Τι μαμά πρέπει να είμαι; Το πρέπει είναι μια λέξη δύσκολη από μόνη της, το να είσαι μαμά ακόμα δυσκολότερο. Ο συνδυασμός τους προκαλεί αίσθηση ανασφάλειας. Οι απαιτήσεις από το περιβάλλον, αξίες που μεταφέρουμε δογματικά, κοινωνικές επιταγές που χρεωνόμαστε να εκπληρώσουμε, πληθώρα πληροφοριών που τελικά αποπροσανατολίζουν αντί να βοηθούν, έχουν κάνει κάθε μητέρα να αναρωτηθεί τι κάνει λάθος και δεν είναι όλα όπως «πρέπει» να είναι. Δεν υπάρχει κανένας λόγος όμως να υπάρχουν πρέπει στη μητρότητα.

Ξεκινώντας από το αν μια γυναίκα πρέπει να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες που της δίνει η φύση. Το να γίνει μια μητέρα γυναίκα είναι κάλο να είναι μια συνειδητή επιλογή που προκύπτει από πηγαία αγάπη για το παιδί που θα αποκτήσει, όχι χρέος αναφορικά με τη φύση της ή την κοινωνία. Η μητρότητα είναι σκοπός για μια γυναίκα μόνο αν εκείνη το θέλει και η ανεξαρτησία είναι δικαίωμα.

Επιλέγοντας μια γυναίκα να γίνει μητέρα, από την περίοδο της εγκυμοσύνης μέχρι την ανατροφή του παιδιού, είναι καλό να διακατέχεται από θετικά συναισθήματα, όχι από «πρέπει». Δεν υπάρχουν χρυσές συνταγές, τα μόνα που αδιαπραγμάτευτα πρέπει να υπάρχουν από την πλευρά της μαμάς είναι αγάπη, υπομονή και όρια, τόσο για το παιδί της όσο και για τον εαυτό της. Αν η μητρότητα μπορεί να θεωρηθεί επάγγελμα, το πτυχίο το οποίο σου επιτρέπει να το εξασκήσεις είναι το μητρικό ένστικτο. Οι επιστήμες διδάσκονται από αυτό δεν το διδάσκουν. Είναι ότι καλύτερο βεβαία να συνδυάζεται με πληροφόρηση καθώς οι ανάγκες συνεχώς μεταβάλλονται, σε καμία περίπτωση όμως δεν χρειάζεται υπερπληροφόρηση. Προτιμότερο είναι, αν αυτό που ήδη κάνουμε είναι λειτουργικό, και για το παιδί και για το περιβάλλον του να το εμπιστευθούμε και όχι να το αμφισβητούμε επειδή δεν προκύπτει από κάποια συγκεκριμένη θεωρία.

Οι μητέρες που αναζητούν συνέχεια βοήθεια σε θεωρίες εμπιστεύονται τον εαυτό τους λιγότερο απ’ όσο θα έπρεπε. Φυσικά και είναι καλό να αναζητάμε βοήθεια, όμως για κάτι που δεν μπορούμε να κάνουμε, όχι επειδή δεν αναγνωρίζουμε αυτό που κάνουμε. Όταν φτάσουμε στον σημείο, που θέλοντας να καταφέρουμε κάτι καινούργιο ή να κάνουμε κάτι ακόμα καλύτερο, αναζητήσουμε βοήθεια, ενημερωνόμαστε, κρατάμε όμως βασική προτεραιότητα το τι εξυπηρετεί εμάς και όχι το γενικότερο σύνολο. Κάτι το οποίο μας φαίνεται δύσκολο, δύσκολα θα το φέρουμε εις πέρας όσο καλό και αν είναι αντικειμενικά.

