Πριν πάει ο γιος μου στο δημοτικό, όταν ακόμα συνέλεγα πληροφορίες για το σχολείο στο οποίο ανήκε, η πρώτη φράση που άκουγα από όλους που το γνώριζαν ήταν ότι «έχει πάρα πολύ καλό Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων». Ο διευθυντής, οι δάσκαλοι, οι υποδομές ακολουθούσαν. Εν αρχή ην ο Σύλλογος. Ομολογώ ότι αυτό με είχε παραξενέψει, γιατί στη δική μου μαθητική εποχή ναι μεν υπήρχαν σύλλογοι, αλλά πάντα ήταν υποβαθμισμένοι και μάλλον τυπικά παρόντες. Όταν έγινα, λίγους μήνες μετά, μαμά «δημοτικακίου» διαπίστωσα ότι οι πληροφοριοδότες μου είχαν δίκιο. Ένας καλός Σύλλογος Γονέων εξασφαλίζει μια καλή λειτουργία του σχολείου.

Λίγο πριν από την επιστροφή στις αίθουσες, μίλησα με δυο μητέρες, την κ. Τώνια Αποστολίδου, Πρόεδρο του 4^ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών και Project Manager σε εταιρία Δημοσίων Σχέσεων, και την κυρία Μάνια Μπικώφ, καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής, αθλήτρια και διεθνή εκπαιδεύτρια ναυαγοσωστικής, Πρόεδρο του 23^ου Δημοτικού Σχολείου Καλλιθέας, οι οποίες παρουσιάζουν την ουσιαστική δουλειά που προσφέρουν, μαζί με τους συναδέλφους-γονείς, ώστε η σχολική ζωή να γίνεται πιο εύκολη για μαθητές, γονείς και δασκάλους.

Πώς το αποφάσισαν;

Και οι δυο μητέρες είναι, όπως προαναφέρθηκε, εργαζόμενες, όπως και η πλειονότητα των συναδέλφων τους γονέων και αφιερώνουν στο σχολείο πολύ από τον ελεύθερο χρόνο και από τον οικογενειακό χρόνο τους, εθελοντικά, για το καλό των παιδιών τους, αλλά και όλων των παιδιών που φοιτούν μαζί τους.

Η κ. Μπικώφ, μητέρα τεσσάρων παιδιών, μας εξηγεί πως όταν οι κόρες της φοίτησαν για πρώτη φορά στο δημοτικό, πήγε στην καθιερωμένη συνέλευση γονέων. Ο λόγος του τότε προέδρου αναφορικά με τα θέματα που απασχολούσαν τους μαθητές, τόσο σε σχέση με κτιριακές ή πάγιες ανάγκες, αλλά και σε σχέση με την καθημερινότητα τους, την προσγείωσε λίγο απότομα στο τι εστί δημοτικό σχολείο και επειδή ήταν εκλογική χρονιά, έβαλε δίχως δεύτερη σκέψη υποψηφιότητα. Εκλέχθηκε και θεωρεί πως ήταν πραγματικά τυχερή γιατί ο σύλλογος είχε έναν εξαιρετικό πρόεδρο και αποτελείτο από γονείς που πραγματικά ήθελαν και θέλουν να προσφέρουν.

Με τη σειρά της, και η κ. Αποστολίδου, μητέρα δυο παιδιών, αποφάσισε να γίνει μέλος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων όταν ο γιος της πήγε στην Α’ Δημοτικού. Ο λόγος ήταν διπλός: πρώτον ήθελε να συμμετέχει στα δρώμενα του σχολείου, ώστε να έχει προσωπική άποψη για τη λειτουργία του σχολείου στο οποίο θα φοιτούσαν τα επόμενα χρόνια τα παιδιά της, και δεύτερον είχε ως στόχο να συμμετάσχει ενεργά στη βελτίωση της λειτουργίας και των υποδομών του, προκειμένου να βελτιστοποιηθούν οι συνθήκες φοίτησης πρωταρχικά των παιδιών της και στη συνέχεια όλων των μαθητών του σχολείου.

