Πρόσφατα παρακολουθήσαμε με τα παιδιά, 7 και 10 ετών, τις “Ιστορίες Άνω Κάτω” στο θέατρο Τζένη Καρέζη. Ομολογώ ότι λίγα πράγματα ήξερα για την παράσταση πριν την παρακολουθήσουμε. Ήξερα, για παράδειγμα, ότι οι συντελεστές είναι όλοι καταξιωμένοι, ότι οι ηθοποιοί είναι καταπληκτικοί, ότι έχει πολλή μουσική και κυρίως ότι είναι βασισμένη στις έξυπνες, ευαίσθητες και ανατρεπτικές ιστορίες του σπουδαίου Γάλλου παιδαγωγού και συγγραφέα Μπερνάρ Φριό (τις οποίες δεν είχα διαβάσει).
Οι “Ιστορίες Άνω Κάτω”, λοιπόν, σε ελεύθερη απόδοση κειμένου, θεατρική διασκευή και σκηνοθεσία της Μαρίας Σαββίδου και μετάφραση της Ξένιας Καλογεροπούλου (για όσες από αυτές εμπεριέχονται στο βιβλίο “Ιστορίες στο Τάκα Τάκα” που εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη) είναι μία παράσταση για τις καθημερινές αγωνίες, σκέψεις, ανακαλύψεις και χαρές της παιδικής ηλικίας, μια παράσταση με ευφάνταστες ανατροπές και ζωντανή μουσική. Μια παράσταση για οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις πάνω σε θέματα μικρά και μεγάλα που δυσκολεύουν, δυναμώνουν, αλλά και διασκεδάζουν!
Τα παραπάνω ανέφερε το -μάλλον ανώδυνο- δελτίο τύπου και δεν μπορούσαν σε καμία περίπτωση να με προϊδεάσουν για το θέαμα που επρόκειτο να παρακολουθήσουμε. Οι “Ιστορίες Άνω Κάτω” είναι μία παράσταση δύσκολη, τόσο για τους μικρούς όσο και για τους μεγάλους θεατές. Μάλλον δε για τους μεγάλους. Είναι μια παράσταση εκπληκτική. Είναι μία από τις καλύτερες παραστάσεις παιδικού θεάτρου που έχω δει ποτέ στη ζωή μου και μου κάνει πραγματικά μεγάλη εντύπωση που δεν έχει “ακουστεί” τόσο όσο θα έπρεπε στην παιδική θεατρική πιάτσα. Ίσως γιατί ταρακουνάει τη βολή όσων έχουν αράξει στα εύκολα θεάματα εντυπωσιασμού.
Η παράσταση, λοιπόν, μιλάει για όλα εκείνα τα μικρά και τα μεγάλα θέματα που απασχολούν και αναστατώνουν καθημερινά μικρούς και μεγάλους, μιλάει για τις γονεϊκές σχέσεις, τις σχέσεις γονέων-παιδιών, τις μαθητικές αταξίες, τη δυσλειτουργική οικογένεια του 21ου αιώνα, τις δυσκολίες της καθημερινότητας. Τα σκετς είναι συχνά σκληρά. Ξαφνιάζουν. Τα περισσότερα δε είναι δυσνόητα για τα πολύ μικρά παιδιά, τα οποία φέρνουν οι γονείς στο θέατρο, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για μια παράσταση που απευθύνεται σε πιο μεγάλα παιδιά. Θεωρώ ότι η κόρη μου, που είναι 7 ετών και θεατρικά εκπαιδευμένη, “έπιασε” περίπου τα τρία τέταρτα των όσων είδε και άκουσε, ενώ ο γιος μου έχασε ελάχιστες λεπτομέρειες, στην ηλικία πλέον των 10 ετών.
Ένα μικρό παιδί δεν θα πάθει κάτι αν την παρακολουθήσει. Μάλλον καλά θα περάσει, χάρη στη ζωντάνια της ατμόσφαιρας! Ίσως να βαρεθεί σε κάποιες από τις ιστορίες, γιατί ακόμα δεν το αφορούν και δεν το αγγίζουν. Δεν πρόκειται, όμως, να σημαδευτεί ανεξίτηλα από όσα διαδραματίζονται στη σκηνή, γιατί ο τρόπος με τον οποίον περνούν στο κοινό ακόμα και τις πιο δυσάρεστες καταστάσεις οι ηθοποιοί δεν τρομάζει, χάρη στα χρώματα, στο χιούμορ-κατάμαυρο βέβαια, στη μουσική και στις σκηνές τσίρκο που ενώνουν τις ιστορίες μεταξύ τους. Αυτοί που πιθανόν θα πάθουν σοκ (πράγμα που συνέβη και δίπλα μας και πίσω μας) είναι οι συντηρητικοί γονείς, οι εθελοτυφλούντες γονείς, που δεν κοιτάζονται ποτέ στον καθρέφτη και θα τρομάξουν με τις (κουκουλωμένες από τους περισσότερους εξ ημών) αλήθειες που θα δουν να τους τρίβει στα μούτρα ο θίασος, χαμογελώντας και τραγουδώντας δυνατά!
