Η Ρηνιώ Συμεωνίδου σπούδασε, αγάπησε, δούλεψε και δίδαξε τη δουλειά της σαν μηχανικός ήχου. Ζει σε νησί από επιλογή, έμεινε άνεργη στην κρίση και τώρα σπουδάζει Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Έχει δυο υπέροχα παιδιά, το ένα ενήλικο πλέον. Παράλληλα, τα έφερε έτσι η ζωή, που βρέθηκε να κάνει ακτιβισμό για τα ανύπαρκτα δικαιώματα του ίντερσεξ μικρού της παιδιού, άρα και για όλα τα παιδιά σαν το δικό της και τα παιδιά ευρύτερα.
Οι ίντερσεξ άνθρωποι
Η Ρηνιώ μάς εξηγεί πως το ίντερσεξ (διαφυλικό) είναι ένας όρος ομπρέλα, που συμπεριλαμβάνει ανθρώπους που γεννιούνται με διαφορετικά χαρακτηριστικά φύλου (ανατομικά, χρωμοσωμικά ή ορμονικά), χαρακτηριστικά που δεν ταξινομούνται, όπως και το βίωμά τους, σαν αμιγώς αρσενικά ή αμιγώς θηλυκά. Αν σκεφτούμε πως υπάρχουν μελετημένες σχεδόν 40 διαφορετικές περιπτώσεις τέτοιων φυσικών διαφοροποιήσεων, καταλαβαίνουμε πως το βιολογικό φύλο είναι τελικά ένα ευρύτατο φάσμα και είναι -επιστημονικά μιλώντας- συμβατική υπεραπλούστευση το να επιμένουμε να το βλέπουμε σαν δίπολο αρσενικό-θηλυκό. Η φύση δεν εκφράζεται με απόλυτα δίπολα, αλλά με εκπληκτικά ποικιλόμορφα φάσματα. Η διαφυλικότητα, ως έκφραση της φυσικής ποικιλότητας, παρατηρείται στα περισσότερα θηλαστικά και όχι μόνο σε αυτά.
Η Ρηνιώ εξηγεί πως γύρω στο 1,7 με 2% του γενικού πληθυσμού γεννιέται με κάποια διαφυλική διαφοροποίηση, περισσότερο ή λιγότερο κοινή. Σπανιότερα γεννιούνται μωράκια με εμφανώς διφορούμενη ανατομία (1 στα 2000), ενώ συχνότερα μπορεί να γεννηθούν με υποσπαδία, δηλαδή με το άνοιγμα της ουρήθρας να βρίσκεται στην κάτω πλευρά του πέους αντί στην άκρη του (1 στα 85 περίπου) ή με ΧΧΥ χρωμοσώματα (1 στα 450) και ποικίλους άλλους χρωμοσωμικούς συνδυασμούς, ή με μη τυπικά ορμονικά προφίλ, όπως αναισθησία στα ανδρογόνα. Συχνά οι γιατροί στην Ελλάδα συστήνουν στους γονείς «διορθωτικές» επεμβάσεις. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ότι τα μωρά αυτά δεν έχουν αντικειμενικό δικαίωμα στη σωματική τους ακεραιότητα. Όμως ο ΟΗΕ, η Διεθνής Αμνηστία και τα ίδια τα ίντερσεξ άτομα, που άρχισαν να μιλούν για το τραυματικό βίωμα τους, χαρακτηρίζουν τις κοσμητικές επεμβάσεις τροποποίησης φύλου που έγιναν ερήμην τους ως “ανθρώπινο βασανιστήριο” και καλούν τα κράτη να τις απαγορεύσουν.
Το παιδί της Ρηνιώς
Η Ρηνιώ και ο σύντροφός της έμαθαν στην αμνιοκέντηση ότι το παιδί που θα έφερναν στον κόσμο ήταν διαφυλικό. Αρχικά οι γιατροί τούς πίεσαν να τερματίσουν την κύηση, όμως εκείνοι επέλεξαν -ευτυχώς- να ενημερωθούν και συνέχισαν κανονικά. Αρχικά βρέθηκαν σε κατάσταση σοκ, με μια εντελώς πρωτόγνωρη, αλλά απόλυτα λογική και τεκμηριωμένη, πληροφορία. Το παιδί καταχωρήθηκε σαν «αγόρι», αφού ο νόμος ακόμα δεν προβλέπει την ύπαρξη ίντερσεξ παιδιών. Μεγαλώνοντας είχε συνείδηση της διαφορετικότητας του, την εξέφραζε ποικιλοτρόπως και εμφάνιζε ήδη από πολύ νωρίς διττή ταυτότητα. Στο νηπιαγωγείο, όταν άρχισαν τα πρώτα πειράγματα (για τα μαλλιά, τον χορό, τον ήπιο χαρακτήρα, τη λεπτή φωνή) άρχισε να κλείνεται στον εαυτό του σε σημείο κατάθλιψης, οπότε στα 6 του χρόνια οι γονείς του άρχισαν να το ενημερώνουν με την υποστήριξη ψυχολόγου. Όσο περισσότερα μάθαινε, τόσο περισσότερο ανακουφίζονταν και ενδυναμωνόταν. Πρόσφατα μάλιστα ταξίδεψαν και γνώρισε κι άλλους ίντερσεξ ανθρώπους και τονώθηκε απίστευτα.
