Η ώρα για τα σχέδια των πασχαλινών και των καλοκαιρινών μας εξορμήσεων πλησιάζει και στις συζητήσεις μεταξύ γονέων συχνά ακούγεται το δίλημμα «Ταξίδι με τα παιδιά ή χωρίς;» Νομίζω πως αν αναλογιστούμε γιατί είναι τόσο σημαντικό να ταξιδεύουμε μαζί με τα παιδιά μας, θα τα έχουμε πάντα συνταξιδιώτες μας. Άλλωστε, πριν καλά καλά το καταλάβουμε, τα παιδιά θα έχουν γίνει έφηβοι και οι έφηβοι νέοι ενήλικες, οπότε ας γεμίσουμε το άλμπουμ φωτογραφιών και αναμνήσεών τους με όσο περισσότερες τέτοιες ξεχωριστές εμπειρίες μπορούμε.
Μιλώντας για τη μορφωτική αξία των ταξιδιών, ας θυμηθούμε τις συμβουλές του Γάλλου φιλοσόφου Michel de Montaigne, του ανθρώπου που επινόησε τα δοκίμια ως κειμενικό είδος. Σε ένα εξ’ αυτών, στο «Περί αγωγής παίδων» αναφέρει ότι για τα παιδιά: «…η συναναστροφή με τους ανθρώπους είναι θαυμαστά χρήσιμη και η επίσκεψη ξένων χωρών, όχι για να αναφέρουμε μόνο ποιες είναι οι διαστάσεις της Σάντα Ροτόντα, … πόσο το πρόσωπο του Νέρωνα είναι φαρδύτερο σε κάποιο μετάλλιο, αλλά κυρίως για να φέρουμε πίσω τον χαρακτήρα αυτών των εθνών και τους τρόπους τους και για να τρίψουμε και να ακονίσουμε το μυαλό μας πάνω στο μυαλό των άλλων. Θα ήθελα να αρχίσει ο παιδαγωγός του παιδιού να το ταξιδεύει από την πλέον τρυφερή του ηλικία και να ξεκινήσει, από τα κοντινά έθνη, όπου το γλωσσικό ιδίωμα είναι πιο απομακρυσμένο από το δικό μας…» . (μτφρ. Δρακονταειδής, 2005)
Πόσο ξεκάθαρα διατυπώνεται ήδη 450 χρόνια πριν ότι τα ταξίδια πρέπει να είναι αναπόσπαστο μέρος της εκπαίδευσης! Ερχόμενοι, λοιπόν, στο πολύβουο σήμερα, ας σκεφτούμε τα οφέλη που αποκομίζει κάθε μικρός ταξιδιώτης, όχι του 1580, αλλά του 2019. Με τη βοήθεια της οικογένειας, ένα ταξίδι δεν είναι μόνο «διακοπές», αλλά μία εμπειρία ζωής και παιδείας.
Να λοιπόν μερικά από τα καταπληκτικά πράγματα, που συμβαίνουν σε ένα παιδί που ταξιδεύει:
- Μαθαίνει να είναι περισσότερο υπεύθυνο και να διακρίνει τι είναι πιο σημαντικό. Ετοιμάζει και φροντίζει τα πράγματά του, γι’ αυτό πρέπει να μεταφέρει τις δικές του μικρές αποσκευές με ροδάκια, όπου δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν χωράνε όοολα του τα lego και όοολα τα αγαπημένα ρούχα. Ζητά βοήθεια μόνο όπου πραγματικά χρειάζεται από τους γονείς του, καθώς βλέπει πως και εκείνοι κουβαλούν τις δικές τους αποσκευές. Μαθαίνει να επιδεικνύει τα ταξιδιωτικά του έγγραφα και εισιτήρια, όποτε πρέπει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, καθώς και τον λόγο για τον οποίο αυτά είναι σημαντικά. Σε μία ξένη χώρα προσέχει περισσότερο την ασφάλειά του και κατανοεί καλύτερα γιατί είναι σημαντικό να μην απομακρύνεται από την οικογένεια ή την παρέα του.
