Με αφορμή τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γαλλία, προετοιμαζόμαστε για το πώς θα μιλήσουμε, αν χρειαστεί, στο παιδί μας, για αυτό το δύσκολο θέμα, αλλά και για άλλες δυσάρεστες ειδήσεις που μπορεί να το τρομάζουν.

Μαμά τι είναι μπαράζ τρομοκρατικών επιθέσεων; Με αυτή την ερώτηση ξύπνησε μια μαμά, πριν από δύο εβδομάδες! Το μικρό της είναι μόλις επτά ετών! Η μητέρα το κοίταξε με ανησυχία! Και τώρα τι απαντάμε;

Εγώ θα ξεκινούσα με την ερώτηση πού το άκουσε! Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή!

Την Παρασκευή 13/11/15 η Ευρώπη, για άλλη μια φορά, σκοτείνιασε! Μετά από τόσες ταλαιπωρίες οικονομικές, πολιτικές και γεμάτοι ανθρωπιστικά διλήμματα καλούμαστε να διαπραγματευτούμε μέσα μας και τον φόβο πως η σωματική ασφάλεια και η ελευθερία μας κρέμεται από μια λεπτή, εύθραυστη κλωστή…

Και την στιγμή που νομίζουμε πως τα καταφέρνουμε να μείνουμε ψύχραιμοι, καταχωνιάζοντας, σε ένα κουτάκι μέσα μας, τις αγωνίες και τον πανικό μας… Έρχονται τα μικρά παιδιά και μας ξαφνιάζουν με τις ερωτήσεις και τις απορίες τους!

Στις μέρες μας, τα παιδιά έρχονται από πολύ μικρά σε επαφή με την τεχνολογία και τελικά με πολλές πληροφορίες, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να τις φιλτράρουν και να τις κατανοήσουν!

Τα παιδιά φυσικά και νιώθουν φόβο στο άκουσμα του θανάτου και έχουν μεγάλη ανάγκη από έναν ασφαλή χώρο, μέσα στον οποίο θα μπορέσουν να εκφράσουν τα άγχη και τις φαντασιώσεις  τους, να ρωτήσουν και να κατανοήσουν!

Τι πρέπει, λοιπόν, να κάνουμε σε αυτές τις περιπτώσεις

• Πρώτα από όλα να είμαστε παρόντες στις αγωνίες και τις ερωτήσεις τους!
• Να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας και να ακούσουμε με  προσοχή τις ερωτήσεις τους και να τους δώσουμε ειλικρινείς απαντήσεις!
• Να τους πούμε πως μερικές φορές μπορεί να συμβούν φρικτά πράγματα, όπως αυτή η επίθεση, αλλά ότι οι μεγάλοι κάνουν προσπάθειες ώστε αυτό να είναι κάτι σπάνιο.
• Να τα καθησυχάσουμε πως τόσο τα ίδια όσο και εμείς, δεν κινδυνεύουμε.
• Να τα ενημερώσουμε ότι έπιασαν τους “κακούς” και ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη.

Είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να μην «προστατέψουμε» τα μικρά μας από κακές ειδήσεις και άσχημα νέα γιατί, έτσι και αλλιώς, ενημερώνονται από τους συνομήλικους και, συχνά, εισπράττουν μια διαστρεβλωμένη εικόνα της πραγματικότητας. Έτσι, χωρίς το φιλτράρισμα που μπορεί να προσφέρει ένας  ενήλικος, τα παιδιά μπορεί να τραυματιστούν ψυχικά από πολύ άσχημες ειδήσεις!

Κάθε φορά που διευκολύνουμε τη συναισθηματική έκφραση των παιδιών μας, τα βοηθούμε  να βρουν απλούς και υγιείς τρόπους διαχείρισης του αρνητικού συναισθήματος και αποκτούν σταδιακά τις δεξιότητες να αντεπεξέρχονται ψυχολογικά σε δύσκολες καταστάσεις, κάτι που θα τα βοηθήσει καθώς μεγαλώνουν.

Ο τρόπος που επικοινωνούμε μια άσχημη είδηση διαφέρει, φυσικά, ανάλογα με την ηλικία των παιδιών:

Στην προσχολική ηλικία τα παιδιά ΔΕΝ θα πρέπει να εκτίθενται στις ειδήσεις της τηλεόρασης ή σε ειδησεογραφία, γενικότερα, και αυτό γιατί μπερδεύουν τα γεγονότα με τα συναισθήματά τους και έτσι δεν έχουν ξεκάθαρη αντίληψη του τι είναι αληθινό και τι είναι το δικό τους συναίσθημα.  Αν όμως τύχει και μάθουν κάτι, καλό θα είναι να είμαστε προσεκτικοί και να δώσουμε  πολύ γενικές απαντήσεις με στόχο να καθησυχάσουμε τα μικρά μας ότι όλα είναι καλά στην οικογένειά τους.