Στο σχολείο δεν εκφράζεται ακόμα όσο ελεύθερα θέλει, αλλά επιλέγει να κερδίζει λίγο λίγο το δικαίωμα τού να φοράει ό,τι του αρέσει. Και στην ερώτηση αν είναι αγόρι ή κορίτσι, θα σου πει χαμογελώντας, με την αφοπλιστική ειλικρίνεια των παιδιών, “Είμαι ο εαυτός μου”.
Το παιδί, λοιπόν, δεν βρέθηκε ποτέ σε ιδιαίτερη σύγκρουση με τη διαφορετικότητά του, ώστε να χρειαστεί “να συμφιλιωθεί” μαζί της, πάντα ένιωθε ο εαυτός του. Αυτό με το οποίο κλήθηκε να συμφιλιωθεί ήταν η δυσκολία του ευρύτερου περιβάλλοντός του στο να το αποδεχθεί. Στο οικογενειακό περιβάλλον, στο οποίο μάθαιναν, παρατηρούσαν και καταλάβαιναν, το παιδί είχε απόλυτη στήριξη. Όμως δεν αφήνεις ένα μικρό παιδί να τα βάλει με μια κοινωνία γεμάτη φοβικά στερεότυπα και τοξική αρρενωπότητα. Πρέπει να βγεις μπροστά να καθαρίσεις λίγο τον δρόμο απ’ τα βράχια, τονίζει η Ρηνιώ. Έτσι, οι γονείς ζήτησαν και έλαβαν βοήθεια- και αισθάνονται ευγνώμονες για αυτό- από τον Συνήγορο του Παιδιού, από το Πολύχρωμο Σχολείο, από τον τοπικό Σύλλογο Γονέων και – κυρίως- από τις ανοιχτόμυαλες δασκάλες.
Προκαταλήψεις και bullying στο σχολείο
Τα ΛΟΑΤΚΙ παιδιά υποφέρουν στο ελληνικό σχολείο, όπου είναι απλώς «αόρατα» και δεν τους επιτρέπεται να υπάρχουν ανοιχτά πουθενά. Ούτε στα αναλυτικά προγράμματα, ούτε στην τάξη, ούτε στο προαύλιο, ούτε κατά φαντασίαν… Κι αν δεν βγεις μπροστά να τα στηρίξεις προκαλώντας θόρυβο και ορατότητα, λέει η Ρηνιώ, κινδυνεύουν πραγματικά να βρεθούν στριμωγμένα και τραμπουκισμένα, λόγω άγνοιας, μισαλλοδοξίας, φόβου ή ρητορικής μίσους από γονείς ή και από δασκάλους ακόμα, που επηρεάζουν τα υπόλοιπα παιδιά αρνητικά. Στο σχολείο που φοιτά το παιδί της Ρηνιώς για την ώρα επικρατούν αποδοχή και ασφαλείς συνθήκες, αλλά αυτό είναι μάλλον η εξαίρεση. Τα ΛΟΑΤΚΙ παιδιά είναι αποδεδειγμένα τα πρώτα θύματα σχολικού εκφοβισμού, συχνά με τραγικά αποτελέσματα. Φυσικά, εκτός από παιδιά υπάρχουν και ΛΟΑΤΚΙ γονείς, που είναι επίσης «αόρατοι», γιατί φοβούνται- και όχι άδικα- πως αν γίνουν ορατοί, μπορεί να κινδυνέψουν τα παιδιά τους.
Κι αν το δικό της παιδί υποστεί bullying; Η Ρηνιώ φυσικά το απεύχεται, προσπαθεί να το προβλέπει και να μάθει και το παιδί να το προβλέπει. Περισσότερο μάλιστα το ενδυναμώνει ώστε να το αντιλαμβάνεται έγκαιρα και να το αποδομεί. Το παιδί που υποστηρίζεται στο να είναι υπερήφανο για τον εαυτό του, γνωρίζοντας πως όλοι είμαστε ίσοι και μοναδικοί, που έχει συμμάχους, που δε μένει αμέτοχο στην κακοποίηση των άλλων, αλλά μιλάει και που κατανοεί τα βασικά του δικαιώματα, είναι παιδί που δύσκολα θα αφεθεί να θυματοποιηθεί.
