Γεια και χαρά… Πολλοί με ξέρετε ως Καλομοίρα Θεοχάρη (αυτό το όνομα άλλωστε χρησιμοποιώ και στα social media). Δεν θέλω να σας μπερδέψω – έτσι με βάφτισαν – από τότε όμως κιόλας με φώναζαν Μιρέλλα. Με όποιο όνομα κι αν με προσφωνείτε, γνωρίζετε πως αγαπώ τα βιβλία! Ως μικρό παιδί στο Βύρωνα, διάβαζα πολύ! Μεγάλωσα, πήγα Πανεπιστήμιο, σπούδασα στο ΤΕΑΠΗ Αθηνών νηπιαγωγός και συνέχισα να διαβάζω σε ακαδημαϊκό επίπεδο.

Δούλεψα λίγα χρόνια στο αντικείμενό μου και μετά έγινα ερωτική μετανάστρια για χάρη της αγάπης μου και μετακόμισα στη Στεμνίτσα Αρκαδίας, όπου συνέχισα να διαβάζω! Σήμερα θα με βρείτε στη πλατεία του χωριού να σας καλωσορίζω στο καφενείο του άντρα μου, τη «Γερουσία» μας, πιθανότατα με ένα βιβλίο στο χέρι! Σήμερα, θα σας πω λίγα –ή ίσως και περισσότερα– πράγματα για το χωριό που έκλεψε την καρδιά μου εδώ και 12 χρόνια σχεδόν.

Εξ Αθηνών ορμώμενη και χωρίς να έχω ποτέ χωριό, η πλανεύτρα Στεμνίτσα Αρκαδίας με ‘κέρδισε’ από την πρώτη στιγμή! Το χωριό μας, λοιπόν, για να ξεκινήσουμε από τα βασικά, είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός στις πλαγιές του όρους Μαινάλου σε υψόμετρο 1080 μ. Η  απόστασή της από την Αθήνα δεν είναι μεγάλη (μόλις 220 χιλιόμετρα) γι’ αυτό και αποτελεί ιδανικό προορισμό ακόμη  και για ολιγοήμερη διαμονή, ενώ η κοντινότερη Τρίπολη απέχει μόνο 39 χιλιόμετρα.Οι διάφορες πηγές μου μηνύουν πως: «Η αρχή της ιστορίας της Στεμνίτσας, ή ελληνοπρεπέστερα του Υψούντος, πρέπει να αναζητηθεί στα βάθη των αιώνων, σ’ αυτή την αρχαία ελληνική μυθολογία που οι ρίζες της βρίσκονται στους προϊστορικούς χρόνους. Σύμφωνα, λοιπόν, με τη μυθολογία ο βασιλιάς Λυκάονας τον οποίο ο Δίας οργισμένος μεταμόρφωσε σε Λύκο, είχε πενήντα γιους και μία κόρη. Καθένας από τους γιους του έκτισε μία πόλη στην περιοχή δίνοντάς της το όνομά του. Έτσι ο Υψούς έκτισε την ομώνυμη προς αυτόν πόλη.»

Γνωστή και ως Υψούς στα μέσα του 7ου αιώνα μ.Χ παίρνει το όνομα Στεμνίτσα (=δασώδης περιοχή) σλαβικής προέλευσης. Μετά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και κατά την Τουρκοκρατία, η Στεμνίτσα γνώρισε ακμή όπως μαρτυρούν τα μνημεία. Η ακμή αυτή οφείλεται στην ορεινή και απόκρημνη θέση την οποία κατέχει διότι σ’ αυτήν κατέφευγαν επιφανείς οικογένειες Ελλήνων άλλων περιοχών, προκειμένου να αποφύγουν τις συνέπειες του τούρκικου ζυγού.

Στη συνέχεια, και λόγω αυτού του γεγονότος, η Στεμνίτσα εξελίσσεται σ’ ένα από τα σπουδαιότερα εμπορικά και βιοτεχνικά κέντρα της Πελοποννήσου. Η κληρονομική τέχνη της κατασκευής εκκλησιαστικών κωδώνων, η τέχνη του καμπανά, καθώς και οι τέχνες της κατασκευής κηροπηγίων, της αργυροχοΐας και χρυσοχοΐας ήσαν μερικές από τις σπουδαιότερες δραστηριότητες της οικονομικής ζωής του τόπου, μαζί με αυτές του κηροπλάστη, του γανωματή ή του μπαλωματή…

