H ομάδα Όνειρο, με τη συνεργασία του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου, προτείνει τη θεατρική παράσταση “Οι μαθητές του Ουμπέρτο Πρίμο”, μια αληθινή ιστορία αφιερωμένη στη μνήμη του Ολοκαυτώματος.

Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 2003. Κτίριο Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου, πρώην έδρα του Ιταλικού Σχολείου Ουμπέρτο Πρίμο. Μια καλοκαιρινή μπόρα γίνεται η αφορμή που οδηγεί τον καθηγητή Antonio Crescenzi στο υπόγειο, για να αποτρέψει την πλημμύρα. Ένα χαρτί παρασυρμένο από τον άνεμο κολλάει στο στήθος του και η ιστορία ξετυλίγεται σαν κουβάρι μέσα από αυτήν την έκθεση, την άκρη του νήματος: «Μία από τις ωραιότερες αναμνήσεις της ζωής μου», του μαθητή Αλμπέρτο Μοδιάνο. Ημερομηνία: Δεκέμβριος 1941. Σχολικό έτος 1941-42, Ιταλικό Σχολείο Ουμπέρτο Πρίμο. Η σχολική χρονιά αρχίζει, ο καθηγητής υποδέχεται τους μαθητές, 5 αγόρια και 4 κορίτσια, που μαζεύονται στην τάξη, χωρίς να γνωρίζουν ότι θα είναι η τελευταία τους χρονιά. Είναι οι: Έστερ, Λίντια, Ματίλντε, Αλμπέρτο Σ., Λετίτσια, Τζιοβάννι, Ντάνιελ, Αλμπέρτο Μ., Κλάουντιο.

Ελπίδες, ιδέες, εφηβικές ανησυχίες, όνειρα μίας τάξης εβραιόπουλων, βγαλμένα από μία ξεχασμένη κούτα στο υπόγειο, ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια των θεατών. Τα παιδιά κάνουν πρόβες για την παράσταση που θα ανεβάσουν, φτιάχνουν κατασκευές, διαβάζουν εκθέσεις, συζητούν, ερωτεύονται, διδάσκονται και μας διδάσκουν. Ονειρεύονται τη ζωή και υμνούν την ελευθερία, ατενίζοντας τον θάνατο. Σχολικό έτος 1942-1943: στην άδεια πλέον τάξη, ο καθηγητής γράφει μια επιστολή προς τους μαθητές του. Η μόνη παρουσία είναι πλέον η μνήμη, που στοιχειώνει κάθε γωνιά του χώρου.

Οι θεατές, στο τέλος της παράστασης θα ανέβουν στη σκηνή, θα διαβάσουν τις εκθέσεις, θα δουν τις φωτογραφίες και τα απολυτήρια των μαθητών που μας χάρισαν την ιστορία τους, για να μας διδάξουν ένα μάθημα ζωής: Ό,τι συνέβη δεν πρέπει να επαναληφθεί.

Συντελεστές παράστασης:
Ιδέα – Σκηνοθεσία: Alessandra Maioletti
Ιστορική Έρευνα: Antonio Crescenzi
Κείμενο: Χαράλαμπος Μαγουλάς, Antonio Crescenzi
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ευαγγελή Φίλη
Μουσική – Sound Design: Χρήστος Δαυίδ Νταούλας
Σκηνογραφία: Βάσια Εξάρχου
Κοστούμια: Έλενα Παπαμιχαήλ
Video: Διονυσία Κοπανά
Σχεδιασμός Φωτισμού: Giorgio Maioletti
Δημοσιογραφική Έρευνα: Δάφνη Σκαλιώνη
Παραγωγή: Ομάδα “Όνειρο”
Διανομή:
Καθηγητής: Βασίλης Κωτούλας
Μαθητές: Άννα Μαρία Τσεκούρα, Γεωργία Κατσικονούρη, Mαρία Σκαρπέλου,
Σοφία Μaioletti Σκαραμαγκά, Γιώργος Σκαρπέλος, Ηλίας Πιπεράκης,
Ιουλιανός Ραχιώτης, Λευτέρης Κολίτσος, Παναγιώτης Κότσαλης
ΣΤΟ «ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΗΣ ΘΕΑΤΡΟ»
Ακαδήμου 13, Μεταξουργείο. Τηλ.: 2105232097
Μόνο για 8 παραστάσεις, από 14 Οκτωβρίου έως 5 Νοεμβρίου κάθε Σάββατο στις 21.00 και κάθε Κυριακή στις 17.00
ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ 12 ευρώ κανονικό, 8 ευρώ μειωμένο (φοιτητικό, μαθητικό, ανέργων, ατέλειες ηθοποιών)
Προπώληση εισιτηρίων: https://www.viva.gr/tickets/theater/apo-mixanis-theatro/oi-mathites-tou-oumperto-primo/

