Το λυρικό θέατρο, ως πολυδιάσταση μορφή τέχνης, συνιστά έναν ολόκληρο διακαλλιτεχνικό και διεπιστημονικό κόσμο, όπου οι τέχνες, οι γνώσεις, οι δεξιότητες και οι διαφορετικές επαγγελματικές ειδικότητες συγχρονίζονται και συνομιλούν για τη δημιουργία ενός έργου όπερας. Ένα έργο λυρικού θεάτρου στο σύνολο του, αλλά και μεμονωμένα οι μορφές τέχνης που περικλείονται σε αυτό, καθώς και όλα τα στάδια εργασίας για τη δημιουργία μίας όπερας, από την αρχική ιδέα μέχρι την υλοποίηση και την πρεμιέρα επί σκηνής, μπορούν να λειτουργήσουν ως ιδανικά εκπαιδευτικά εργαλεία τόσο για την καλλιτεχνική εκπαίδευση όσο και για ζητήματα που εντάσσονται στο σχολικό πλαίσιο, ωστόσο συνδέονται άμεσα με αυτή. Τέτοια ζητήματα είναι η συνοχή της σχολικής τάξης, η ανάπτυξη της αφαιρετικής σκέψης και της δημιουργικής φαντασίας, η σύνθεση όψεων της κοινωνικής και καλλιτεχνικής ταυτότητας, καθώς και η καλλιέργεια της αίσθησης του «ανήκειν».

Η Όπερα Διαδραστικά στα Σχολεία

Με αφετηρία, λοιπόν, την παραδοχή ότι η όπερα, ως τέχνη συνόλου και χώρος μοιράσματος και ανταλλαγής, μπορεί να αποτελέσει μία πολύπλευρη και «ποικιλόχρωμη» δεξαμενή καλλιτεχνικών και μη εργαλείων για την εκπαιδευτική και μαθητική κοινότητα σχεδιάστηκε από τις Εκπαιδευτικές & Κοινωνικές Δράσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής το πρόγραμμα Η Όπερα Διαδραστικά στα Σχολεία. Στόχος του είναι να ταξιδέψει, τόσο δια ζώσης όσο και εξ αποστάσεως, σε σχολικές αίθουσες σε όλη την Ελλάδα και να δώσει σε όσο το δυνατόν περισσότερους μαθητές την ευκαιρία να αποκτήσουν βιωματική γνώση του τρόπου με τον οποίο εργάζονται οι καλλιτέχνες και οι υπόλοιποι συντελεστές καθώς και να γίνουν μέρος μίας παράστασης όπερας.

Η Όπερα Διαδραστικά στα Σχολεία εγκαινιάστηκε το σχολικό έτος 2022-2023 (Ιανουάριος 2023) και μέχρι στιγμής έχει επισκεφτεί 55 σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (γυμνάσια), σε 20 διαφορετικές πόλεις ανά την Ελλάδα, έχοντας έρθει σε επαφή με 12.000 μαθητές. Η περιοδεία θα συνεχιστεί και κατά την προσεχή σχολική χρονιά, ενώ φέτος θα παρουσιαστεί και η διαδικτυακή εκδοχή του προγράμματος, που θα δώσει τη δυνατότητα σε ακόμα μεγαλύτερο αριθμό σχολείων να ζήσουν εξ αποστάσεως τη συναρπαστική εμπειρία της εμπλοκής στον  δημιουργικό παλμό μίας όπερας.

Η Ωραία Ελένη του Όφενμπαχ

Και στις δύο περιπτώσεις, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα μεταφέρει στις αποσκευές του το νέο, σύγχρονο έργο όπερας Η Ωραία Ελένη του Όφενμπαχ, του Κορνήλιου Σελαμσή, το οποίο γεννήθηκε με έμπνευση από τη γνωστή κωμική οπερέτα Η Ωραία Ελένη του Ζακ Όφενμπαχ, φιλοδοξώντας να δημιουργήσει ένα πρόσφορο έδαφος για τη διασκεδαστική γνωριμία της σχολικής κοινότητας με τον κόσμο του λυρικού θεάτρου.