- Εξασκεί την υπομονή του. Περιμένει σε ουρές για μουσεία και αεροδρόμια, οι οποίες μπορεί να είναι αρκετά μεγάλες. Συνηθίζει να περιμένει… γενικά, το αεροπλάνο να έρθει, το πλοίο να φτάσει, τις πολλές στάσεις του μετρό. Είναι δύσκολο; Ναι, αλλά μαθαίνεται και είναι μέρος του ταξιδιού!
- Συνειδητοποιεί ότι ο χώρος δεν είναι μόνο η γειτονιά του και τα μέρη που κινείται καθημερινά. Ο πλανήτης έχει ακόμα πολλές, πολλές γειτονιές, απλώς δεν τις έχουμε δει…ακόμα!
- Καταλαβαίνει πραγματικά τι θα πει ξένη γλώσσα και ότι ξένη γλώσσα δεν είναι μόνο τα Αγγλικά, τα οποία παρεμπιπτόντως μπορεί να εξασκήσει σιγά σιγά. Ακούει διαφορετικούς ήχους και βλέπει διαφορετικά γράμματα. Θα μάθει λοιπόν τη γλώσσα σε ένα ταξίδι; Όχι (δυστυχώς)… Αλλά, είναι ωραίο και ευγενικό να μάθουμε όλη η οικογένεια να λέμε τουλάχιστον «Καλημέρα», «Γειά σου», «Ευχαριστώ», στη γλώσσα της χώρας που μας φιλοξενεί. Μπορεί επίσης να δοκιμάσει τα Αγγλικά του, να αποφασίσει να μην ντρέπεται να εκφραστεί, καθώς δεν χρειάζεται να μιλάμε τέλεια μια γλώσσα, για να προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε σε αυτή. Κανείς δεν θα μας κοροϊδέψει, απεναντίας, όπου πάμε θα χαρούν με την προσπάθειά μας να μιλήσουμε στη γλώσσα τους.
- Γίνεται πρεσβευτής της χώρας του και μαθαίνει ότι δείχνει την Ελλάδα στον κόσμο με την παρουσία του.
- Μαθαίνει να είναι στην ώρα του, διότι είναι κρίμα να χάσεις το τέλειο πρωινό του ξενοδοχείου, το πούλμαν για την εκδρομή ή ακόμη χειρότερα το πλοίο!
- Μαθαίνει ότι οι κανόνες είναι … κανόνες και μερικές χώρες έχουν τους δικούς τους, ομολογουμένως πολύ διαφορετικούς, κανόνες και από τη στιγμή που επιλέξαμε να τις επισκεφθούμε οφείλουμε να τους σεβαστούμε. Τίποτα δεν είναι απαραίτητα ίδιο με τη χώρα μας, ούτε δεδομένο και αυτή είναι μία από τις ομορφιές των ταξιδιών.
- Βλέπει ότι τα κτήρια, τα μέρη και τα ζώα που δείχνουν τα βιβλία υπάρχουν στ’ αλήθεια και αυτό είναι καταπληκτικό, γιατί τελικά τα βιβλία έλεγαν αλήθεια και άξιζε που τα διάβαζε!
- Μαθαίνει να έχει στο νου του την οικογένεια, όχι μόνο τα μικρότερα αδέλφια, αλλά και τους γονείς. Μακριά από τη χώρα μας γινόμαστε πιο ενωμένη ομάδα, προσέχουμε ο ένας τον άλλον (και τα πράγματα του άλλου), βρίσκουμε λύσεις, κάνουμε υποχωρήσεις για το τι θα δούμε πρώτα και τι μετά, ώστε όλοι να περάσουν καλά, γιατί πότε θα ξαναβρεθούμε άραγε εδώ στη ζωή μας;
- Μπορεί να παίξει με τα παιδιά που θα συναντήσει από όποια χώρα και αν είναι, γιατί είναι παιδιά και κανένα πρόβλημα δεν υπάρχει που δεν μιλούν την ίδια γλώσσα. Ποιος χρειάζεται άλλωστε τη γραμματική και το λεξιλόγιο, όταν έχει μπάλα, κούκλες, όρεξη για κυνηγητό, κρυφτό και σκανταλιές; Είναι πολλά τα κοινά, γι’ αυτό εάν είσαι από μικρός ταξιδευτής, δεν μπορείς να γίνεις ρατσιστής.