Οι “Ιστορίες Άνω Κάτω” είναι μία παράσταση που επιβάλλεται να δουν τα παιδιά από 7 ετών και άνω, παρά το κουστούμι της παιδικότητας με το οποίο είναι ενδεδυμένη. Και πάνω από όλα, είναι μια παράσταση που απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και γονείς (και σε όποιον άλλο ενήλικα φέρει τραύματα από την παιδική του ηλικία), για να τους ανοίξει τα μάτια. Όπως, προανέφερα, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να τη δει ένα μικρό παιδί. Ναι μεν δεν θα καταλάβει πάντα τι ακριβώς λένε οι ηθοποιοί (φυσικά υπάρχουν και απολύτως κατανοητά σκετσάκια), θα αντιληφθεί, όμως, ένα κομμάτι του χιούμορ, θα εντυπωσιαστεί από τα πολύχρωμα κουστούμια και από την εξαιρετική- για μένα- σκηνοθεσία, θα ευχαριστηθεί τη μουσική και φυσικά θα του αρέσουν τα διαλείμματα με τσίρκο και οι κλόουν που ενώνουν πολύ συχνά τις διάσπαρτες ιστορίες μεταξύ τους.
Ένα νήπιο δεν θα καταλάβει την αγωνία του παιδιού που σκέφτεται ακόμα και να αυτοκτονήσει λόγω της πίεσης την οποία υφίσταται, δεν θα καταλάβει την αγωνία του παιδιού που μεγαλώνει χωρίς πατέρα ή που δεν ξέρει καν ποιος είναι ο πατέρας του, δεν θα καταλάβει την αγωνία του παιδιού που έχει αδιάφορους γονείς, δεν θα καταλάβει το αδιέξοδο της μάνας που έχει βρεθεί εγκλωβισμένη μέσα στην οικογενειακή πραγματικότητα και ψάχνει να ζήσει το δικό της παραμύθι, δεν θα καταλάβει τη ζήλια και ταυτόχρονα την αγάπη ενός μικρού παιδιού στο οποίο “φορτώνεται” ξαφνικά ένα αδερφάκι, αντί για σκυλάκι, που εκείνο είχε ζητήσει, δεν θα καταλάβει γιατί όταν είμαστε ερωτευμένοι νομίζουμε ότι μισούμε το αντικείμενο του πόθου μας… Ακόμα, ένα νήπιο θα δυσκολευτεί να αντιληφθεί αυτή την άλλη μεριά της πραγματικότητας, με την οποία φέρνει αντιμέτωπο το κοινό η σκηνοθέτης, μέσα από την αποκαλυπτική γραφή του Φριό. Στα περισσότερα σκετς προσωπικά ήμουν βουρκωμένη. Αλλά ταυτόχρονα γελούσα δυνατά. Ο πολύς πόνος ήταν παρουσιασμένος με χιούμορ, τα παιδιά, ας πούμε, ήταν ξεκαρδισμένα στα γέλια, και νομίζω ότι έτσι τα μηνύματα τούς πέρασαν πολύ ευκολότερα. Γιατί μετά ανοίξαμε πολλές και δύσκολες κουβέντες. Αλλά και πολλές χαρούμενες κουβέντες.
Η παιδική ηλικία δεν είναι τόσο αθώα όσο φανταζόμαστε, τα παιδιά μας είναι-όπως κι εμείς- ανασφαλή, υποφέρουν, πονούν και έρχονται αντιμέτωπα με πολύ σοβαρά θέματα, τα οποία υπήρχαν μέσα στο κείμενο κρυμμένα καλά ή λιγότερο καλά, ανάμεσα στο χιούμορ, τις παρλάτες, τους διαλόγους και τη ζωντανή μουσική. Γιατί τα παιδιά χαίρονται κιόλας, εκτός από το να πάσχουν. Η παράσταση ήταν αποκαλυπτική. Ναι, κάποιοι γονείς ενοχλήθηκαν. Ενοχλήθηκαν, για παράδειγμα, από ένα σκετς που με εξαιρετικό τρόπο, πολύ έμμεσο, τόσο που λίγο αφηρημένος να είσαι δεν θα το πάρεις χαμπάρι, μιλούσε στα παιδιά για το “τζιζ” ζήτημα της επιλογής του φύλου. Ενοχλήθηκαν από το παιδί που είπε ότι θέλει να πεθάνει, επειδή πιέζεται πολύ από την καθημερινότητά του. Ενοχλήθηκαν από την εικόνα των αδιάφορων γονέων, των αποβλακωμένων μπροστά στην τηλεόραση. Μουρμούριζαν στο διάλειμμα ότι η παράσταση αυτή δεν ήταν για πολύ μικρά παιδιά. Κάποιοι έφυγαν, φοβισμένοι, χωρίς να μπουν στον κόπο να αναζητήσουν την ουσία των όσων παρακολουθούσαν.
