Μιλήσαμε με τη μαιευτήρα-γυναικολόγο Στέλλα Ροΐδη για τη σεξουαλική ζωή των εφήβων, που ανησυχεί ιδιαίτερα τους γονείς, αλλά και τα ίδια τα παιδιά, παρόλο που δεν το παραδέχονται. Για να ξεαγχωθούμε, λοιπόν, ή για να ανοίξουμε μια ουσιαστική συζήτηση με τα παιδιά μας…
- Να ξεκινήσουμε από τα βασικά. Πώς ορίζεται η σεξουαλική ζωή των εφήβων; Για να θεωρηθεί ένας έφηβος/μια έφηβη σεξουαλικά ενεργός/ή προϋποτίθεται η διείσδυση;
Είναι πολύ καλή ερώτηση. Πολλοί έφηβοι μπερδεύονται με αυτόν τον όρο. Αν και αυτός ο όρος συνδέεται συχνά με το διεισδυτικό σεξ του πέους-κόλπου, στην πραγματικότητα είναι πολύ ευρύτερος. Με άλλα λόγια, ενώ μπορεί να μην είχατε κάποια μορφή διεισδυτικού σεξ, είστε σεξουαλικά ενεργός στα μάτια του γιατρού σας τουλάχιστον αν γίνεται οποιαδήποτε μορφή χειροκίνητης σεξουαλικής διέγερσης, όπως δάχτυλα από κάποιον άλλον άνθρωπο (εκτός του εαυτού σας) ή άλλη επαφή γεννητικών οργάνων προς γεννητικά όργανα, στοματικό σεξ και διείσδυση του πρωκτού.
- Ποια είναι η μέση ηλικία που ξεκινούν να έχουν σεξουαλικές σχέσεις οι έφηβοι σήμερα και ποια θα έπρεπε να είναι αυτή; (αν υπάρχει πρέπει). Τι είναι αυτό που τους ωθεί να ολοκληρώσουν μια σχέση νωρίς;
Καταρχάς να ξεκινήσουμε με το γεγονός ότι ένας άνθρωπος θεωρείται ικανός να ΣΥΝΑΙΝΕΣΕΙ για σεξουαλική επαφή ΜΕΤΑ τα 15. Κάτω από αυτήν την ηλικία θεωρείται μη ικανός, άρα ο σύντροφος μπορεί εκδιωχθεί ποινικά. Οι περισσότεροι άνθρωποι κάνουν σεξ για πρώτη φορά όταν είναι 16 ετών και άνω, όχι πριν. Το να είσαι έτοιμος συμβαίνει σε διαφορετικές ώρες για όλους και δεν πρέπει να είναι μόνο επειδή οι φίλοι ή ο σύντροφός πιέζουν. Εγώ αυτό που βάζω τις έφηβες να αναρωτηθούν είναι:
- Το αισθάνομαι σωστό;
- Είναι η κατάλληλη στιγμή, το σωστό μέρος, και με το σωστό άτομο;
- Μου αρέσει τόσο πολύ; Τα συναισθήματα είναι αμφίδρομα;
- Μιλήσαμε για τη χρήση προφυλακτικού για την πρόληψη της σεξουαλικών νοσημάτων και του HIV, και ήταν ΟΚ;
- Συμφωνήσαμε σε μία αποτελεσματική μέθοδο αντισύλληψης για προστασία από μία ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη;
- Νιώθω ότι είμαι σε θέση να πω “όχι” σε οποιοδήποτε σημείο εάν αλλάξω γνώμη και θα είμαστε και οι δύο εντάξει με αυτό;
Εάν απαντήσει ναι σε όλες αυτές τις ερωτήσεις, η ώρα μπορεί να είναι σωστή. Είναι καλύτερα ένα ζευγάρι να κάνει μια ενοχλητική συζήτηση για το σεξ πάρα να προκύψει μια ενοχλητική σεξουαλική εμπειρία προτού να είναι έτοιμοι. Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις που μία/ένας έφηβος βρίσκεται προ εκπλήξεως όταν ο σύντροφος τους φέρει σε μία κατάσταση και ζητήσει σεξουαλική επαφή. Εκεί πρέπει να εκπαιδεύσουμε τους έφηβους να υποπτεύονται πότε κάποιος μπορεί να θέλει να προχωρήσει. Πάντα πρέπει να αισθάνονται πως έχουν τον έλεγχο μίας κατάστασης, ειδικά εάν έχει γίνει χρήση αλκοόλ (π.χ. σε ένα πάρτι). Εάν δεν είναι βέβαιοι ότι μπορούν να διατηρήσουν τον έλεγχο, καλύτερα να αποφύγουν καταστάσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο σεξ, όπως το να πηγαίνουν στο δωμάτιο κάποιου ή κάπου ήσυχα. Το να κάνουν σεξ και να νιώθουν άνετα γι’ αυτό είναι μία από τις μεγάλες αποφάσεις της ζωής και ο έφηβος είναι ο μόνος που μπορεί και πρέπει να αποφασίσει. Άρα, κάτι πρώιμο και βεβιασμένο είναι όταν είτε ο έφηβος βρεθεί προ εκπλήξεως είτε όταν δεν έχουν σκεφτεί τα παραπάνω.