- Μαθαίνει ότι τα φαγητά δεν μαγειρεύονται μόνο όπως στο σπίτι μας (ή στο σπίτι της γιαγιάς μας) και αν θέλει να φάει θα πρέπει να συμβιβαστεί και να δοκιμάσει.
- Μαθαίνει να διαβάζει τον χάρτη, να ακολουθεί το GPS, να ρωτάει, να ελέγχει το ρολόι του, να παρακολουθεί τους πίνακες ανακοινώσεων στα αεροδρόμια και τους σταθμούς, αρκεί να του δείξουμε εμπιστοσύνη και να καταλάβει ότι έχει σπουδαίο ρόλο στη διαδικασία του ταξιδιού μας.
- Αντιλαμβάνεται ότι το περιβάλλον, τα χρώματα, οι μυρωδιές και το κλίμα δεν είναι παντού, όπως στην Ελλάδα. Η ζέστη ή το κρύο σε μερικά μέρη απαιτούν προετοιμασία, καθώς πραγματικά δεν έχουν καμία σχέση με τον τόπο μας. Το ίδιο ισχύει και για τα κύματα και το χρώμα της θάλασσας ή τη βροχή. Άλλο ένα πράγμα που διαβάζαμε στα βιβλία και τελικά… ναι, ισχύει γιατί το ζήσαμε, το είδαμε με τα μάτια μας!
- Το παιδί βλέπει στην πράξη ότι τα χρήματα και η αξία ακόμη και παρόμοιων αντικειμένων (όπως ένα μπουκαλάκι νερό) δεν είναι η ίδια παντού. Υπάρχουν καλύτερα «ζωντανά» παραδείγματα, που δείχνουν τι σημαίνει πληθωρισμός;
Και κράτησα σκοπίμως το πιο σημαντικό, κατά τη γνώμη μου, για το τέλος.
15. Ο μικρός ταξιδιώτης συνηθίζει να συλλέγει εμπειρίες και όχι αντικείμενα. Είναι καλύτερα να πάρεις ένα ακόμα αναμνηστικό, που πιθανότατα θα καταλήξει σε κάποιο συρτάρι ή να πας μία βόλτα στον ποταμό, που θα την κρατήσεις στο μυαλό σου για πάντα; Είναι καλύτερα να «δεις» το ταξίδι μέσα από την κάμερα του κινητού, γιατί έβγαζες όλη την ώρα selfie ή να το δεις πραγματικά; Η επιλογή και η απάντηση είναι θέμα συνήθειας και η συνήθεια θέμα εκπαίδευσης και επανάληψης.
Αυτές είναι μόνο μερικές δικές μου σκέψεις αναφορικά με το γιατί να ταξιδεύουμε μαζί με τα παιδιά. Ταξιδεύοντας και επιστρέφοντας από κάθε προορισμό, σίγουρα θα ανακαλύψετε πολλά ακόμα καινούργια, όμορφα στοιχεία στα δικά σας παιδιά, σε εσάς τους ίδιους και στη μεταξύ σας σχέση!
Η Στέλλα Φραγκούλη, PhD, είναι εκπαιδευτικός, αλλά εδώ γράφει με την ιδιότητα του ταξιδιώτισσας από τα 9 της χρόνια και της μαμάς ενός θαρραλέου ταξιδιώτη από τα 2 του χρόνια…