Στην περίπτωση της κ. Αποστολίδου, όταν μπήκε στον Σύλλογο τα μέλη που ήδη συμμετείχαν στο Δ.Σ ήταν πολύ ενεργά και λειτουργούσαν ως ομάδα και ως φίλοι. Έτσι ενσωματώθηκε αμέσως και δραστηριοποιήθηκε αφιερώνοντας μεγάλο μέρος του χρόνου της για τις δράσεις του Συλλόγου, που ήδη ήταν πολλές. Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετώπισε ήταν η δημιουργία εξωσχολικών -αθλητικών και μη- δραστηριοτήτων στο χώρο του σχολείου, στις οποίες θα μπορούσαν να συμμετέχουν όλοι οι μαθητές του σχολείου αλλά και των γειτονικών σχολείων. Οι δραστηριότητες διοργανώθηκαν μέσα σε δύο μήνες από την αρχική σκέψη της και έτσι οι μαθητές τα τελευταία 7 χρόνια έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε μαθήματα/προπονήσεις μπάσκετ, βόλεϊ, ρυθμικής, μοντέρνου χορού, Tae Kwon Do, Hip Hop, παραδοσιακών χορών, Latin & Dance Kids, σκάκι, εικαστικών και θεάτρου, ενώ οι γονείς μπορούν να κάνουν γυμναστική, βόλεϊ και Latin. Για αυτές τις εξωσχολικές δραστηριότητες αισθάνεται περήφανη μιας και διοργανώθηκαν από το μηδέν με δική της πρωτοβουλία.

Η κ. Μπικώφ, με τη σειρά της, εξηγεί ότι μέσα στον Σύλλογο υπάρχει μια κοινή γραμμή ως προς τον ρόλο που καλούνται να υποστηρίξουν και πως τις μικρές αντιπαραθέσεις, που δε γίνεται να μην υπάρχουν, τις επιλύουν πάντα με σύνεση. «Δεν είναι εύκολο, ξέρετε, να γίνονται όλα όσα σχεδιάζουμε», τονίζει. «Εφτά γονείς τρέχουν και επωμίζονται όλα τα διαδικαστικά, μοιράζονται τον χρόνο παρουσίας στο σχολείο στις ώρες των δραστηριοτήτων, έχοντας υπ’ ευθύνη τους τον χώρο, αλλά και τους μαθητές που συμμετέχουν. Είμαστε σε μια διαρκή ανησυχία ώστε να διατηρούμε ένα ταμείο ικανό να μπορεί να αντεπεξέλθει σε ανάγκες και να προσφέρουμε όσο περισσότερα κ ποιοτικότερα μπορούμε», συμπληρώνει και αναφέρει πόσο περήφανη είναι που πέρα από τις αθλητικές, εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες που εισήγαγε και διατηρεί για 7η χρονιά, έχει κάνει και αρκετά καινοτόμα πράγματα, όπως το να ανοίγει το προαύλιο για να γίνεται πλατεία και να μπορούν να παίζουν ελεύθερα τα παιδιά, τον συνδυασμό της κοπής της βασιλόπιτας με μια εκδήλωση απονομής επαίνων σε διακριθέντες μαθητές ή στην πρόσκληση ομιλητών που έχουν κάτι ουσιαστικό να μοιραστούν με τα παιδιά και έχουν τη δυναμική να γίνουν πρότυπά τους. Για παράδειγμα, πρόσφατα φιλοξένησαν τον ολυμπιονίκη Σπύρο Γιαννιώτη. «Έχουμε προσπαθήσει και τα έχουμε σε μεγάλο βαθμό καταφέρει να προσφέρουμε στους μαθητές ποιοτικά δρώμενα, παραστάσεις καραγκιόζη, εκπαιδευτικές εκδρομές, να είμαστε ένα μικρό σύνολο που προσπαθεί να κάνει τη διαφορά με τα μέσα που διαθέτει και στο πλαίσιο που μπορεί να κινείται», εξηγεί.

Ποιες είναι οι αρμοδιότητες ενός Συλλόγου;

Όπως μας εξηγούν και οι δυο μητέρες- Πρόεδροι, κάθε Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων είναι Σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και έχει ως σκοπό τη συνεργασία με το σχολείο για την αρτιότερη ανάπτυξη και μόρφωση των μαθητών και τη διάπλαση αυτών σε ηθικούς χαρακτήρες, την ηθική και υλική ενίσχυση του σχολείου για την απρόσκοπτη λειτουργία του και την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ γονέων και μαθητών. Με άλλα λόγια, οι αρμοδιότητες κάθε συλλόγου είναι επικουρικές στη δράση του σχολείου και, με μόνο γνώμονα το καλύτερο για τους μαθητές, έρχεται να συμβάλλει στην επίλυση προβλημάτων που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν, προσπαθεί να είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους γονείς και στον Σύλλογο Διδασκόντων και φυσικά να προωθεί βασικές αρχές και να δίνει τα ερεθίσματα στα παιδιά ώστε να ασχολούνται με δραστηριότητες και δράσεις που διοργανώνει στον χώρο του σχολείου. Επιπλέον, ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων συμβάλλει στη βελτίωση των χώρων και της λειτουργίας του σχολείου δεχόμενος καθημερινά αιτήματα από τους γονείς και τη σχολική κοινότητα και δίνοντας άμεσες λύσεις με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο.