- Έχουν ουσιαστικές γνώσεις σχετικά με τη σεξουαλικότητά τους οι έφηβοι; Συζητούν με τους γονείς τους; Πώς θα έπρεπε να γίνεται η ενημέρωσή τους τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο; Τι πρέπει να ξέρουν οπωσδήποτε ανάλογα με την ηλικία τους;
Ουσιαστικές γνώσεις θα μπορούσε να έχει ένας έφηβος όταν πάρει πληροφορίες από μία έγκυρη πηγή. Αυτή θα μπορούσε να είναι οι γονείς (που είναι καλό να εκπαιδεύονται και οι ίδιοι πώς και πότε να συζητούν με τα παιδιά τους, το σχολείο –που δυστυχώς από ό,τι γνωρίζω δεν υπάρχει κάτι οργανωμένο και έγκειται στην πρωτοβουλία κάθε σχολείου ξεχωριστά). Επίσης, στους φορείς υγείας ειδικά στους τομείς που ασχολούνται με παιδιά. Υπάρχουν και κάποιες εξαιρετικές προσπάθειες ενημέρωσης των εφήβων στο internet όπως τα PODCASTS του Ιδρύματος Ωνάση.
- Με βάση την εμπειρία σας, σε ποια ηλικία και με ποιες αφορμές έρχεται μια έφηβη στον/στη γυναικολόγο;
Θεωρώ ότι τα κορίτσια θα πρέπει να κάνουν την πρώτη τους γυναικολογική επίσκεψη μεταξύ των ηλικιών 13 ετών και 15 ετών. Η πρώτη επίσκεψη μπορεί να είναι απλώς μια συζήτηση μεταξύ της έφηβης και του γιατρού της. Μπορεί να συζητηθεί τι να περιμένουν σε μελλοντικές επισκέψεις και να λάβουν πληροφορίες σχετικά με το πώς να παραμείνουν γυναικολογικά υγιείς. Θα πάρουμε ένα ιστορικό κάνοντας ερωτήσεις σχετικά με την περίοδο ή σεξουαλικές δραστηριότητες. Είναι μία αρχική επαφή με την έφηβη όπου θα της δοθεί η ευκαιρία να συζητήσει οτιδήποτε την απασχολεί και αυτό είναι το πιο σημαντικό.
- Ποιες είναι οι συχνότερες ερωτήσεις που σας υποβάλλουν οι έφηβες; Τι δεν γνωρίζουν και ποιες είναι οι μεγαλύτερες παρανοήσεις τους; Γενικότερα, και αναφέρομαι και σε μεγαλύτερες ηλικίες, οι γυναίκες γνωρίζουν το σώμα τους και τις ανάγκες του;
Δυστυχώς, οι γυναίκες δεν γνωρίζουν το σώμα τους. Οι μεγαλύτερες παρανοήσεις και οι περισσότερες ερωτήσεις έχουν να κάνουν με την επίτευξη του οργασμού. Σε αυτό βοηθάει μόνο η ενθάρρυνση της εφήβου να μάθει το σώμα της, να καταλάβει τι την ευχαριστεί και να μάθει να έχει το θάρρος να το ζητά από τον σύντροφό της. Όλα αυτά φυσικά με τον σωστό σύντροφο και με ασφάλεια. Μεγάλη παρανόηση επίσης υπάρχει για το πότε είναι πιο πιθανό να μείνει έγκυος μία γυναίκα καθώς και για τις μεθόδους αντισύλληψης.
Η Στέλλα Ροΐδη είναι μαιευτήρας-γυναικολόγος. www.roidi.gr
