Τα φετινά Χριστούγεννα είναι πολύ… Grinchy! Ο ήρωας του Dr Seuss που γνωρίσαμε μέσα από το βιβλίο του «How the Grinch stole Christmas» (1957) και την ομώνυμη live- action ταινία με πρωταγωνιστή τον Jim Carrey (2000) επιστρέφει στη χώρα μας εις διπλούν. Καταρχάς, με μια μετάφραση του κλασικού πλέον βιβλίου από τον Φίλιππο Μανδηλαρά και τις εκδόσεις Ψυχογιός, με τίτλο «Γκριντς. Ο κατεργάρης των Χριστουγέννων». Κι έπειτα με την νέα animation ταινία «Ο Γκριντς. Η μεγάλη κλοπή των Χριστουγέννων», με τον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς στα αγγλικά και τον Γιώργο Καπουτζίδη στα ελληνικά να δανείζουν τη φωνή τους στο μοχθηρό αυτό πλάσμα.

Ποιος είναι ο Γκριντς; 

Είναι ένα μαλλιαρό, ασχημούτσικο πράσινο πλάσμα, με υπερφυσική δύναμη και ιδιαίτερα κυνικό, που ζει εδώ και 53 χρόνια σε έναν λόφο, κοιτώντας από ψηλά την Κάποιων- Πόλη. Σε αντίθεση με τους πρόσχαρους Κάποιους, ο μισάνθρωπος και μοχθηρός Γκριντς, με καρδιά μικρότερη από το κανονικό, μισεί πάνω απ’ όλα τα Χριστούγεννα, την ατμόσφαιρά τους, τους θορύβους τους, τα κάλαντά τους, τα πάντα όλα τους! Έτσι, αποφασίζει να τα σταματήσει μια και καλή. Πώς; Μα με το να τα… κλέψει!

Την παραμονή των Χριστουγέννων, με βοηθό τον σκύλο του τον Μαξ, μεταμφιέζεται σε Άγιο Βασίλη, κλέβει ό,τι χριστουγεννιάτικο υπάρχει στην Κάποιων- Πόλη και θεωρεί πως… Χριστούγεννα τέλος! Όμως, το επόμενο πρωί, όλοι οι Κάποιοι, αδιαφορώντας για τα υλικά αγαθά που εκλάπησαν, γιορτάζουν κανονικά τα Χριστούγεννα, ευτυχισμένοι που έχουν ο ένας τον άλλον!

Τότε ο Γκριντς καταλαβαίνει πως τα Χριστούγεννα σημαίνουν πολλά περισσότερα από δώρα, έλατα, λαμπάκια, στολίδια και καραμέλες και η καρδιά του μεγαλώνει και μάλιστα πολύ! Τόσο πολύ που καταφέρνει όχι μόνο να επιστρέψει όσα έκλεψε, αλλά και να γιορτάσει με τους Κάποιους τα Χριστούγεννα!

Ο Γκριντς στο ντιβάνι του ψυχολόγου

Αν είστε από αυτούς που δεν πολυαντέχουν τη χαρά των Χριστουγέννων, τότε μάλλον έχετε ομοιότητες τόσο με τον ήρωα του Dr Seuss, όσο και με τον πρωταγωνιστή της Χριστουγεννιάτικης ιστορίας του Ντίκενς, τον γνωστό μας Εμπενίζερ Σκρουτζ, τον πρώτο διδάξαντα του μίσους προς τις γιορτές. Αν ζούσατε στις ΗΠΑ θα υπήρχε το επίθετο Grinch να σας χαρακτηρίσει, μιας και έχει εισαχθεί ως νεολογισμός στα λεξικά και σημαίνει καταρχάς αυτόν που μισεί τα Χριστούγεννα, αλλά και τον κακότροπο, το στραβόξυλο και τον κλέφτη.

Ο Dr Seuss ονόμασε έτσι τον ήρωά του μάλλον από το γαλλικό επίθετο Grincheux, που στα αγγλικά αντιστοιχεί στον όρο Grumpy, δηλαδή γκρινιάρης, μίζερος, μουντρούχας… Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως, παρά τη μετάλλαξη τόσο του Γκριντς όσο και του Σκρουτζ, που εν τέλει αγάπησαν τα Χριστούγεννα, τα ονόματά τους φέρουν την αρνητική χροιά της αρχικής τους απεικόνισης.

Η κλινική ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια κ. Σουζάνα Παπαφάγου εξηγεί πως ο Dr Seuss χρησιμοποιεί τις σωστές λέξεις τη σωστή στιγμή… «Every who-ville liked Christmas a lot but the Grinch … did not… may have been that his heart was two sizes too small». Δηλαδή, «Κάθε Κάποιος στην Κάποιων-πόλη τα Χριστούγεννα λατρεύει, μα ο Γκριντς με τα Χριστούγεννα… αγριεύει… Μα η εξήγηση που μοιάζει να ‘ναι η προτιμότερη είναι πως η καρδιά του μεγάλωσε δυο νούμερα μικρότερη».

