Το παιδί μας σβήνει τα 2 κεράκια και εισέρχεται με φόρα και θυμό στον 3^ο χρόνο ζωής. Η φόρα οφείλεται στην ικανότητά του να τρέχει πλέον με άνεση και ο θυμός στις κρίσεις θυμού της ηλικίας. Αλλά ας δούμε πιο αναλυτικά πώς αναπτύσσεται ψυχοκινητικά το νήπιο σε αυτή τη χρονική φάση.

Κινητικότητα

Η αδρή του κινητικότητα περιλαμβάνει τρέξιμο με άνεση και ικανότητα να προσπερνάει τα εμπόδια. Το παιδί πλέον σκαρφαλώνει σχεδόν παντού, ανεβοκατεβαίνει σκαλοπάτια, αλλά με τα δύο πόδια σε κάθε σκαλί, και κάθεται σε τρίκυκλο ποδήλατο, χωρίς ωστόσο να χρησιμοποιεί τα πηδάλια. Μετά τα δυόμιση μάλιστα μπορεί να πηδήξει με τα δύο πόδια του από χαμηλό σκαλί. Στα παιχνίδια με μπάλα αδυνατεί ακόμη να κλωτσήσει καλά ή να πιάσει, ωστόσο μπορεί να την πετάξει με δύναμη.

Στο επίπεδο της λεπτής κινητικότητας, οι μουτζούρες και οι πρώτες κατασκευές αρχίζουν. Το στυλό το κρατά με όλη την παλάμη ή με τριποδική λαβή από την άκρη του. Μπορεί να αντιγράψει μια ευθεία γραμμή και στο τέλος του 3^ου έτους ζωγραφίζει κύκλους, δείχνοντας από τώρα ποιο χέρι θα προτιμά κατά πάσα πιθανότητα αργότερα. Με τα δύο χεράκια του πιάνει καλά το ποτήρι από τα χερούλια και πίνει με άνεση. Χρησιμοποιεί άνετα κουτάλι και πιθανώς πιρούνι. Τοποθετώντας μπροστά του κυβάκια και τουβλάκια δείχνει την τάση του να δημιουργεί και να πειραματίζεται με τα σχήματα και το βάρος των αντικειμένων.  Σε αυτή τη χρονική στιγμή, ο πύργος που μπορεί να φτιάξει αποτελείται από 6 έως 8 κυβάκια.

Λόγος

Τα νήπια στην ηλικία αυτή χτίζουν το λεξιλόγιό τους και γενικώς τη λεκτική επικοινωνία τους, η οποία πρέπει να περιλαμβάνει περίπου 100 λέξεις και σίγουρα πρόταση με δύο λέξεις. Ακόμα και αν κάποια παιδιά δεν έχουν πλούσιο λεξιλόγιο από τώρα (όπως συμβαίνει συχνά με τα δίγλωσσα), όλα κατανοούν πολλές περισσότερες λέξεις από αυτές που μπορούν να εκφέρουν. Τους αρέσει να εκτελούν απλές εντολές (π.χ. φέρε μου το βιβλίο), να ακούνε τραγουδάκια με ομοιοκαταληξία και να επαναλαμβάνουν τις λέξεις που ακούνε από τους μεγάλους (ηχολαλία). 

Παιχνίδι

Το παιχνίδι σε αυτή την ηλικία γίνεται έντονα συμβολικό και αυτό είναι κάτι που πρέπει να ενισχύουμε. Το να παίζουν ρόλους, όπως του γιατρού ή της μαμάς, βοηθάει το νου τους να τεθεί σε εγρήγορση και ίσως φέρει στην επιφάνεια συναισθήματα τα οποία δεν μπορούν να εκφραστούν με τις λέξεις. Ωστόσο το παιχνίδι τους γίνεται κύρια με κάποιον ενήλικα, αφού με τα συνομήλικα παίζουν μόνο παράλληλα, χωρίς να μοιράζονται.

Τιμωρία ή συνέπεια;

Το παιδί που είναι 2 ετών αρχίζει να κατανοεί τις συνέπειες των πράξεων, όπως ότι εάν πέσει κάτι μπορεί να σπάσει. Δεδομένου ότι σε αυτήν την ηλικία οι κρίσεις θυμού καλά κρατούν από το προηγούμενο έτος, οι αντιδράσεις τους έχουν πολλές φορές εκβιαστικό ύφος και είναι οι στιγμές που οι γονείς μαθαίνουν τους εαυτούς τους και τα όριά τους. Η τιμωρία δεν είναι ποτέ εκπαιδευτική, ενώ η ψυχραιμία πάντα σώζει. Η καλύτερη «τιμωρία» είναι ίσως η τοποθέτηση του παιδιού μας μπροστά στις συνέπειες των επιλογών του. Δεν έχει λοιπόν νόημα να το εκβιάσετε, απαγορεύοντας τη βόλτα με το ποδήλατο, επειδή δεν έφαγε όλο το γεύμα του, αλλά εάν, επάνω σε μια κρίση θυμού ή πείσματος, πετάει το ποδήλατό του κάτω ή αρνείται να βάλει παπούτσια, τότε η συνέπεια να μην πάει τελικά βόλτα με το ποδήλατο είναι άμεσα συνδεδεμένη με την πράξη του και έτσι το παιδί εκπαιδεύεται στις συνέπειες και όχι στις απειλές.

Εκπαίδευση τουαλέτας

Η ηλικία αυτή αποτελεί τη φάση της δοκιμής για εκπαίδευση της τουαλέτας. Όμως τονίζω πως είναι απλά δοκιμή, γιατί ακόμα και αν αποτύχει η προσπάθεια, υπάρχουν τόσες άλλες ευκαιρίες μέχρι τα 5 ή ακόμα και 6 έτη όπου ο έλεγχός των σφιγκτήρων ολοκληρώνεται. Συνήθως η καλύτερη πρακτική είναι η επιλογή των θερινών μηνών, όπου το παιδί μπορεί να παίξει γυμνό, χωρίς να φοβόμαστε ότι θα λερώσει τα χαλιά. Σίγουρα όμως το πιο σωστό είναι να ξεκινήσει όλη αυτή η προσπάθεια, όταν μας το δείξει εκείνο. Όταν δηλαδή τα βράδια θα μένει στεγνό και όταν θα δείχνει ενδιαφέρον για το γιογιό ή την τουαλέτα. Από εκεί και έπειτα η συχνή υπενθύμιση από εμάς της ούρησης ή της αφόδευσης είναι το Α και το Ω στην εκπαίδευση της τουαλέτας. Η ψυχραιμία και η χαλαρότητα στην προσέγγιση του θέματος είναι η υπόλοιπη αλφαβήτα.

Καθώς πλησιάζουμε τα τρία έτη πολλά καθημερινά «προβλήματα», από τις κρίσεις θυμού ως την τουαλέτα επιλύονται. Η αγάπη και ο χρόνος επαφής με τα παιδιά σε αυτή την τόσο ευαίσθητη ηλικία για την ψυχή και τον εγκέφαλο, θα φέρει στα επόμενα χρόνια τα καλύτερα. Είτε μας αρέσει είτε όχι, η προσωπικότητα διαμορφώνεται τώρα σε μεγάλο βαθμό και όχι πολύ αργότερα…