Η κ. Αποστολίδου τονίζει ότι το έργο του Συλλόγου είναι πολύ δύσκολο, καθώς η εργασία των μελών του είναι εθελοντική, ενώ, στην περίπτωσή τους, καθώς πρόκειται για σχολείο της Αθήνας, πολλές από τις αποφάσεις του πρέπει να λάβουν την έγκριση του Δήμου Αθηναίων, κάτι που είναι εξαιρετικά χρονοβόρο και πολλές φορές καθιστά μια ενέργεια απαγορευτική.

Η κ. Μπικώφ προσθέτει πως κάθε Σύλλογος έχει ανάγκη την άριστη συνεργασία με την διοίκηση του σχολείου, ώστε να υπάρχει επικοινωνία και ουσιαστικό αποτέλεσμα, αλλά πως σε κάθε περίπτωση μπορεί να φτάσει ψηλά και να αποκτήσει μεγάλη δύναμη. Άλλωστε μιλάμε για τους εκπροσώπους του συνόλου των μαθητών. Ένας διευθυντής ο οποίος επιθυμεί να συνεργαστεί αρμονικά με τον σύλλογο μπορεί πραγματικά να προσφέρει πολλά στους μαθητές και να επιλύει προβλήματα, εκμεταλλευόμενος την ευελιξία που έχει ο σύλλογος σε σχέση με την γραφειοκρατία που συνήθως απαιτείται για να οργανωθεί και να υλοποιηθεί κάθε τι μέσα στο σχολείο. Από την άλλη, ένας διευθυντής που επιθυμεί να βαδίζει ακριβώς έως τα όρια των τυπικών αρμοδιοτήτων του θα αντιμετωπίζει τον σύλλογο πάντα και μόνο ως πηγή οικονομικής ενίσχυσης και ως διεκπεραιωτή βαρετών αρμοδιοτήτων.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις και τι θα μπορούσε να αλλάξει

«Η μεγαλύτερη πρόκληση του να ηγείσαι ενός τέτοιου συνόλου πέρα από το να είσαι πηγή έμπνευσης, ακέραια, αποτελεσματική και αξία εμπιστοσύνης, έχει να κάνει κυρίως με την ενεργοποίηση των γονέων ως προς τη συμμετοχή τους. Δυστυχώς, είναι πάντα πιο εύκολο να κρίνεις και να σχολιάζεις από το να λαμβάνεις μέρος στις δραστηριότητες του συλλόγου. Το σχολείο μας έχει ένα δυναμικό της τάξεως των 215 μαθητών και στις συνελεύσεις ή ενημερώσεις του συλλόγου έχουμε πλέον με πολύ προσπάθεια φτάσει στο να έχουμε συμμετοχή 40-50 γονέων. Αυτοί οι γονείς αποφασίζουν πλειοψηφικά από τα πιο ανάλαφρα θέματα, π.χ. για τη διοργάνωση μιας εκδρομής, έως τα πιο σοβαρά (που υπάρχουν) σε σχέση με κτιριακά προβλήματα, συμπεριφορές μαθητών ή δασκάλων κλπ. Ο σύλλογος έχει τη σημαντική αποστολή σε δυσλειτουργίες του σχολείου και παθογένειες που αναπόφευκτα έχει το δημόσιο να λειτουργεί ως αντίβαρο», μας λέει η Μάνια Μπικώφ και συμπληρώνει ότι οι ίδιοι οι γονείς είναι συνήθως αδιάφοροι και πιστεύουν πως ο σύλλογος υπάρχει για να διοργανώνει πάρτι και γιορτές. Φυσικά δεν είναι αυτός ο λόγος ύπαρξής του. Ο κάθε Σύλλογος έχει να αντιμετωπίσει πραγματικά πολλά και σοβαρά θέματα, πολλώ δε μάλλον λόγω της κρίσης και ένας σωστός σύλλογος οφείλει να στηρίζει όποιον γονέα απευθυνθεί σε αυτόν, βοηθώντας τον να προχωρήσει με τις σωστές ενέργειες έως ότου βρεθεί λύση σε ό, τι πρόβλημα αντιμετωπίζει το παιδί του στο σχολείο.