Στα χρόνια του Αγώνα, η Στεμνίτσα πρόσφερε πολλά, μαζί με τις γειτονικές της πόλεις της Γορτυνίας. Χαρακτηριστική είναι προσφώνηση προς τους Στεμνιτσιώτες του Γορτύνιου πρωθυπουργού Θ. Δεληγιάννη: «Ελλήνων εξυπνότεροι οι Πελοποννήσιοι, Πελοποννησίων οι Αρκάδες, Αρκάδων οι Γορτύνιοι και Γορτυνίων οι Στεμνιτσιώτες». Όμως, η Στεμνίτσα πρόκειται να συνδέσει το όνομά της με τη μορφή του εθνικού ήρωα, πρωταγωνιστή της επανάστασης του 1821, Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Ήδη από το 1802, όποτε διέτρεχε κίνδυνο από τους Τούρκους, ο γέρος του Μωριά κατέφευγε στη Στεμνίτσα την οποία υπεραγαπούσε. Μετά τον ξεσηκωμό των Ελλήνων η Στεμνίτσα θα αποτελέσει το κέντρο των επιχειρήσεών του, ενώ σ’ αυτήν θα βρει παρηγοριά στη λύπη του από το χαμό του γιου του.

Δύο μήνες μετά την έναρξη του αγώνα, η Στεμνίτσα επιλέγεται από τη Συνέλευση των Καλτετζών ως έδρα της Α’ Πελοποννησιακής Γερουσίας περνώντας στο προσκήνιο της Ιστορίας», ως η πρώτη άτυπη πρωτεύουσα του επαναστατημένου Ελληνικού έθνους για έναν μήνα. Η πρώτη εθνοσυνέλευση λαμβάνει χώρα στη Μονή Ζωοδόχου Πηγής απ’ όπου και εξεδώθει η πρώτη εγκύκλιός της Συνέλευσης, που θεωρείται η πρώτη γενική και απλή νομοθεσία του νέου ελληνικού κράτους! [Η πλατεία μας ονομάζεται Πλατεία Α’Πελοποννησιακής Γερουσίας γι’ αυτό!]

Από τον 17ο έως τις αρχές του 20ού αιώνα, η Στεμνίτσα γίνεται ξακουστή για τους χαλκωματάδες, τους μπρουντζάδες και κυρίως τους χρυσικούς της. Οι περισσότεροι τεχνίτες της Στεμνίτσας εξασκούσαν την τέχνη τους σε μόνιμα εργαστήρια, παράλληλα όμως ήσαν και πλανόδιοι. Ταξίδευαν το μεγαλύτερο διάστημα του χρόνου και έφταναν πολύ πιο πέρα από τα όρια της Αρκαδίας ή της Πελοποννήσου. Έφταναν μάλιστα στα νησιά του Ιονίου και έως την ξακουστή Πόλη και από την Αίγυπτο και την Κύπρο έως το Δούναβη.

Η μαστορίστικη γλώσσα των τεχνιτών της Στεμνίτσας, τα στεμνιτσιώτικα ή. τα μεστιτσιώτικα όπως ονομάζονταν συνθηματικά, είναι από τις πιο παλιές του είδους και κύριο γνώρισμά της έχει τον αναγραμματισμό. Επιγραμματική είναι η φράση “σιμό και σιμό” , γνωστή σε κάθε στεμνιτσιώτη τεχνίτη! Αναφέρεται φυσικά σε έναν τεχνίτη, στα χρόνια της τουρκοκρατίας, που έφτιαξε τα καντήλια μιας εκκλησιάς κάνοντας στο ασήμι τη σχετική του νοθεία. Όπως όμως ήταν επόμενο, οι επίτροποι της εκκλησιάς δεν έμειναν ευχαριστημένοι από τα «ασημένια» καντήλια και υποχρέωσαν τον τεχνίτη να ορκιστεί μπροστά στην εικόνα ότι τα καντήλια ήταν ανόθευτα, όλο ασήμι. Και ο Στεμνιτσιώτης χρυσικός αναγκάστηκε να ορκιστεί ότι… “τα καντήλια που έφτιαξα είναι σιμό και σιμό και τάκω από τη σέμη”. Ο ίδιος εννοούσε: μισό και μισό (το ασήμι) και μάλιστα σε αναλογία κάτω από τη μέση, ενώ οι αντίδικοι εξήγησαν τη φράση ως «ασημό και ασημό», δηλαδή ασήμι πεντακάθαρο.