Όπως τονίζει η Ρηνιώ, είναι κατεπείγον και απόλυτα αναγκαίο η ομοφοβία, η τρανσφοβία και ο ρατσισμός να ξηλωθούν εκ θεμελίων από τη σχολική παράδοση. Το ΥΠΕΠΘ είναι πολλαπλά ενημερωμένο και οφείλει να θεσμοθετήσει πραγματικά δημοκρατικά και συμπεριληπτικά σχολεία, να κάνει υποχρεωτικό το μάθημα της Αγωγής Υγείας από το νηπιαγωγείο, να επιμορφώσει δασκάλους και να στείλει κατευθυντήριες οδηγίες συμπερίληψης των πιο ευάλωτων μαθητών, είτε είναι φυλοδιαφορετικά, είτε ΑμεΑ, είτε προσφυγόπουλα, είτε Ρομά, είτε παιδιά οποιασδήποτε μειονότητας. Τα εργαλεία, οι καλές πρακτικές υπάρχουν. Μένει να υπάρξει η πολιτική βούληση.
Το μέλλον των παιδιών
Η Ρηνιώ δεν φαντάζεται το μέλλον, δεν προβάλλει τα «θέλω» ή τους φόβους της στα παιδιά της. Ασκήθηκε στο να μην το κάνει, γιατί οι προβολές και οι φόβοι τούς γίνονται βάρος. Θέλει μόνο να εξελιχθούν στον καλύτερο δυνατό εαυτό τους, χωρίς τις δικές της εσωτερικές στρεβλώσεις, ευτυχισμένα και ελεύθερα, σε ειρήνη με το μέσα τους και το γύρω τους. Η κοινωνία αλλάζει διαρκώς, εξελίσσεται, δεν είναι κάτι στατικό που περιμένουμε να «γίνει έτοιμη» να αποδεχτεί. Η Ρηνιώ εμπιστεύεται τις νέες γενιές των παιδιών, που τους ανοίγεις τόσο δα στενά μονοπατάκια κι αυτά τα περπατούν και τα κάνουν λεωφόρους ορθάνοιχτες. Τα παιδιά είναι εξ ορισμού πιο ανοιχτά στη γνώση, πιο γρήγορα, πιο εύστροφα. Κι αν δεν τους καταστρέψουμε νωρίς τις δυνατότητες τους, τότε μας ξεπερνούν πανεύκολα, τονίζει.
«Κάθε παιδί δικαιούται άνευ όρων αγάπη, πλήρη αποδοχή και υποστήριξη για αυτό που είναι και εκφράζει», έχει πει παλαιότερα η Ρηνιώ. Στη θεωρία κανείς δεν θα διαφωνούσε. Τι γίνεται, όμως, στην πράξη; Στην πράξη χρειάζεται επειγόντως να αλλάξουμε το Παράδειγμα στην ανατροφή και τη γονεϊκότητα και το νέο Παράδειγμα να γίνουν η αγάπη και η αποδοχή άνευ όρων, λέει η Ρηνιώ. Χρειάζεται, δηλαδή, να απαλλάξουμε την ανατροφή των παιδιών μας από τα δικά μας τραυματικά στερεότυπα, συνειδητοποιώντας τα και δουλεύοντάς τα. Να αντιμετωπίσουμε τα παιδιά με περισσότερη ενσυναίσθηση και εμπιστοσύνη και με λιγότερη έως και καθόλου βία. Να τα μυήσουμε στη δημοκρατία και τη μη βίαιη επικοινωνία από νωρίς, από το σπίτι. Γιατί, ο υφέρπον κοινωνικός εκφασισμός, που αρχίζει να μας περιβάλει απειλητικά, δεν είναι μόνο ο «μπράβος» του καπιταλισμού, αλλά και η κοινωνική βία που ο δεύτερος αναπαράγει. Χρειάζεται λοιπόν να δείξουμε στα παιδιά, πρακτικά, πως ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός. Πώς; Αλλάζοντας τη γονεϊκότητα και την εκπαίδευση προς το ανθρωπινότερο.
Η συζήτηση κλείνει με τη Ρηνιώ να μας συμβουλεύει αυτό που λέει συχνά και στον εαυτό της. Να αγκαλιάσουμε και να φροντίσουμε επιτέλους το μικρό παιδί μέσα μας, έστω και καθυστερημένα. Να το παρηγορήσουμε, να το δικαιώσουμε και – ιδανικά- να το γιατρέψουμε. Κι έπειτα να το αφήσουμε να μας πάρει από το χέρι και να μας δείξει τον τρόπο να συνδεθούμε με τα δικά μας παιδιά. Να αφουγκραζόμαστε με την καρδιά μας την καρδιά τους. Να τα ακολουθήσουμε με εμπιστοσύνη, παρέχοντας αποκτημένη γνώση, καλά υλικά κι όση υποστήριξη χρειάζονται, χωρίς να μπλοκάρουμε τα σχέδια τους με στεγανά και φόβους. Ελεύθερα από τραύμα, να φτιάξουν εκείνον τον πιο λεύτερο και καλύτερο κόσμο που ονειρευτήκαμε κάποτε.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε και στα ελληνικά ο οδηγός για γονείς που μαθαίνουν πως το παιδί τους (ή το εμβρυάκι τους) ειναι ίντερσεξ. Μπορείτε να τον δείτε εδώ.
