Γίγαντες και νάνοι, μυρμήγκια και τζίτζικες, φως και σκοτάδι, μέρα και νύχτα, γενναίοι και δειλοί, πλούσιοι και φτωχοί, πεντάμορφες και τέρατα, δυνατοί και αδύναμοι. Είναι όλοι ήρωες βιβλίων, κάτοικοι της κάθε βιβλιοθήκης, που περιμένουν τους μικρούς αναγνώστες για απίθανες καλοκαιρινές περιπέτειες. Η Ειρήνη Βοκοτοπούλου και η Εύα Αναγνώστου μιλούν στο Τaλκ για αυτήν τη μοναδική καλοκαιρινή εκστρατεία ανάγνωσης.

Καλοκαίρι στις βιβλιοθήκες. Πόσο δελεαστική είναι αυτή η πρόταση για τους αρκετά ταλαιπωρημένους από τη σχολική καθημερινότητα μικρούς και μεγάλους μαθητές; Μα δεν έχουν οι βιβλιοθήκες και οι προτάσεις τους κοινά σημεία με τη σχολική καθημερινότητα. Οι ιστορίες που μπορεί κανείς να διαβάσει σε μια παιδική βιβλιοθήκη σπάνια ακούγονται μέσα σε μια σχολική τάξη – δυστυχώς. Αλλά μια βιβλιοθήκη δεν προτείνει «σχολικές δραστηριότητες». Προτείνει συναντήσεις με άλλα παιδιά, με ήρωες. Αποδράσεις σε πάρκα, σε εξωτικά νησιά, σε αντίθετους κόσμους. Η βιβλιοθήκη δεν υποχρεώνει κανένα παιδί να πάρει μέρος σε όποια εκδήλωση. Οι βιβλιοθήκες δίνουν τη δυνατότητα στα παιδιά που δεν μπορούν να κάνουν βουτιές στη θάλασσα να σκαρφαλώνουν στα βουνά (ναι, αυτά ίσως είναι πιο συναρπαστικά), να περνούν διασκεδαστικά, δροσερά και γεμάτα εκπλήξεις τα πρωινά και τα απογεύματά τους όταν η άλλη εναλλακτική λύση τους είναι να μένουν μόνα στο σπίτι.

Πείτε μας δυο λόγια για την πρωτοβουλία Future Library και το όραμα που την περιβάλλει. Το 2011 ιδρύθηκε, με πρωτοβουλία του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, στη Βέροια, το Future Library, το οποίο προήλθε από τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας. Όραμα του Future Library είναι να μεταμορφωθούν οι βιβλιοθήκες σε χώρους δημιουργικότητας, μάθησης, χαλάρωσης και πειραματισμού. Εκπαιδεύουμε το προσωπικό των βιβλιοθηκών, ενισχύουμε τις βιβλιοθήκες με βιβλία, με τεχνολογικό εξοπλισμό, διοργανώνουμε δημιουργικά εργαστήρια, αλλά επίσης κατασκευάζουμε και καινοτόμους χώρους, όπως παιδικές βιβλιοθήκες και media labs για τη νέα γενιά. Μια υπηρεσία που παρέχουμε συστηματικά σε όλες τις βιβλιοθήκες είναι η καλοκαιρινή εκστρατεία ανάγνωσης και δημιουργικότητας, η οποία οργανώνεται για 3η χρονιά και φέτος συμμετέχουν περίπου 140 βιβλιοθήκες. Σκοπός μας είναι προσφέρουμε δημιουργικές διεξόδους στα παιδιά κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών τους.

Είναι η τρίτη καλοκαιρινή εκστρατεία που διοργανώνεται. Είναι τελικά πιο εύκολο για τα παιδιά να χαλαρώσουν και να απολαύσουν πραγματικά την ανάγνωση στην περίοδο των διακοπών; Τα παιδιά δεν έχουν περιόδους που απολαμβάνουν την ανάγνωση. Τα παιδιά πρέπει να μπορούν να απολαμβάνουν την ανάγνωση κάθε εποχή με διαφορετικούς τρόπους. Αλλά κάτι που πρέπει να υπογραμμίζουμε συνέχεια είναι πως στις βιβλιοθήκες, κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής εκστρατείας, τα βιβλία μάς δίνουν κατευθύνσεις για διαφορετικές δραστηριότητες: βόλτες στην πόλη, στο πάρκο, παιχνίδι με τα νερά, χειροτεχνίες, αυτοσχέδιες ορχήστρες, εργαστήρια φωτογραφίας και άλλα πολλά.

