Ακόμα και εάν έχουμε πληθώρα επιχειρημάτων για τη μερική αποτελεσματικότητά της μόνο και μόνο η «δοκιμή» της τηλεκπαίδευσης και η προσαρμογή στην αλλαγή, εφοδιάζουν τα παιδιά με δεξιότητες πολύ σημαντικές για τη ζωής τους. Θα μπορούσαμε να περιορίσουμε σε έναν βαθμό το αρνητικό κλίμα για τον ανεπαρκή αυτόν τρόπο εκπαίδευσης εστιάζοντας στο «πώς» μέσα από αυτή τη διαδικασία τα παιδιά μαθαίνουν να είναι ευέλικτα, να αξιοποιούν λύσεις –ακόμα και όταν δεν είναι οι βέλτιστες, αλλά είναι λύσεις– καθώς και να οργανώνουν τον εαυτό τους έτσι ώστε να μπορούν να καρπώνονται το μέγιστο δυνατό μέσα από κάθε συνθήκη.

Μετατοπίζοντας την οπτική γωνία από την οποία προσεγγίζουμε την τηλεκπαίδευση, αυτόματα, αλλάζει και η στάση μας: μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων. Συζητάμε με τα παιδιά με ειλικρίνεια και εξηγούμε πως αυτός ο τρόπος λειτουργίας του σχολείου δεν αποτελεί μία συνειδητή επιλογή των δασκάλων αλλά την καλύτερη λύση σε μία περίοδο που η πανδημία μας βρήκε απροετοίμαστους. Το γεγονός ότι δεν είχαμε προηγούμενη γνώση και εμπειρία κάνει την τηλεκπαίδευση ακόμα πιο δύσκολη, και ενδεχομένως, λιγότερο αποτελεσματική. Όλα τα επιχειρήματα κατά της τηλεκπαίδευσης καθώς και οι δυσκολίες που αυτή έχει προκαλέσει, θα μπορέσουν να αμβλυνθούν, έστω και λίγο, εάν σκεφτούμε πως είναι καλύτερα να έχουμε ένα «ανεπαρκές, ελλιπές και αναποτελεσματικό σχολείο» παρά «καθόλου σχολείο».

Η ιστορία της τηλεκπαίδευσης

Η τηλεκπαίδευση έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας, ενώ πολλοί ισχυρίζονται ότι σε λίγο καιρό θα αντικαταστήσει ολοκληρωτικά τη δια ζώσης εκπαίδευση. Ποιος είναι όμως ο ακριβής ορισμός της τηλεκπαίδευσης και ποια είναι τα θετικά και τα αρνητικά της στοιχεία;

H τηλεκπαίδευση υπήρχε από παλιά, με μία άλλη μορφή. Την αξιοποιούσαμε, με όλα τα μέσα που διέθετε η κάθε εποχή για να καλύψουμε τις εκάστοτε εκπαιδευτικές ανάγκες. Θα μπορούσαμε ακόμα και να μιλήσουμε για την ιστορία της… Παλαιότερα, μαθητές απομακρυσμένων περιοχών αλλά και φοιτητές  συμμετείχαν σε μαθήματα δια αλληλογραφίας. Μεταγενέστερα υπήρξαν οι κασέτες ήχου και οι βιντεοκασέτες καθώς και σεμινάρια ή κύκλοι μαθημάτων μέσω τηλεοπτικών εκπομπών. Οι περιορισμοί της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης υπήρχαν και θα υπάρχουν διαχρονικά. Η μορφή αυτή εκπαίδευσης δεν προσφέρεται για να υποκαταστήσει τη δια ζώσης εκπαίδευση αλλά για να επιλύσει τα προβλήματα που ανακύπτουν κατά καιρούς. Στο σημείο αυτό χρειάζεται να σημειώσουμε πως στις μέρες μας η τεχνολογία έχει βελτιώσει κατά πολύ τις συνθήκες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης παρέχοντας τη δυνατότητα της σύγχρονης επικοινωνίας, της εικόνας αλλά και της αξιοποίησης των ποικίλων ψηφιακών εργαλείων, μέσων και υλικών σε ελάχιστο χρόνο και με πολύ χαμηλό κόστος.  Μέσα από αυτή την πολύ σύντομη ιστορική αναδρομή, μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε πως η τηλεκπαίδευση «είναι στα καλύτερά της».