Πώς μεγαλώνει η καρδιά του Γκριντς και του κάθε Γκριντς που κρύβεται μέσα στο σώμα όλων εκείνων των ανθρώπων που δεν μπορούν να ευχαριστηθούν ή ακόμα και να αντέξουν τα Χριστούγεννα; Όλων εκείνων που σχεδόν μισούν τις γιορτές; Ας το δούμε κάπως διαδοχικά. Ο Γκριντς μοιάζει να μην είναι συνδεδεμένος με κανέναν σε αυτό εκεί το χωριό, στην «Κάποιων-πόλη». Καταλαβαίνετε και εσείς πόσο αόριστο και απόμακρο ακούγεται το όνομά της… Το ίδιο ισχύει και για τους ανθρώπους που δυσκολεύονται και που δεν αντέχουν τις γιορτές, μια περίοδο που σχεδόν όλα τα καθημερινά σταματούν για να μαζευτούν οι οικογένειες και οι φίλοι μαζί. Όσοι έχουν μια δυσκολεμένη ή απούσα κοινωνική ζωή είναι επόμενο να πονούν και να μην μπορούν να συνδεθούν με το «πνεύμα των Χριστουγέννων» μιας και το αίσθημα και η κατάσταση απομόνωσης τους εντείνεται!

Το μυστικό του προβλήματος του Γκριντς, σύμφωνα με την κ. Παπαφάγου, κρύβεται στην απουσία σύνδεσης. Όταν η πόλη και οι κάτοικοί της θα ξεκινήσουν να έχουν όνομα και υπόσταση, όταν θα γίνει χώρος μέσα του να τους γνωρίσει και να συνδεθεί μαζί τους, τότε ο Γκριντς θα καταφέρει να μεγαλώσει και την καρδιά του, ώστε να ευχαριστηθεί και εκείνος με τη σειρά του και να αισθανθεί το πνεύμα των Χριστουγέννων. Το οποίο δεν έχει να κάνει ούτε με δέντρα ούτε στολίδια ούτε με δώρα, αλλά με όλα όσα αυτά συμβολίζουν. Όλα αυτά τα οποία δεν μετριούνται σε ποσότητα… «Κάποιοι στην Κάποιων-πόλη» λένε πως απ’ τη μια στιγμή στην άλλη,  η καρδιά του Γκριντς έγινε τρία νούμερα πιο μεγάλη».

Πάντως, αν δεν «χωνεύετε» τα Χριστούγεννα και κυρίως την επιπολαιότητα με την οποία συνηθίζουμε να τα αντιμετωπίζουμε και την εμπορευματοποίησή τους (την οποία προφανώς και στηλιτεύει η ιστορία) φροντίστε να χαλαρώσετε, να αναζητήσετε τι είναι αυτό που σας δυσκολεύει και να θυμηθείτε ότι στην καρδιά της ιστορίας του Γκριντς συνυπάρχουν η έννοια της συγχώρεσης, η σημασία της αλλαγής και η δύναμη της αγάπης, που μπορούν να υπερβούν κάθε τραύμα. Όσο για τα υλικά αγαθά; Ελάχιστα χρειάζονται πραγματικά για να είμαστε ευτυχισμένοι. Η επαφή με τα παιδιά και ο εορτασμός μαζί τους είναι το καλύτερο φάρμακο και δώρο ταυτόχρονα. Το βιβλίο, ένα από τα 100 καλύτερα παιδικά όλων των εποχών, είναι η ιδανική χριστουγεννιάτικη ιστορία να διαβάσετε παρέα κατά τη διάρκεια των διακοπών. Η ροή του είναι εύκολη και φυσική, ιδανική για δυνατή ανάγνωση, χάρη στις ρίμες και στο ρυθμό της. Όσο για την ταινία, και αυτή αποτελεί μια άριστη πρόταση γιορτινής ψυχαγωγίας, που θα σας διασκεδάσει, θα σας γεμίσει με αισιοδοξία και θα σας κάνει να σκεφτείτε πως «τα Χριστούγεννα δεν είναι μόνο τα δώρα που περιμένουν. Ίσως τα Χριστούγεννα κάτι παραπάνω να σημαίνουν».

Trivia

• Ο Dr Seuss είπε κάποτε: «Αν ήμουν καλεσμένος σε δείπνο με τους χαρακτήρες μου, αποκλείεται να εμφανιζόμουν». Θεωρείται πως ο ίδιος είχε πολλές ομοιότητες με τον Γκριντς και δεν ήταν ιδιαίτερα κοινωνικός. Αξίζει να σημειωθεί ότι όταν έγραψε το βιβλίο ήταν 53 ετών, ακριβώς όσο αναφέρεται ότι ήταν και ο αντι-ήρωάς του και πως σε μια συνέντευξή του είχε πως το βιβλίο του έκρυβε πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία
• Στο βιβλίο ο Γκριντς δεν είναι πράσινος, αλλά ασπρόμαυρος, με ροζ μάτια, όπως και όλη η εικονογράφηση είναι ασπρόμαυρη, με ροζ και κόκκινες πινελιές. Ο Γκριντς βάφτηκε πράσινος στην πρώτη του παρουσία στην οθόνη, στην τηλεταινία του Chuck Jones (1966), ο οποίος θεωρούσε το πράσινο αποκρουστικό χρώμα.
• Ο Γκριντς έχει μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες μεταξύ των οποίων και τα… λατινικά, με τίτλο «Quomodo Invidiosulus Nomine Grinchus Christi Natalem Abrogaverit».
• Οι ταινίες, που παρουσιάζουν τον Γκριντς πιο αναλυτικά σε σχέση με το βιβλίο δίνουν στοιχεία για το τραγικό παρελθόν του, ως παιδιού, που αιτιολογούν τη στάση του απέναντι στην ευτυχία των άλλων.

Με τη συνεργασία της κλινικής ψυχολόγου- οικογενειακής ψυχοθεραπεύτριας κ. Σουζάνας Παπαφάγου.