Οι συντελεστές της παράστασης «Οι Μαθητές του Ουμπέρτο Πρίμο» μιλάνε για την παράσταση

Με συγκίνηση μιλούν οι νεαροί ηθοποιοί, παιδιά 13-17 ετών, για την παράσταση και τις αλλαγές που επέφερε στη ζωή τους. Η πρόκληση της συμμετοχής στην παράσταση είναι διπλή για τους δύο «μεγάλους» της ομάδας, τον 16χρονο Λευτέρη Κολίτσο και τον 17χρονο Παναγιώτη Κότσαλη, που βρίσκονται φέτος στην Γ’ λυκείου και προετοιμάζονται για πανελλήνιες. «Όσα χάνω από πλευράς διαβασμάτων, κερδίζονται τριπλάσια από αυτό που κάνουμε εδώ. Θα παρουσιάσουμε την άγνωστη ιστορία αυτών των παιδιών, θα ακουστούν τα όνειρά τους και αυτό είναι πολύ σπουδαίο. Όπως εμείς σήμερα έχουμε κάποια όνειρα που θέλουμε να εκπληρώσουμε, έτσι είχαν κι αυτά. Υποδύομαι το ρόλο του Ντάνιελ Μπεναχμίας, που είχε τοποθετηθεί στους Sonderkommando στο Άουσβιτς… Μάζευαν πτώματα, βλέπαν πολύ άσχημα πράγματα… Ήταν ένας από τους τυχερούς που επέζησε», είπε ο Παναγιώτης.

Η 14χρονη Σοφία Maioletti Σκαραμαγκά υποδύεται την Ματίλντε Μπεναχμίας, η οποία επίσης επέζησε του Ολοκαυτώματος, επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη και έκανε οικογένεια. Στην πρεμιέρα της παράστασης στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης τον περασμένο Ιανουάριο, συνάντησε το γιό της Ματίλντε, η οποία δεν είναι πια στη ζωή. «Ήταν πολύ συγκινητικό, ήταν πολύ μεγάλη τιμή για μένα να μπορέσω να δώσω με έναν τρόπο πάλι ζωή στη μητέρα του μέσα από την παράσταση. Συστηθήκαμε και απλώς αγκαλιαστήκαμε και κλάψαμε, δεν μιλήσαμε.»

Η παράσταση παρουσιάζει την καθημερινότητα των παιδιών μέσα σε μία σχολική αίθουσα, ωστόσο, όπως μας λέει ο Λευτέρης, «διαπνέονται όλες από το πνεύμα ενός δυσοίωνου μέλλοντος σχεδόν για όλα τα παιδιά». «Κάθε σκηνή σου δίνει αυτό το κάτι, σε κάνει να σκέφτεσαι. Ο θεατής βγαίνει από το θέατρο λέγοντας α, έμαθα κάτι σήμερα», συμπληρώνει η Σοφία. «Η κάθε σκηνή έχει το δικό της συναίσθημα, τις δικές τις σκέψεις. Είναι το χάρισμα της παράστασης», σχολιάζει και ο βενιαμίν της παρέας, η 13χρονη Μαρία Σκαρπέλου, που υποδύεται την Λετίτσια Ματαλόν, η οποία δολοφονήθηκε στο Άουσβιτς μαζί με την οικογένειά της. «Αυτό το θέατρο είναι ιδαίτερο, γιατί είναι πραγματικότητα», συνεχίζει η Μαρία, που, όπως μας ενημερώνει η σκηνοθέτης, έχει μάθει όλους τους ρόλους απ’έξω! «Στην ιστορία στο σχολείο ούτε μια λέξη δεν θυμάμαι! Αλλά αυτό το θεατρικό είναι τόσο ιδιαίτερο, μου αρέσει πολύ, το αγαπώ!»

