Στόχος του coaching είναι να ξεκλειδώνει ικανότητες ώστε να μεγιστοποιήσει τα περιθώρια ανάπτυξης του ανθρώπου- John Whitmore
Πόση αλήθεια κρύβεται πίσω από τη διατύπωση του Whitmore αλλά και πόσο μεγάλη άραγε είναι η πρόκληση που θέτει; Έχει όντως παρατηρηθεί ότι η διαδικασία του coaching επιφέρει αλλαγές σε κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες, ενώ γεννά και μία διεργασία αναστοχασμού που, με τη σειρά της, επιφέρει αλλαγές στη συμπεριφορά εν γένει.
Το coaching εντάσσεται κατά κάποιο τρόπο αρωγός στην έντονη ανάγκη του ατόμου να αναζητήσει τον εαυτό του και να γίνεται ο εαυτός του. Αυτό που λειτουργεί πολύ καλά είναι η σχέση coach-coachee και η παροχή ενός προστατευμένου περιβάλλοντος, πρόσφορου για αποφάσεις και αξιοποίηση δυναμικού. Για τον λόγο αυτό, η εφαρμογή των τεχνικών του coaching σε έφηβους μαθητές είναι καίρια καθώς οι τελευταίοι βρίσκονται σε μια δίνη αλλαγών και αναπροσαρμογής στόχων, ενώ ταλανίζονται και από το άγχος των (πολυάριθμων) εξετάσεων.
Είναι αλήθεια ότι οι έφηβοι, γενικά, δεν εμπιστεύονται εύκολα. Συνήθως είναι αμυντικοί, ενώ κάποιοι είναι (πιο) επιθετικοί. Στη σχέση τους με τον/την coach, το σημείο κλειδί είναι να συνειδητοποιήσουν ότι μπορούν πραγματικά να τον/την εμπιστευτούν. Με τη σειρά τους, οι coaches είναι εκείνοι που θα πρέπει να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των εφήβων και να εδραιώσουν μια ειλικρινή σχέση μαζί τους, με όλες τις ανασφάλειες και τα ελαττώματά τους. Ο/η coach είναι εκεί και ΔΕΝ κρίνει, ούτε έχει κριτική διάθεση. Αντίθετα, διακατέχεται από εντιμότητα και αξιοπιστία, έτσι ώστε ο νεαρός έφηβος να συναισθανθεί τη ΔΕΣΜΕΥΣΗ, την οποία θα αναλύσουμε παρακάτω.
Η δέσμευση
Η δέσμευση είναι η πεμπτουσία της σχέσης coach-coachee. Είναι εκείνη η συνθήκη που καθορίζει την ποιότητα της σχέσης των εμπλεκόμενων μερών: τόσο ο coach όσο και ο coachee δεσμεύονται ότι θα καταβάλλουν προσπάθειες για (αυτό)βελτίωση. Συγκεκριμένα, ο coachee δεσμεύεται ότι θα προσπαθήσει να κατακτήσει βαθμιαία τους στόχους που ο ΙΔΙΟΣ έχει θέσει μετά από τη διάδραση με τον coach. Ο τελευταίος θα πρέπει να έχει έναν βαθμό προγνωστικής ικανότητας, να διακρίνει τα όρια του coachee και να εκμαιεύσει (ως σύγχρονος Σωκράτης με τη μέθοδο της μαιευτικής) τις επιθυμίες και τους στόχους του.
Ο έφηβος στο επίκεντρο
Γίνεται επομένως κατανοητό ότι το επίκεντρο είναι ο coachee και όχι ο coach. Όσοι από εμάς έχουμε περάσει από τον εκπαιδευτικό χώρο έχουμε συναντήσει τον όρο μαθητοκεντρική προσέγγιση και συνεπώς μπορούμε να κάνουμε τον παραλληλισμό. Για να γίνει, όμως, σωστή δουλειά θα πρέπει να αντιμετωπιστεί κάθε φόβος και αναστολή που εμποδίζει τον έφηβο να ξετυλίξει όλο το δυναμικό του, πάντα σε αρμονία με το αξιακό του σύστημα, το οποίο φροντίζει ο coach να συσχετίσει με τον σχεδιασμό δράσης. Ακόμα και όταν ο ίδιος ο coach έρθει αντιμέτωπος με τις δικές του ιδιαιτερότητες και αδυναμίες, η δέσμευση έγκειται σε αυτό ακριβώς το σημείο, να εκφράσει δηλαδή ο coach τη δική του συστολή. Και μπορούμε να καταλάβουμε όλοι πόσο σημαντικό είναι για τα παιδιά αυτά, που βρίσκονται συνεχώς σε μια κατάσταση αβεβαιότητας και αμυντικότητας, να έχουν ως πρότυπο έναν ενήλικο που έχει διέλθει ή ακόμα διέρχεται από τα ίδια ταραγμένα νερά…Μόνο ωφέλιμο μπορεί να είναι αυτό το μοίρασμα, αυτή η ενσυναίσθηση.
Τα χαρακτηριστικά των coaches
Η Jenny Rogers πολύ εύστοχα παρατηρεί ότι οι coaches πρέπει να είναι δυνατοί και αδύναμοι ταυτόχρονα, παράδοξο μεν αλλά με μεγάλη δόση αλήθειας. Αλλά χαρακτηριστικά που οφείλουμε ως coaches να έχουμε και να καλλιεργούμε είναι η αναλυτική σκέψη, η συναισθηματικότητα, η πνευματικότητα καθώς και η συστημική θεώρηση των δεδομένων παραμέτρων. Ιδιαίτερα, στην επιλογή σταδιοδρομίας ‒που αποτελεί ένα ξεχωριστό αλλά ταυτόχρονα και συναφές αντικείμενο‒θα πρέπει ο έφηβος να αντιμετωπιστεί ως μέλος πολλών συνόλων (οικογένειας, σχολείου, κοινωνικοοικονομικών μεταβολών κλπ). Πιστεύοντας ότι οι έφηβοι είναι η επένδυση του μέλλοντος σε όλους τους τομείς, οι coaches καλούμαστε να ταξιδέψουμε μαζί τον εκάστοτε coachee στον δύσκολο, αλλά ταυτόχρονα και συναρπαστικό δρόμο της αυτοεπίγνωσης και της διαχείρισης χρόνου και άλλων πόρων.
Η Ντίνα Μαρκοπούλου είναι σύμβουλος ψυχικής υγείας με ειδίκευση στην αναπτυξιακή παιδοψυχολογία, στις μαθησιακές δυσκολίες και στη συμβουλευτική παιδιών και εφήβων με ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες. Είναι πιστοποιημένη εισηγήτρια στο Life/Business Coaching και ασκεί τις τεχνικές του coaching σε εφήβους, ώστε να διαχειρίζονται το άγχος και να προγραμματίζουν το χρόνο τους πιο αποτελεσματικά.