Και αφού ενώσαμε κάποια κομμάτια ιστορίας, ας επιστρέψουμε στο σήμερα! Χαλάρωση, ηρεμία, εξερεύνηση, περιπέτεια, πολιτισμός, επαφή με τη φύση… Σας ακούγονται αρκετά για να τα βιώσετε στις λίγες ημέρες που θα μας επισκεφθείτε; Η “γειτονιά” μας κρύβει πολλές εκπλήξεις για κάθε τύπου τουρίστα! Στην υπέροχη πλατεία μας θα βρείτε καφέ και ταβέρνες για όλα τα γούστα· από τα πιο παραδοσιακά μέχρι τα σύγχρονα, όλα θα σας προσφέρουν τη χαλάρωση και ταυτόχρονα τη διασκέδαση που αποζητάτε! Η βόλτα στα σοκάκια και η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του χωριού θα σας ταξιδέψουν σε αλλοτινούς καιρούς!! Πέτρινοι πύργοι, πολύχρωμα παράθυρα, κεντητές κουρτίνες και ολάνθιστοι κήποι θα σας χαρίσουν ηρεμία…

Περνώντας στα πολιτιστικά αξιοθέατα του χωριού μας εντύπωση προκαλούν οι πολλές εκκλησίες και είναι δείγμα των διαφορετικών ρυθμών ανά τους αιώνες! (Κατόπιν συνεννόησης μπορείτε να τις επισκεφθείτε). Κόσμημα αποτελεί και η Σχολή Αργυροχρυσοχοΐας που υπάγεται στο δημόσιο και φιλοξενεί κάθε χρονιά φοιτητές από όλη την Ελλάδα. Μόλις τη φετινή χρονιά στο πέτρινο κτίριο που κάποτε φιλοξενούσε το σχολείο του χωριού, συστεγάζονται το ΕΠΑΛ και το ΙΕΚ Αργυροχρυσοχοΐας, με καινούργια ιδιότητα αυτή του «Συνοδού Βουνού», που κερδίζει έδαφος. Το Λαογραφικό Μουσείο που βρίσκεται πλησίον της σχολής αυτή την περίοδο ανακαινίζεται και ελπίζουμε σύντομα να ανοίξει εκ νέου τις πύλες του για να μπορούν όλοι οι επισκέπτες να έχουν πρόσβαση σε κομμάτια της ιστορίας του τόπου μας και όχι μόνο…

Με μόνιμο πληθυσμό κάτω από 100 κατοίκους, εκτός από την τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας και τα 3 καταστήματα που υπάρχουν στο χωριό μας αυτή τη στιγμή, οι κτηνοτροφικές εργασίες και ο τουρισμός είναι οι κυριότερες πηγές εισοδήματος τα τελευταία χρόνια! Όταν ο καιρός κρυώσει πολύ οι βοσκοί μετακινούν τα ζωντανά τους σε πιο θερμά εδάφη και αντίστοιχα επιστρέφουν όταν οι θερμοκρασίες εκεί ανέβουν πολύ! Γάλα, τυρί, γιαούρτι και κρέας είναι τα προϊόντα που μπορείτε να βρείτε εύκολα σαν μας επισκεφθείτε όπως και τα χειροποίητα λαζάνια, χυλοπίτες, και τραχανάς (γλυκός ή ξινός)… Το χωριό μας επίσης είναι γεμάτο καρύδια για αυτό και πολλά γλυκά του τόπου έχουν ως βάση το συγκεκριμένο συστατικό… Καρυδάκι γλυκό, καρυδένιοι (καρυδοκουραμπιές με καρύδι και ανθόνερο) και σκαλτσούνια (νηστίσιμο γλυκό με καρύδι μέλι, γαρύφαλλο, κανέλα, αρμπαρόριζα) είναι από τα αγαπημένα φιλέματα! Μελομακάρονα, δίπλες και κουραμπιέδες καταναλώνονται όλο το χρόνο και τα ζαχαροπλαστεία του χωριού πλέον ετοιμάζουν και λιχουδιές όπως γαλακτομπούρεκο, μπακλαβά, σοκολατόπιτα, πορτοκαλόπιτα και πάστα φλόρα! Φημισμένο προϊόν και το μέλι από έλατο που μπορείτε να ζητήσετε από τους ντόπιους παραγωγούς!

Προς τον κάμπο της Μεγαλόπολης αρκετοί χωριανοί έχουν και ελιές οπότε το λάδι που χρησιμοποιούμε είναι χειροποίητο δικό μας όπως και το κρασί καθώς έξω από την Τρίπολη υπάρχουν πολλοί αμπελώνες και σύγχρονα οινοποιεία που «βγάζουν» μοσχοφίλερο και όχι μόνο! Όσο για τον τουρισμό, στο χωριό μας θα βρείτε πλήθος ξενώνων και Airbnb για όλα τα γούστα και όλα τα βαλάντια. Η Στεμνίτσα προσφέρεται για τουρισμό όλον τον χρόνο καθώς συνδυάζει φύση, δραστηριότητες και πολιτισμό.