«Είχαμε και δύσκολες στιγμές», λέει η Σοφία. «Για μένα η σκηνή με τον εφιάλτη είναι η πιο δύσκολη. Πρέπει να μπεις στη σκέψη εκείνων των ανθρώπων, να νιώσεις το φόβο, να φανταστείς όλα να συμβαίνουν γύρω σου, βόμβες να πέφτουν, άτομα να πεθαίνουν, φούρνους… Στις πρώτες πρόβες κλαίγαμε πολλά παιδιά σε αυτήν την σκηνή, είναι πολύ έντονη».

«Αν είχα τη δυνατότητα να συναντήσω από κοντά τον ήρωα που υποδύομαι, θα τον ρώταγα πως κατάφερε να επιβιώσει μετά από όσα του είχαν συμβεί. Είχε υποστεί τόση θλίψη, τρόμο, φόβο, βγήκε ζωντανός και έζησε μια κανονική ζωή μετά. Αξίζει άπειρο σεβασμό ένας τέτοιος άνθρωπος» λέει ο Παναγιώτης. «Κι εγώ θα ένιωθα μεγάλο σεβασμό απέναντί της, που μετά από όλα αυτά στάθηκε στα πόδια της» συμπληρώνει η Σοφία. Ο Λευτέρης το σκέφτεται αλλιώς «Θα προτιμούσα μια οπτική επαφή. Τα μάτια είναι ο καθρέφτης της ψυχής – η ψυχή αυτών των παιδιών έχει περάσει πολλά, δεν περιγράφονται με λόγια, είναι πολύ λίγο… Στη θέα τους, δέος νιώθουμε όλοι μας».  «Δεν ξέρω πως θα ένιωθα εγώ, αλλά κυρίως αναρωτιέμαι πως θα ένιωθε αυτός, σαν να βλέπει τη ζωή του για δεύτερη φορά μπροστά του», λέει η Μαρία.

«Είχα διαβάσει ένα βιβλίο για την ιστορία του χαρακτήρα μου. Φριχτές στιγμές. Σε έναν θάλαμο αερίων είχε επιβιώσει ένα μωρό ανάμεσα στα πτώματα και ένας Γερμανός το πυροβόλησε για να πεθάνει. Διηγήθηκα σκηνές σε συμμαθητές μου και είχαν φρικάρει. Ο ορισμός της απανθρωπιάς. Όμως η παράσταση αφηγείται τι ήταν αυτά τα παιδιά πριν γίνουν όλα αυτά, αυτό δεν το ξέρει κανείς» λέει ο Παναγιώτης.

Και ο Λευτέρης συμφωνεί: «Κι εγώ μιλάω στους φίλους μου για το Ολοκαύτωμα. Ευαισθητοποιήθηκα πάνω στο θέμα, βλέπω ταινίες σχετικές…» «Τα σχολεία δεν ενημερώνουν πολύ για αυτό το θέμα, και αυτό είναι κρίμα, γιατί κάποια πράγματα δεν πρέπει να επαναληφθούν. Υπάρχουν παιδιά που δεν ξέρουν ούτε ποιος είναι ο Χίτλερ, γιατί τα έκανε όλα αυτά…» παρατηρεί η Σοφία. «Αν έρθουν να δουν την παράσταση, θα θελήσουν να μάθουν πολλά. Και 10 χρονών παιδιά μπορούν να έρθουν να τη δουν, γιατί το βιβλίο της ιστορίας δεν τα λέει καλύτερα από την παράσταση!», σχολιάζει η Μαρία. «Θα διαπιστώσουν ότι όλα αυτά που ζουν δεν είναι δεδομένα», συμπληρώνει ο Λευτέρης.

