει τα χέρια του για να φτάσει ένα παιχνίδι
Ψάχνει να βρει κάτι που του έπεσε
Μπορεί και κάθεται μόνο του χωρίς να πέφτει
Είναι ντροπαλό με άτομα που δεν γνωρίζει, αλλά μπορεί επίσης να μη θέλει τη συντροφιά και κοντινών ατόμων που ήδη γνωρίζει, όπως των παππούδων του κάποιες φορές
Γίνεται πιο κοινωνικό και λατρεύει να παίζει με άτομα που γνωρίζει
Στο τέλος του 10ου μήνα:
Στέκεται όρθιο όταν κρατιέται από κάπου
Κάθεται χωρίς βοήθεια για 10 λεπτά
Μπορεί να σηκωθεί στα πόδια του
Μετακινείται μπουσουλώντας
Αντιδρά όταν του παίρνουν ένα παιχνίδι του
Μπορεί και ξεχωρίζει τους ξένους από τους γνωστούς και δεν νιώθει βολικά με τους ξένους
Αναγνωρίζει μερικές λέξεις και πρόσωπα (π.χ. κοιτάει τον μπαμπά του όταν ακούσει τη λέξη «μπαμπάς»)
Στο τέλος του 11ου μήνα:
Από ανάσκελα μπορεί και ανακάθεται
Πιάνει με τον δείκτη και τον αντίχειρα ένα μικροσκοπικό αντικείμενο και το σηκώνει
Καταλαβαίνει το «όχι», αν και δεν υπακούει πάντα
Κρατιέται από έπιπλα και περπατάει
Επεξεργάζεται ένα παιχνίδι ή ένα αντικείμενο προτού το βάλει στο στόμα του
Μιμείται ήχους που ακούει από άλλους ανθρώπους
Στο τέλος του 12ου μήνα:
Το μωρό μπορεί να περπατάει – υπάρχει ωστόσο το χρονικό περιθώριο για την κατάκτηση της βάδισης από τον 10ο έως τον 16ο μήνα
Έρπει, μπουσουλάει, περπατάει στα πλάγια όταν το κρατάμε
Χτυπάει παλαμάκια
Ψάχνει και βρίσκει αντικείμενα που του ζητάτε
Έρχεται να σας βρει όταν το φωνάζετε από άλλο δωμάτιο
Αντιδρά όταν λέτε «όχι»
Μαθαίνει να σκαρφαλώνει
Δείχνει με το δάχτυλο πού θέλει να πάει
Στην ηλικία του ενός έτους έχει τριπλασιάσει το βάρος του και έχει ψηλώσει περίπου 25 εκατοστά
Τι πρέπει να σας κινητοποιήσει: Ο πρώτος χρόνος του μωρού έχει ορισμένα «ύποπτα» σημεία σε κάθε τομέα ανάπτυξης, η επισήμανση των οποίων πρέπει να μας οδηγήσει σε περαιτέρω διερεύνηση. Ο ειδικός που θα σας βοηθήσει σε αυτό είναι ο αναπτυξιολόγος. Θα λάβει με τη συνδρομή σας λεπτομερές ιστορικό του παιδιού, θα το υποβάλλει σε παιδιατρική και νευρολογική εξέταση καθώς και σε ειδικά αναπτυξιακά τεστ προκειμένου να σχηματίσει την πλήρη εικόνα για όλες τις δεξιότητές του. Θα σας ενημερώσει για το αποτέλεσμα της αξιολόγησης και, εφόσον το κρίνει αναγκαίο, θα σας παραπέμψει σε άλλον ειδικό θεραπευτή για παρέμβαση. Ορισμένα από τα ανησυχητικά σημάδια είναι:
Αδρή κινητικότητα
Βάδισμα στα δάχτυλα των ποδιών
Συχνές πτώσεις, ατυχήματα, χωρίς εμφανή λόγο
Είναι υποτονικό
Λεπτή κινητικότητα
Χρησιμοποιεί μόνο το ένα χέρι
Κρατά το ένα χέρι μονίμως κλειστό, λυγισμένο
Οι λεπτές κινήσεις είναι τρομώδεις, αδέξιες
Αντίληψη / γνωστικές δεξιότητες
Δεν δείχνει να συναισθάνεται τις αλλαγές στο περιβάλλον του
Μοιάζει να είναι πάντα «πιο πίσω» σε σχέση με τα συνομήλικά του παιδιά
Το παιχνίδι του δεν είναι δημιουργικό
Έχει πολύ μικρό εύρος προσοχής
Δυσκολεύεται να μάθει καινούργιες δραστηριότητες
Αισθητηριακές λειτουργίες
Υπεραισθησία σε ακουστικά ή οπτικά ερεθίσματα
Τρομάζει και αντιδρά έντονα με παιχνίδια αιώρησης
Δυσκολεύεται να ηρεμήσει
Αρνείται κάποιες τροφές με συγκεκριμένο χρώμα ή συγκεκριμένη υφή
Κοινωνική επαφή
Δεν έχει καλή βλεμματική επαφή
Δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στις αλλαγές της καθημερινότητάς του
Δεν γυρίζει στο όνομά του
Δεν κοιτά προς τα εκεί που του δείχνουμε με τη ματιά ή με το δάχτυλο
Δεν παίζει παιχνίδι αλληλεπίδρασης
Αυτονομία
Δυσκολίες μάσησης, κατάποσης
Έχει έντονη έκκριση σάλιου, κάνει επεισόδια πνιγμονής κατά το φαγητό
Δεν βοηθά σε ντύσιμο-ξεντύσιμο