Στην σχολική ηλικία των 6-11 ετών καλό θα είναι πρώτα να ακούσουμε τι έχουν να μας πουν δηλαδή τι ακριβώς έμαθαν, τι κατάλαβαν, πώς αισθάνονται, και μετά να περάσουμε στη συζήτηση.  Ας αφήσουμε τα παιδιά να ξεκινήσουν και εμείς ας ακολουθήσουμε.  Με βάση τις απορίες τους θα πρέπει να δώσουμε κάποιες απαντήσεις, πάντα όμως διατηρώντας στο νου μας ότι μιλάμε σε ένα παιδί και όχι σε έναν συνομήλικό μας.  Αυτό σημαίνει πως δεν χρειάζονται πολλές λεπτομέρειες και εκτεταμένες αναλύσεις.  Να έχουμε στο μυαλό μας πως  δεν υπάρχουν χαζές ερωτήσεις και δεν θα πρέπει να απαξιώσουμε ή να αγνοήσουμε τα ερωτήματα των μικρών!

Στην εφηβική ηλικία των 12-14 ετών, τα παιδιά μας, είναι πολύ πιθανό να επιθυμούν να μάθουν πολλές λεπτομέρειες ώστε να κατανοήσουν το τι ακριβώς έγινε αλλά και το με ποιο τρόπο έγινε. Θα πρέπει να θυμόμαστε πως οι συνομιλητές μας, σε αυτή την ηλικία είναι ακόμα ευάλωτοι (αρκεί να σκεφτούμε πόσο ευάλωτοι είμαστε εμείς).  καλό είναι και εδώ να τους δώσουμε χώρο να εκφραστούν και να τα καθησυχάσουμε  ότι είναι ασφαλή και προστατευμένα και ότι οι μεγάλοι στον κόσμο προσπαθούν να αποκαταστήσουν την τάξη, την ασφάλεια και την ειρήνη για όλους τους ανθρώπους.

 Στις μεγαλύτερες ηλικίες της εφηβείας του φάσματος των 14-17 ετών, είναι πολύ πιθανό  να συναντήσουμε φαινομενική αδιαφορία και απάθεια των παιδιών προς τις ειδήσεις. Στην εφηβεία τα παιδιά επεξεργάζονται τις πληροφορίες με διαφορετικό τρόπο και χρειάζονται τον προσωπικό τους τρόπο για να διαχειριστούν το συναίσθημα που τους γεννούν οι κακές ειδήσεις.  Έτσι, άλλοι έφηβοι θέλουν να είναι ακόμα περισσότερη ώρα με τους φίλους τους, άλλοι κρύβονται στο καβούκι τους επιθυμώντας να μένουν μόνοι, ενώ άλλοι συσπειρώνονται γύρω από τη ρουτίνα τους. Αν το έφηβο παιδί δηλώσει ότι δε θέλει να συζητήσει, θα πρέπει να σεβαστούμε την επιθυμία του και να περιμένουμε αν και πότε θα είναι έτοιμο να αρχίσει μια σχετική συζήτηση, Αν γίνει κάποια κουβέντα,  θα πρέπει να προσέχουμε ώστε να μη κάνουμε τη συζήτηση “διδακτική”, αλλά να ακούσουμε τη γνώμη και τη θέση του παιδιού μας, πάνω στο θέμα και να συνυπάρξουμε μαζί του στη συζήτηση. Καλό είναι να δείξουμε στα έφηβα παιδιά μας και τα δικά μας συναισθήματα, πάντα όμως φροντίζοντας να διατηρούμε την ψυχραιμία και ηρεμία μας ώστε να μην τα αποσυντονίσουμε. Τέλος, καλό είναι με την ευκαιρία των κακών ειδήσεων να ρωτήσουμε για άσχημα γεγονότα στη ζωή τους, για τους φόβους τους, για το τι λένε οι φίλοι τους και τι τα απασχολεί…

Κλείνοντας θα ήθελα να πω πως ο χώρος,  ο χρόνος και η ψυχραιμία είναι τα τρία σημαντικά υλικά που θα μας επιτρέψουν να επεξεργαστούμε όλα όσα κουβαλάμε μέσα μας και μέσα «στην ψυχή» των μικρών μας, όχι μόνο σε σχέση με αυτά που μας απειλούν στον εξωτερικό κόσμο αλλά κυρίως μέσα μας! Το πώς βιώνουν και κατανοούν τον κόσμο, τα παιδιά μας, εξαρτάται κυρίως από εμάς, από πώς αντιλαμβανόμαστε εμείς την πραγματικότητα! Ακόμα και αν νομίζουμε πως κρύβουμε καλά τα συναισθήματά μας, τα μικρά μας έχουν μια ευαισθησία (που κάπως αποκοιμιέται με τα χρόνια) και διαισθάνονται τα πάντα! Για αυτό ας είμαστε προσεκτικοί!

Σε περίπτωση που οι ανησυχίες μας για όλα όσα συμβαίνουν, μετατρέπονται σε πανικό, καλό θα είναι να πάρουμε λίγο χρόνο να κατανοήσουμε τα συναισθήματά μας, και γιατί όχι, να ζητήσουμε ακόμη και βοήθεια! Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος, ομαδική- οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια. Θα τη βρείτε στο http://kaleidoskopiopsychis.blogspot.gr/