Από κει και πέρα, όμως, τα παιδιά του δημοτικού και του γυμνασίου και θα τολμούσα να πω ακόμα και του Λυκείου, αν και σε αυτή την ηλικία πλέον έχουν απορρίψει το θέατρο, όπως και πολλά πράγματα ακόμα, ΠΡΕΠΕΙ να δουν αυτή την παράσταση μαζί σας. Και εσείς οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί ΠΡΕΠΕΙ να είστε παρόντες δίπλα τους, έτοιμοι να τους μιλήσετε για όλα όσα θα παρακολουθήσετε. Έτοιμοι να παραδεχτείτε τα λάθη σας, έτοιμοι να τους υποδείξετε και τα δικά τους λάθη. Αυτή η παράσταση έχει μία πραγματική παιδαγωγική άποψη, είναι μια παράσταση με ΝΟΗΜΑ, είναι ένα δώρο και για τα παιδιά και για τους μεγάλους. Οι ηθοποιοί δεν προσπαθούν να εντυπωσιάσουν, αν και εντυπωσιάζουν, προσπαθούν να αγγίξουν τους θεατές. Και τα καταφέρνουν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Οι ιστορίες είναι πράγματι άνω κάτω, η μία διαδέχεται την άλλη, όπως διαδέχονται και τα συναισθήματα το ένα το άλλο, όσο και να γελάς προβληματίζεσαι, αλλά και όσο και να προβληματίζεσαι γελάς. Έτσι θα έπρεπε να είναι το θέατρο για παιδιά. Με συγκλονιστικά κείμενα που τολμούν να αγγίξουν δύσκολα θέματα και που τελικά δίνουν στο θεατή μία αίσθηση ανακούφισης. Οι “Ιστορίες Άνω Κάτω” είναι ένα διαμάντι για το παιδικό θέατρο. Διδάσκει τη ζωή χωρίς τον παραμικρό διδακτισμό. Και είναι μια παράσταση “κατάλληλη” για γονείς και εκπαιδευτικούς, που μπορούν μέσα από αυτή να λάβουν ερεθίσματα και να γίνουν δεκτικοί, ώστε να συζητήσουν με τα παιδιά, για ένα σωρό δύσκολα πράγματα, για όλους τους φόβους και τις φοβίες που αντιμετωπίζουν και θα αντιμετωπίσουν στη ζωή τους. Η παράσταση δίνει ένα χαστούκι στους ενήλικες, τους ξυπνάει… Δείτε την! Θα βελτιώσει τη ζωή σας!
Υ.Γ. Άντε, να πω και κάτι αρνητικό. Ο ήχος σε κάποια σημεία θέλει βελτίωση. Χάσαμε ορισμένους από τους στίχους των τραγουδιών. Αλλά χαλάλι!
Ελεύθερη απόδοση κειμένου -Θεατρική Διασκευή-Σκηνοθεσία: Μαρία Σαββίδου
Μετάφραση: Ξένια Καλογεροπούλου (για όσες ιστορίες εμπεριέχονται στο βιβλίο «Ιστορίες στο τάκα τάκα» από τις εκδόσεις Πατάκη, 2017), Μαρία Σαββίδου
Σκηνικά-Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Πρωτότυπη Μουσική – Στίχοι: ΑντArtes
Χορογραφίες: Pauline Huguet
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Σύμβουλος δραματουργίας: Έλσα Ανδριανού
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ράνια Καπετανάκη
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Artwork: Γιάννης Στύλος
Οργάνωση Παραγωγής: Εύη Κουρεμένου
Παίζουν: Νίκος Καρδώνης, Χρήστος Σουγάρης, Αργυρώ Ανανιάδου, Στάθης Κόικας, Ασημίνα Αναστασοπούλου, Βασίλης Καλφάκης, Νάντια Κατσούρα, Αλέξης Κωτσόπουλος, Νίκος Καρύδης
Παραγωγή: Γυάλινο Μουσικό Θέατρο
Παραστάσεις: Κυριακές για το κοινό 12:00
Τιμές εισιτηρίων: 10€ : γενική είσοδος, 7€ : άνεργοι – ΑΜΕΑ – φοιτητές
Ειδικές τιμές για σχολεία, συλλόγους και γκρουπ
Καθημερινά οργανωμένες παραστάσεις για σχολεία στις 10:30
Γραφείο Οργάνωσης Παιδικής Σκηνής (Ομαδικές κρατήσεις): 2109373750, 210 9327287
Τηλέφωνο Ταμείου (Μεμονωμένα εισιτήρια): 2103636144, 2103625520
Email: grafeio.organosis@gialino.gr
ΘΕΑΤΡΟ «ΤΖΕΝΗ ΚΑΡΕΖΗ» – Ακαδημίας 3, Αθήνα
Με την υποστήριξη των εκδόσεων Πατάκη