Την παιδευτική αξία της παράστασης υπογραμμίζει και ο Χαράλαμπος Μαγουλάς, που επιμελήθηκε το κείμενο. «Από την πρώτη στιγμή που μου έγινε η πρόταση να γράψω το κείμενο, ένιωσα ότι μπορεί να γίνει κάτι που συνιστά διδασκαλία με την αρχαία ελληνική σημασία της λέξης. Όχι μόνο μια αμιγώς καλλιτεχνική δημιουργία που μένει στο αισθητικό τμήμα της. Μεταδίδει ένα πολύ ηχηρό και ισχυρό μήνυμα, που αφορά την κοινωνία κάθε εποχής. Διαβάζοντας την επικαιρότητα και μαθαίνοντας ότι, λόγου χάρη στη Γερμανία τα παιδιά σήμερα σε ένα ποσοστό πάνω από 70% δεν ξέρουν τι σημαίνει η λέξη Άουσβιτς και από τη στιγμή που βλέπουμε τους ολοκληρωτισμούς να επανέρχονται σε όλον τον δυτικό κόσμο, νομίζω ότι μια τέτοια παράσταση είναι ένας δεσμός με τοπ παρελθόν, ώστε οι άνθρωποι πλέον να συνειδητοποιήσουν την ιστορία τους και να μπορούν να χαράξουν το μέλλον τους πιο ανθρώπινα, χωρίς να επαναλάβουν τα λάθη του παρελθόντος. Η παράσταση έχει ήδη κερδίσει ένα στοίχημα, που είναι η συγκλονιστική επικαιρότητα που αντιμετωπίζει. Παρόλα αυτά, η ιδέα της Αλεσσάντρα και του Αντόνιο, η σκηνοθετική εκτέλεση, οι ηθοποιοί της παράστασης – εγώ τους ονομάζω ηθοποιούς, ούτε μαθητές, ούτε ερασιτέχνες ηθοποιούς – οι οποίοι έχουν δώσει την ψυχή τους, έχουν κατά την άποψή μου διαμορφώσει ένα άρτιο αποτέλεσμα αισθητικά, το οποίο ενδυναμώνει ακόμα περισσότερο το μήνυμα το οποίο αυτή η παράσταση κλήθηκε να περάσει στην κοινωνία.»

Ο Αντόνιο Κρεσέντσι είναι ο ιταλός καθηγητής που ανακάλυψε την κούτα με τα έγγραφα και τις εκθέσεις των μαθητών του Ουμπέρτο Πρίμο του 1941-42, πάνω στα οποία βασίζεται η παράσταση. «Η ιστορία άρχισε από μια ανάγκη μου να ξεκινήσω μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης για το Ολοκαύτωμα. Εννέα παιδιά έχουν ωριμάσει μέσα από αυτήν την υπόθεση, οπότε για μένα ένα μεγάλο μέρος του στοιχήματος έχει κερδηθεί. Αυτά τα παιδιά θα βάλουν τώρα το λιθαράκι τους για να μάθουν και άλλοι από αυτήν την ιστορία.»

Η ελληνοιταλίδα σκηνοθέτης Αλεσσάντρα Μαιολέττι ευχαριστεί συγκινημένη τους συνεργάτες της. «Όταν αρχίσαμε αυτήν την ιστορία με τον Αντόνιο, μου είπε ότι βρήκε ντοκουμέντα από κάποια παιδιά σε κούτες τυχαία μια μέρα. Το είδα σαν καθήκον να ξαναδώσουμε ζωή σε αυτά τα παιδιά. Για μένα το θέατρο έχει νόημα όταν έχει ένα μήνυμα κοινωνικά και πολιτικό. Σε κάθε μου παράσταση έχω στόχο να ανοίγουν τα μυαλά και οι ορίζοντες των θεατών. Είναι ένα θέμα πολύ βαρύ το συγκεκριμένο, αλλά το έχουμε αποδώσει με μια «ελαφράδα» που το κάνει προσιτό σε όλες τις ηλικίες. Όσο για τα παιδιά, ποτέ δεν μου πέρασε η ιδέα να τα σκεφτώ ως ερασιτέχνες. Ο αληθινός ηθοποιός είναι αυτός που θα μπορέσει να αισθανθεί με ειλικρίνεια και γενναιοδωρία το ρόλο του και αυτό το κάνουν όλα τα παιδιά. Κι ενώ δεν είναι συνομήλικα, είναι από 13 έως 17 ετών, δεν υπήρχε χάσμα, ήταν όλοι ίσοι, υπήρχε συμπαράσταση και εμπιστοσύνη. Ειλικρινά, είναι η πιο ωραία ομάδα που είχα στη ζωή μου!»

Μέσα στα έγγραφα που ανακάλυψε ο Αντόνιο Κρεσέντσι, βρέθηκε και το σχολικό πρόγραμμα των παιδιών. «Έκαναν Αρχαία, Λατινικά, Ιταλικά, Γαλλικά, Αγγλικά, Ζωγραφική, Θέατρο… Ανέβασαν παραστάσεις Σαίξπηρ και Γκολντόνι, κάτι που μας έδωσε την ιδέα για να βάλουμε θέατρο μέσα στο θέατρο. Ανακαλύψαμε τον λόγο του Σερ Τόμας Μορ (του Σαίξπηρ) στο εξαγριωμένο κατά των μεταναστών πλήθος, που έχει διαχρονική σημασία, και το εντάξαμε στην παράσταση», αναφέρει η σκηνοθέτης.  