«Στο σχολείο μας φοιτούν σε ετήσια βάση περίπου 260 μαθητές. Ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων επί σειρά ετών έχει τον ρόλο του αρωγού για τη σωστή λειτουργία του σχολείου, πάντα σε συνεργασία με τον Διευθυντή του Σχολείου και με τον Σύλλογο Διδασκόντων, έχοντας καταφέρει να έχει άριστη σχέση τόσο με τους εκπαιδευτικούς του σχολείου όσο και με τους γονείς βοηθώντας, ηθικά και υλικά, στην επίλυση των προβλημάτων της λειτουργίας του σχολείου αλλά και των χώρων στέγασης των μαθητών. Είναι δε τόσο ενεργός, που η δράση του είναι γνωστή σε όλο το Β’ Δημοτικό Διαμέρισμα, καθώς και στην ιεραρχία του Δήμου Αθηναίων. Τις περισσότερες φορές η συμμετοχή των γονέων είναι ιδιαίτερα περιορισμένη και αυτό δυσχεραίνει το έργο του Συλλόγου ενώ υπάρχει και μια μειονότητα που είναι επικριτική σε κάθε προσπάθειά μας», αναφέρει με τη σειρά της και η κ. Αποστολίδου.

«Κάθε Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων έχει ένα πολύ δυνατό “χαρτί” στο χέρι του γιατί αντιπροσωπεύει όλους τους γονείς του σχολείου, δηλαδή ένα πολύ σημαντικό μέρος της σχολικής κοινότητας», τονίζει η Τώνια Αποστολίδου. Ενδεχομένως κάποιο οικονομικό κίνητρο από την Πολιτεία να μπορούσε να γίνει μοχλός για να συμμετέχουν ενεργά περισσότεροι γονείς και να γίνονται ακόμα περισσότερες δράσεις στους Συλλόγους, που θα συμβάλλουν στην καλύτερη λειτουργία των σχολείων. Εάν δεν υπάρχει ενεργός Σύλλογος Γονέων στα σχολεία δεν θα υπάρχει ποτέ ισορροπία μεταξύ Κράτους, Σχολικής Μονάδας και Σχολικής Κοινότητας και το σχολείο θα είναι έρμαιο των εκάστοτε αποφάσεων της Κυβέρνησης και των Δήμων, συμπληρώνει. Ένας ενεργός Σύλλογος μπορεί να αλλάξει τις δυσμενείς για το σχολείο αποφάσεις που λαμβάνει η Δημοτική Αρχή. Επιπρόσθετα δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους μαθητές, ανεξαρτήτως οικονομικής ευχέρειας, να συμμετέχουν ενεργά στις δράσεις του, με αποτέλεσμα να μπορούν όλοι να αθληθούν και να διασκεδάζουν. Ιδιαίτερα σημαντικοί παράγοντες είναι η ισορροπία που μπορεί να επιφέρει ένας δυναμικός Σύλλογος μεταξύ των γονέων, των δασκάλων και του Διευθυντή του Σχολείου, καθώς και η αναβάθμιση των σχολικών υποδομών, που είναι ευθύνη των Δήμων αλλά συνήθως δεν εκτελούνται έργα αναβάθμισης από την Πολιτεία

Κλείνοντας τη συζήτησή μου με τις δυο αυτές μητέρες- πρότυπα, που εργάζονται άοκνα για το κοινό καλό, και λίγο πριν τα δημοτικά υποδεχτούν τα πρωτάκια τους, θα τολμήσω να σας δώσω μια συμβουλή, σαν αυτή που δίνει κάθε χρόνο και η Μάνια Μπικώφ υποδεχόμενη τους νέους γονείς που έρχονται στο σχολείο. Γίνετε ενεργά μέλη της σχολικής κοινότητας, γίνετε κι εσείς μέρος της αλλαγής που θέλετε να δείτε στον μικρόκοσμο της εκπαίδευσης, μην μένετε αμέτοχοι και αδιάφοροι, αφιερώστε μέρος του χρόνου και της προσωπικής σας δυναμικής για το καλό όλων των μαθητών! Καλή σχολική χρονιά!