Ας ξεκινήσουμε με το Menalon Trail: Το πρώτο πιστοποιημένο μονοπάτι στην Ελλάδα από την ERA. Menalon Trail. 75 χιλιόμετρα και 8 τμήματα του μονοπατιού περιμένουν να τα ανακαλύψετε!

Ο Λούσιος ποταμός βρίσκεται πολύ κοντά μας και αν δε θέλετε μόνο να ακούσετε και να δείτε τα γάργαρα νερά του μα ζητάτε κάτι παραπάνω, «η κατάβαση του Λούσιου και του Αλφειού ποταμού είναι πραγματικά μια μοναδική εμπειρία που θα σας μείνει αξέχαστη! Ετοιμαστείτε να δείτε εντυπωσιακούς καταρράκτες μέσα σε καταπράσινα τοπία καθώς θα διασχίζετε το ποταμό μέσα από στενά φαράγγια υπό τη συνοδεία ερωδιών, αετών και γερακιών! Υπάρχουν αρκετά sites online που μπορείτε να βρείτε για να προγραμματίσετε μια κατάβαση.»

Επόμενη στάση, στο επονομαζόμενο Άγιο Όρος της Πελοποννήσου, η Μονή Τιμίου Προδρόμου βρίσκεται στο φαράγγι του Λούσιου ποταμού χτισμένη κυριολεκτικά πάνω στον βράχο! Αφού σταθμεύεστε το όχημά σας στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο, θα πρέπει να συνεχίσετε πεζοί παράλληλα με τον ποταμό, μέχρι να αντικρίσετε την Μονή και τους μοναχούς οι οποίοι θα σας υποδεχτούν με χαρά και θα σας κεράσουν ελληνικό καφεδάκι και βουτήματα.

Μόλις 9 χλμ. μακριά μας, το υπαίθριο μουσείο υδροκίνησης στην Δημητσάνα καλεί τον επισκέπτη να μάθει πως αξιοποιούταν τα χρόνια της επανάστασης η δύναμη του νερού. Από την νεροτριβή για το πλύσιμο των ρούχων μέχρι το ρακοκάζανο και τον ιστορικό μπαρουτόμυλο, θα έχετε την ευκαιρία να ταξιδέψετε πίσω στο χρόνο και να ζήσετε από κοντά τις τεχνικές και την καθημερινότητα της τοπικής κοινωνίας.

Λίγο πιο μακριά, κοντά στη Βυτίνα, το χιονοδρομικό κέντρο του Μαίναλου βρίσκεται κοντά στη ψηλότερη κορυφή του Ανατολικού Μαίναλου και διαθέτει 7 πίστες και 3 αναβατήρες. Είναι μία ιδανική ευκαιρία για νέους και παλιούς λάτρεις του σκι, αλλά και για παιχνίδια στο χιόνι και στα έλατα!

Το σπήλαιο Κάψια με έκταση 6500 τμ, αποτελεί ένα από τα 10 πιο αξιόλογα σπήλαια της Ελλάδας με τους σπανιότερους χρωματισμούς! Δείτε από κοντά εντυπωσιακούς σταλαγμίτες και σταλακτίτες, ίχνη αρχέγονου πολιτισμού και θαυμάστε τις καταβόθρες με τα τρεχούμενα νερά!

Το Μουσείο Δημοτικής Εκπαίδευσης στο χωριό Ψάρι Γορτυνίας «στεγάζεται στο χώρο του παλιού Δημοτικού Σχολείου του χωριού, διαθέτει υπέροχη θέα ενώ ο εσωτερικός χώρος του Μουσείου έχει διαμορφωθεί έτσι, ώστε να δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη του να ενημερωθεί όχι μόνο για την σχολική δραστηριότητα των μαθητών από την εποχή του Καποδίστρια μέχρι πρόσφατα, αλλά και για τις δραστηριότητες εκτός σχολείου».