Ο κεντρικός άξονας της καλοκαιρινής εκστρατείας είναι τα αντίθετα. Ποιο είναι το σκεπτικό πίσω από την επιλογή σας και πώς αυτή θα υπηρετήσει τον σκοπό σας. Κάθε χρόνο η καλοκαιρινή εκστρατεία έχει έναν θεματικό κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίο κινούνται όλες οι εκδηλώσεις και δράσεις. Αυτό το θέμα επιλέγεται με βασική αρχή να μπορεί να καλύψει διαφορετικές κατηγορίες δράσεων, να καλλιεργεί την έννοια των διαφορετικών οπτικών, να καλύπτει όλες τις ηλικίες, από τα μωρά μέχρι τους εφήβους, και να δίνει τη δυνατότητα προσέγγισής του με κυριολεκτικό αλλά και μεταφορικό ή συμβολικό τρόπο. Το φετινό θέμα μας, «Ό,τι κι αν σκέφτεσαι, σκέψου το αντίθετο: οι αντίθετοι κόσμοι συναντιούνται στη βιβλιοθήκη», μας δίνει τη δυνατότητα να ερμηνεύσουμε ολόκληρο τον κόσμο με αφετηρία ζευγάρια αντιθέτων. Ήδη από ενός έτους τα παιδιά οριοθετούνται μέσα στον χώρο που τα περιβάλλει αναγνωρίζοντας το πάνω, το κάτω, το πίσω, το μπροστά, το μέσα και το έξω. Καθώς μεγαλώνουν μπορούν να αντιλαμβάνονται όλο και πιο σύνθετα ζευγάρια αντιθέτων: τη μέρα και τη νύχτα, το ζεστό και το κρύο (απλά πειράματα φυσικής), τον πλούτο και τη φτώχεια (όλες οι ιστορίες και τα παραμύθια ξεκινούν από αυτήν τη βασική αντίθεση), το καλό και το κακό, το όμορφο και το άσχημο (ένα καταπληκτικό ταξίδι στην ιστορία της ομορφιάς, όπου τα παιδιά καταλαβαίνουν πως αυτό που σήμερα θεωρείται όμορφο κάποιες άλλες εποχές το χαρακτήριζαν άσχημο). Με αυτόν τον τρόπο καλύπτουμε διαφορετικές ηλικίες και διαφορετικές κατηγορίες δράσεων (πειράματα, αφηγήσεις, μουσικά, εικαστικά εργαστήρια κ.λπ.). Αν σκέφτεστε ότι η βιβλιοθήκη είναι ένας τόπος ησυχίας, βαρετός και μονότονος όπου μπορείς μόνο να δανειστείς και να διαβάσεις βιβλία, τώρα σε καλούμε να σκεφτείς αντίθετα, δηλαδή ότι η βιβλιοθήκη είναι ένας ζωντανός τόπος, ένας τόπος συνάντησης όπου μπορούμε να παίξουμε, να χορέψουμε, να δημιουργήσουμε, να κάνουμε φίλους, να σερφάρουμε, να διαβάσουμε και να προτείνουμε ιδέες και δράσεις.

Και αν ένα παιδί δεν θέλει καθόλου να διαβάσει το καλοκαίρι; Πρέπει να προσπαθούμε συνεχώς να το φέρουμε κοντά στα βιβλία; Στις βιβλιοθήκες δεν κάνουμε καμιά προσπάθεια να φέρουμε κανένα παιδί κοντά στα βιβλία ως να επρόκειτο για ένα πικρό φάρμακο που πρέπει να το πάρει για το καλό του. Στις βιβλιοθήκες διαβάζουμε, προτείνουμε βιβλία που μας δείχνουν έναν τρόπο να ζούμε πιο συναρπαστικά και να απολαμβάνουμε πιο ουσιαστικά τη ζωή. Η ανάγνωση δεν είναι ο μόνος τρόπος για να το πετύχουμε αυτό. Κάθε παιδί που έχει ενδιαφέροντα, που αγαπάει να κάνει συγκεκριμένα πράγματα μπορεί να το νιώσει αυτό, αλλά μπορεί και να βρει στη βιβλιοθήκη της γειτονιάς του εκδηλώσεις που θα του άρεσαν να πάρει μέρος. Ας μην καλλιεργούμε αυτού του είδους τις συνδέσεις: βιβλία-βαρεμάρα-σχολείο-καταναγκασμός. Εμείς ως ενήλικες διαβάζουμε μυθιστορήματα στις παραλίες από καταναγκασμό; Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε και στα παιδιά την ανάγκη τους να μείνουν λίγο μόνα με τον εαυτό τους, να ταξιδέψουν με το μυαλό τους, να ταυτιστούν με ήρωες και συμπεριφορές και να απολαύσουν λίγη ώρα σε μια σκιερή γωνιά ένα ζεστό καλοκαιρινό μεσημέρι, μόνα με τον εαυτό τους και μια συναρπαστική ιστορία.