Φτάνοντας στο σήμερα, μπορούμε εύκολα να διαπιστώσουμε πως οι μαθητές μας λειτουργούν σε ένα «πλαίσιο τάξης», αυτό της «ψηφιακής τάξης», ενώ οι συνθήκες τους ανάγκασαν να μην μπορούν να βρεθούν στη φυσική τάξη. Μπορούν να επικοινωνούν σε πραγματικό χρόνο, να συνυπάρχουν –με τους περιορισμούς που θέτει το μέσον– και να διατηρούν στο ακέραιο τη ρουτίνα τους ως μαθητές. Επιπλέον, οι πλατφόρμες που χρησιμοποιούνται παρέχουν δυνατότητα για ομαδικές εργασίες, διασύνδεση ομάδων, κοινή διαμόρφωση υλικού, αναζήτηση και ανταλλαγή πηγών και πληροφοριών σε ψηφιακή μορφή καθώς και τη δυνατότητα διασύνδεσης με μαθητές, μουσεία, ερευνητικά κέντρα και χώρους εργασίας από όλον τον κόσμο. Τα παιδιά έχουν σύγχρονη επικοινωνία με τον εκπαιδευτικό, μπορούν να διατυπώσουν ερωτήσεις και να επικοινωνήσουν μαζί του ακόμα και σε προσωπικό επίπεδο, όταν αυτό χρειαστεί. Συνεχίζοντας, η νέα συνθήκη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και εργασίας ώθησε πολλούς μαθητές και ενήλικες να εξοικειωθούν με τεχνολογικά εργαλεία που μόνο εφόδιο θα μπορούν να αποτελέσουν στη μετέπειτα εκπαιδευτική και επαγγελματική πορεία τους.

Στο σημείο αυτό, αρχίζει να διαφαίνεται πως οι περιορισμοί που θέτει η τηλεκπαίδευση στη μαθησιακή διαδικασία έρχονται να αντισταθμιστούν από τις ευκαιρίες που αυτή εξασφαλίζει τη δεδομένη στιγμή.

Κλείνοντας, θα ήθελα να γίνει σαφές πως η τηλεκπαίδευση δεν καλύπτει πλήρως τις εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών και των φοιτητών, όπως και κανένα εκπαιδευτικό πλαίσιο δεν είναι πλήρες από μόνο του. Η μαθησιακή διαδικασία απαιτεί φυσική παρουσία, δια ζώσης επικοινωνία, βλεμματική επαφή, ενεργό συμμετοχή και πάνω απ’ όλα προσωπική εμπλοκή και επιθυμία. Παρόλα αυτά, τη δεδομένη στιγμή η τηλεκπαίδευση αποτελεί μία λύση η οποία, όπως όλες, έχει αδύναμα αλλά και δυνατά στοιχεία. Σε αυτό το κείμενο, επέλεξα να εστιάσουμε στα θετικά στοιχεία και στα εφόδια που προσφέρει σε όλους μας αυτή η νέα συνθήκη εκπαίδευσης με σκοπό να πολλαπλασιάσουμε τα οφέλη της για τους μαθητές, τους γονείς αλλά και την ευρύτερη κοινωνία.

Η Μαρία Κοκκινιώτη είναι εκπαιδευτικός – ειδική παιδαγωγός. Θα τη βρείτε στο Mindset: Fulfill the Potential.  Υποστήριξη Μαθητών και Γονέων, www.mindset.edu.gr