Αναλυτικότερα, κατά τη διά ζώσης εκδοχή, υλοποιείται ένα διήμερο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε κάθε σχολική μονάδα. Η πρώτη μέρα αφιερώνεται στην υλοποίηση καλλιτεχνικών εργαστηρίων που εξοικειώνουν τη σχολική κοινότητα με τον κόσμο της όπερας και στοχεύουν στην προετοιμασία των μαθητών για την ενεργή καλλιτεχνική συμμετοχή τους στην επικείμενη παράσταση όπερας. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται δημιουργικά εργαλεία για την εισαγωγή της λυρικής τέχνης μέσα στην τάξη και οι μαθητές, υπό την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών του προγράμματος, συνδημιουργούν πρωτότυπο ηχητικό, μουσικό και εικαστικό υλικό που εντάσσεται στη ροή της παράστασης. Η δεύτερη μέρα αφιερώνεται στην παρουσίαση της παράστασης, η οποία πραγματοποιείται σε ένα συμμετοχικό υπόβαθρο, δίνοντας την ευκαιρία στους μαθητές που συμμετείχαν στα εργαστήρια την προηγούμενη ημέρα να διαδραματίσουν ενεργό και συμμετοχικό ρόλο, ο οποίος έχει προβλεφθεί και προετοιμαστεί σε συνεργασία της σχολικής κοινότητας με την καλλιτεχνική και εκπαιδευτική ομάδα του προγράμματος.

Opera Box

Για το σχολικό έτος 2023-2024,  Η Όπερα Διαδραστικά στα Σχολεία εκκινεί και την εξ αποστάσεως εφαρμογή της, φέρνοντας κάτι νέο και συναρπαστικό, τη μεγάλη εκπαιδευτική ψηφιακή πλατφόρμα Opera Box. Σχεδιασμένη για να προσφέρει στους χρήστες μία βιωματική εξερεύνηση της όπερας, περιλαμβάνει μία σειρά από πρωτότυπα πολυμεσικά και διαδραστικά υλικά, ως εργαλεία εμπλουτισμού της μουσικής διδασκαλίας και απολαυστικής γνωριμίας των μαθητών και των εκπαιδευτικών με την τέχνη του λυρικού θεάτρου. Έτοιμη να «προσγειωθεί» στις σχολικές τάξεις, αποτελεί ένα καινοτόμο ψηφιακό εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό περιβάλλον, όπου θα μπορεί κανείς να ανακαλύψει φρέσκα μουσικολογικά κείμενα, βιωματικές δραστηριότητες, μουσικό videogame, quiz, βίντεο, την κινηματογραφική εκδοχή της παράστασης Η Ωραία Ελένη του Όφενμπαχ, webinars εκπαιδευτικών και άλλα πολλά.

Η διά ζώσης και η εξ αποστάσεως εκδοχή του προγράμματος Η Όπερα Διαδραστικά στα Σχολεία μπορούν να λειτουργήσουν όχι μόνο ανεξάρτητα αλλά και συνδυαστικά για ένα ολοκληρωμένο βίωμα της εμπειρίας του λυρικού θεάτρου, καθώς παρέχουν και ορισμένα διαφορετικής υφής πρακτικά εργαλεία καλλιτεχνικής δημιουργίας, αλλά και ποικίλες  βιωματικές εμπειρίες, σύμφωνες με την κοινωνική φύση της όπερας.

Έχοντας καταγράψει εξαιρετικά θετική ανταπόκριση τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των μαθητών στις δυνατότητες που προσφέρει στην εκπαίδευση και στην ψυχαγωγία η τέχνη του όπερας, οι Εκπαιδευτικές και Κοινωνικές Δράσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής φιλοδοξούν να εισαγάγουν και φέτος το λυρικό θέατρο στις σχολικές αίθουσες και –γιατί όχι;– μελλοντικά με μία πιο ενεργή θέση εντός του εκπαιδευτικού σχεδιασμού του ελληνικού σχολείου.

H Κική Κέρζελη και o Μιχάλης Μοσχούτης είναι υπεύθυνοι εκπαιδευτικού σχεδιασμού του προγράμματος Η Όπερα Διαδραστικά στα Σχολεία.