«Κοιτάμε το πώς ήταν το σχολείο εκείνη την εποχή, που παρά όλες τις δυσκολίες, έκαναν και θέατρο, πολλές γλώσσες, τα παιδιά συνεργάζονταν για να δημιουργήσουν κάτι ωραίο. Εμείς στη σημερινή εποχή δυστυχώς στο σχολείο μέσω της βαθμοθηρίας του εκπαιδευτικού συστήματος, υπάρχει και ένα κλίμα ανταγωνιστικό, δεν συνεργάζονται τα παιδιά ώστε να πετύχουν κάτι ωραίο. Κάτι που μας έμαθε αυτή η ομάδα, να συνεργαζόμαστε για να πετύχουμε κάποιο στόχο. Είναι πολύ θλιβερό που το σχολείο δεν μαθαίνει στα παιδιά μία από τις σημαντικότερες τέχνες, που είναι το θέατρο» προσθέτει ο Παναγιώτης.

«Δυστυχώς στις μέρες μας παρατηρείται από τη νεολαία μια απαξίωση προς την τέχνη, προς οτιδήποτε πολιτιστικό. Εμείς που ξέρουμε πως η τέχνη άγει το πνεύμα, θλιβόμαστε με αυτό.» σχολιάζει ο Λευτέρης.

Η Ευαγγελή Φίλη, εκτός θεατρικού σανιδιού για πρώτη φορά, μιλάει με θερμά λόγια για τους συνεργάτες της. «Είμαι πολύ τυχερή που συμμετέχω, πρώτη φορά ως βοηθός σκηνοθέτη, και μάλιστα της Αλεσσάντρα Μαιολέττι, καλό βάπτισμα σε αυτήν την δουλειά! Τα παιδιά είναι πιο επαγγελματίες από πολλούς ηθοποιούς που ξέρω. Έμεινα άναυδη από την περσινή μας εμπειρία στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, πόσο συνεπείς, ακριβείς και σωστοί είναι σε όλα! Έχουν θυσιάσει τον προσωπικό τους χρόνο, το διάβασμά τους. Μικροί και μεγάλοι έχουμε ωριμάσει μέσα από αυτήν την εμπειρία. Είναι αδιανόητο ότι υπάρχουν ακόμα αρνητές του Ολοκαυτώματος, αδιανόητη η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη.»

«Μερικοί το αρνούνται, άλλοι δεν το γνωρίζουν καν», συμπληρώνει ο Αντόνιο.

«Η παράσταση μας άλλαξε», δηλώνουν ομόφωνα τα παιδιά. «Γίναμε πιο ώριμοι, συνειδητοποιήσαμε πολλά πράγματα γύρω από το τι γινόταν εκείνη την εποχή. Συνεργαστήκαμε πιο καλά, μάθαμε πώς είναι να κατεβάζεις τον εγωισμό σου, εκφράσαμε τη δημιουργικότητά μας», μας λέει ο Παναγιώτης. Και ο Λευτέρης προσθέτει: «Μάθαμε να λειτουργούμε σαν ομάδα, κάτι που δεν στο μαθαίνει το σχολείο, αλλά μια διαδικασία σαν αυτή. Αναπτύξαμε δεσμούς μεταξύ μας και αγαπήσαμε και το θέατρο ακόμα περισσότερο». «Μας άλλαξε τον τρόπο αντίληψης, βλέπουμε τον κόσμο αλλιώς. Εγώ δεν εκφράζομαι καλά με τα λόγια, αλλά το θέατρο με βοήθησε να βρω την έκφρασή μου» συνεχίζει η Σοφία. Και η Μαρία συμφωνεί: «Με το θέατρο διαμορφώνουμε μέχρι και το χαρακτήρα μας. Άλλαξε την καθημερινότητά μας. Γέμισε τα Σαββατοκύριακά μας καταρχάς! Αντιμετωπίζουμε αλλιώς τα προβλήματα, όσο κι αν φαίνεται οξύμωρο, μας έκανε πιο αισιόδοξους».