Kids friendly το αγρόκτημα «ΠΑΠΑΚΙΑ» κοντά στη Μεγαλόπολη και το άλσος της Βυτίνας. Εννοείται πως αξίζει να επισκεφθείτε τα γύρω χωριά μας: Ελληνικό και Καρύταινα από τη μεριά της Μεγαλόπολης, όπως και τα: Λαγκάδια, Λεβίδι, Βλαχέρνα, Λυμποβίσι, Ελάτη από τη μεριά της Βυτίνας.Η Στεμνίτσα μας, όχι πώς να το παινευτώ (χαχαχαχα), είναι το ωραιότερο χωριό της περιοχής… Κέντρο της η μεγάλη πλατεία στην οποία λαμβάνουν μέρος και οι εκάστοτε εκδηλώσεις… Η αλλαγή του έτους γίνεται μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (που παρεμπιπτόντως χτίστηκε μέσα σε 70 μέρες επί τούρκικου ζυγού και έχει αγιογραφίες του Φώτη Κόντογλου), όπως και το έθιμο με τα κεράσματα τις Απόκριες με φασολάδα, κρασιά, ροβιόλες (γλυκό με κολοκύθι, καρύδι και άρωμα κανέλας) και τα σαρακοστιανά να αλλάζουν χέρια!Την 25η Μαρτίου γινόμαστε λαμπαδηδρόμοι και με τους πυρσούς μας ανεβαίνουμε στο Ηρώον (μνημείο πεσόντων σε ένα από τα πιο ψηλά σημεία του χωριού), ενώ το Πάσχα οι λειτουργίες λαμβάνουν χώρα στους 2 μεγάλους μητροπολιτικούς ναούς μας: Άγιος Γεώργιος και Αγία Παρασκευή. Κάθε Ιούνιο γιορτάζουμε με όλες τις τιμές και πολύ χορό την επέτειο της Εθνοσυνέλευσης και φυσικά τον Δεκαπενταύγουστο πανηγυρίζουμε την Παναγία επίσης με πολύ χορό και γουρουνοπούλα!  Ελπίζω να σας άνοιξα την όρεξη να μας επισκεφθείτε! Κάπου εκεί, δίπλα στις κούνιες του χωριού, μέσα ή έξω από τη «Γερουσία» μου σας προ(σ)καλώ να έρθετε να με χαιρετήσετε και να μιλήσουμε για βιβλία, ταξίδια και ζωή!Και λίγο πριν σας αφήσω, ας κάνουμε ένα μικρό throwback. 2020· μια δυστοπική χρονιά οπότε και ξεκίνησε η νέα μας πραγματικότητα! Εγώ, μέσα σε όλη την παραζάλη, αποφάσισα να δώσω λίγο χρώμα στην καθημερινότητα και έβαλα μπρος ένα μεγαλόπνοο σχέδιο…

Με εκκίνηση την αγάπη μου για τα παιδικά βιβλία, επικοινώνησα με εικονογράφους, τη δουλειά των οποίων εκτιμώ πολύ, και τους ζήτησα να μας απεικονίσουν ένα στιγμιότυπο από την καθημερινότητα του καφενείου, τους ανθρώπους του ή το χωριό το ίδιο! Χωρίς να με ξέρουν ή να έχουμε γνωριστεί από κοντά, με καλωσόρισαν στον κόσμο τους με πολλή ευγένεια! Με περισσή χαρά έχουν συμμετάσχει έως τώρα παραπάνω από 25 δημιουργοί και έχουν ετοιμάσει για εμάς εικόνες μοναδικές…

ΣΤΕΛΛΑ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Πρωτότυπες, αισθαντικές, τρυφερές, παιχνιδιάρικες, παραστατικές εικόνες από πολύχρωμους, ευαίσθητους και αντισυμβατικούς δημιουργούς που μετουσίωσαν με τον καλύτερο τρόπο το πνεύμα του καφενείου μας!! Άλλοι λάτρεψαν το κτίριο, άλλοι “μίλησαν” με πρόσωπα, άλλοι απεικόνισαν την πρόσοψη και άλλοι μοιράστηκαν συναισθήματα, κάποιοι μας τίμησαν με δύο ή/και περισσότερες εικόνες ενώ υπήρχαν και δύο που μας παραχώρησαν ευχαρίστως προηγούμενα έργα τους…

ΣΟΦΙΑ ΤΟΥΛΙΑΤΟΥ

Όσο διαφορετικές οι εικόνες τους άλλο τόσο διαφορετικοί και οι ίδιοι! Όσο πολύχρωμο το puzzle που συντίθεται από τα έργα άλλο τόσο πολύχρωμο και το μωσαϊκό από τους επισκέπτες της Στεμνίτσας και πελάτες μας! Αυτή την ποικιλομορφία θέλαμε να αναδείξουμε και να φωνάξουμε πως είσαστε όλοι ευπρόσδεκτοι, πάντα…

ΛΙΛΑ ΚΑΛΟΓΕΡΗ

ΠΕΡΣΑ ΖΑΧΑΡΙΑ

Φωτογραφίες: Εύα Βαρβεροπούλου