Συζητώντας με μια φίλη, μου είπε ότι είχε πρόβλημα γιατί δεν μπορεί να πλύνει τα δόντια της 2 χρονών κόρης της. Θα ήθελε ιδανικά να τα πλένει μόνη της, κάτι που πιστεύει ότι μπορεί να κάνει η μικρή, όμως το πρωί που πρέπει να πλένει τα δόντια της δεν υπάρχει αρκετός χρόνος και το βράδυ που πρέπει να πλένει πάλι τα δόντια της δεν υπάρχει απόθεμα ενέργειας για να της δείξει. Ας αρχίσουν την εκπαίδευση από κάποια άλλη βολική για τη μαμά ώρα, ήταν η δική μου πρόταση. Το να μην τα πλύνει καθόλου κάποια στιγμή θα αποτελέσει πρόβλημα για τη στοματική της υγιεινή, το να τα πλένει το απόγευμα, που είναι οι ώρες που μαμά και κόρη περνάνε ποιοτικό χρόνο δεν αποτελεί κανένα πρόβλημα, ίσα-ίσα που είναι μια καλή αρχή με τη συγκεκριμένη συνήθεια, που μετέπειτα μπορεί πιο εύκολα να μεταφερθεί στις αντικειμενικά πιο σωστές ώρες.

«Δεν πίνει με τίποτα το γάλα του» μου είπε μια άλλη φίλη. Ας αναπληρώσει τα θρεπτικά στοιχεία του γάλακτος με κάποια άλλη τροφή. Επειδή τα περισσότερα παιδιά πίνουν γάλα, δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να είμαστε ευέλικτοι και να επιλέξουμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό αλλά πιο λειτουργικό για ‘μας. «Δεν κάθεται με τίποτα στο γραφείο του να κάνει τα μαθήματα του» μου είπε ανήσυχη μια μανούλα ενός παιδιού πρώτης δημοτικού που μέχρι τότε είχε συνηθίσει να κάνουν διάφορες «εργασίες» με τη μαμά του στο τραπεζάκι του σαλονιού. Ξεκίνησαν λοιπόν να κάνουν τις εργασίες του σχολείου στο τραπεζάκι του σαλονιού και έγινε μια από τις αγαπημένες δραστηριότητες του μικρού μαθητή. «Δεν μπορώ να τον κάνω με τίποτα να μαζέψει τα παιχνίδια του από το πάτωμα» παράπονο πολλών μαμάδων. Και γιατί να τα μαζέψει, είναι όντως βαρετό. Απλώστε ένα σεντόνι στο πάτωμα και μαζέψτε τα παιχνίδια τυλίγοντας τα με το σεντόνι. Δεν θα είναι τακτοποιημένα στη θέση τους αλλά είναι κάτι πρακτικό που θα σας κάνει να εξοικονομήσετε χρόνο, ενέργεια και υπομονή.

Μπορούμε να βρούμε λύσεις και τρόπους να κάνουμε τα πράγματα και σωστά και βολικά για εμάς. Έχοντας πάντα ως γνώμονα την ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού ως κάτι ξεχωριστό και όχι ως προέκταση του δικού μας εγώ, αυτά που θα αποφασίσουμε να κάνουμε μπορεί να αποκλίνουν από το αντικειμενικά… σωστό, θα είναι όμως αυτά που μπορούμε να υποστηρίζουμε. Όταν δεν τίθενται λόγοι υγείας ή ασφάλειας του παιδιού και αυτό που κάνουμε είναι λειτουργικό δεν χρειάζεται να αμφισβητούμε τον εαυτό μας, ούτε χρειάζεται να σκεφτόμαστε τι δεν μπορούμε να κάνουμε αλλά τι έχουμε ήδη καταφέρει.

Τα «πρέπει» δημιουργούν πολλά αρνητικά συναισθήματα που είναι άσχημο να παίρνουν χώρο σε κάτι τόσο όμορφο όσο η μητρότητα. Το μόνο που πρέπει οπωσδήποτε να κάνει μια μητέρα είναι να προσέχει τον εαυτό της και να φροντίζει να υπάρχει ποιότητα στη ζωή της, καθώς αυτό θα ακολουθεί και τη ζωή του παιδιού της. Συνοπτικά αυτό που μας λένε οι οδηγίες στο αεροπλάνο σε περίπτωση ατυχήματος: Πρώτα η μαμά βάζει τη μάσκα οξυγόνου.

Η Έλλη Τσομπανίδη είναι νηπιαγωγός.